Çok ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Ayaz paşa kol geziyorArdından sapan taşı yetişmezİki kulak bir dil içinDeryanın suyu hanımın huyuKarından kardeş yakınÇok tutan elim olsun ocaklıkta yerim olsunKara yaslanma kar erir ere yaslanma er ölürAramakla bulunmazBal döksen yalanırBir ağızdan çıkıp (çıkan) bin dile (ağza) yayılırYörük at yemini arttırırAraba devrilince (kırıldıktan sonra kırılınca) yol gösteren çok olurSürmeyi gözden çalan varCahil adam yarım adamBiri eşikte biri beşikteSarımsakda acı ama evde lazım bir dişiBoka nispetle tezek amberidirSırrını açma (açma sırrını) dosduna çünkü (dostunun dostu vardır) oda söyler dostunaYorgun eşeğin (öküzün) çüş (ıslık) canına minnetKaradenizde gemilerin mi battı?Az laf çok işOduncunun gözü ormandaKediyi sıkıştırırsan üstüne atılırDelikli boncuk yerde kalmazKöprünün (köprülerin) altından çok su (sular) aktı (geçti)Hatır için çiğ tavuk yenirYükü çeken solurFukara tavuğu bir yumurtlarKöprülerin altından çok sular geçtiBiz kırk kişiyiz birbirimizi bilirizİsteyenin bir yüzü vermeyenin iki yüzü karaZenginin horozuda yumurtlarKöprünün altından çok sular aktıKöprünün altından çok sular geçtiKöprülerin altından çok sular aktıZenginin tavuğu iki sarılı yumurtlarEsirgenen (sakınan) göze çöp batarDelikli boncuk (taş) yerde kalmazBu abdestle daha çok namaz kılınırBilmediği beş vakit namaz bilirde yanına varmazSakınılan (esirgenen) göze çöp batarUyku uykunun mayasıdır (damızlığıdır)Kediyi çok sıkıştırırsan üstüne atılırÇatal kazık yere batmaz (geçmez çakılmaz)Eğri bakan eğri görürTek duranın devece assı varDek duranın devece assı varSivilceyi kurcalama çıban edersinÖğlelik yoldaşı kuşluğada bekleBen eşek olduktan sonra semer vuran çok olurBaşsız evin köpeği çok havlarZüğürt olup düşmektense uyuz olup kaşınmak daha yeğdirSivilce kurcalanınca çıban olurEkmeğini ekmekçiye ver yarısını yerse helal olsunÇok koşan çabuk (çok tez) yorulurDini dinara satmak olmazKurcalama sivilceyi (sivilceyi kurcalama) çıban edersinİki testi çarpışınca biri kırılırsa biride çatlarKeskin sirke kabına zararCan çıkar huy çıkmazDeve kulağından aksamazParan çoksa (borcun yoksa) kefil ol işin yoksa şahit olNalıncı keseri gibi kendine yontarZemheride yoğurt isteyen cebinde inek taşırBir elma bin akçaya soy bin armut bir akçaya soymaBalcı kızı daha tatlıHıyar akçesiyle alınan eşeğin ölümü sudan olurKısa günün kazancı az olurKaş ile göz gerisi (kalanı artanı dahası) sözUfak atda civcivler yesinKeskin sirke küpüne (kabına) zararKasımdan on gün evvel ek on gün sonra ekmeBorca haylık bir aylıkOn para on arslanın ağzındaKendini görmüş güle güle ölmüşCemaat ne kadar çok olsa imam gene bildiğini okurSağlığın kadrini hastaya sorBalın tazesi oğulun tazesindenCami ne kadar büyük olsa imam bildiğini okurTaamın kelamın çoğundan sakınGöz mizan el teraziAğızdan burun yakın kardeşten karınGörünen dağın (köyün) uzağı olmazFırıncının oğlu aç dolaşırmışKör bıçak ele iş bilmeyen avrat dileKeskin akıl keramete kıç attırırSer verip sır vermemekÇok söyleme arsız edersin aç bırakma (parasız koyma çok saklama) hırsız edersinBayramda borç ödeyene ramazan ağır (kısa) gelirKar yılı var yılıTakdir ne ise o olurİş işten artmaz dişten artarDeğirmi yurt tutmaya değirmi göt isterFırsat her zaman ele geçmezEl iki söylerse sen bir söyleEt ola it olaGörünen dağın ırağı olmazKör (kesmez) bıçak ele (yavuz) iş bilmeyen avrat dile (yavuz)Aça arpa ekmeği etten lezzetli gelirGörünen köyün uzağı olmazKocamış tilki faka basmazBalık demiş ki etimi yiyen doymasın avımı yapan gülmesin (onmasın)Aza demişler nereyeÖğlelik yoldaşı kuşluğada küyBakarsan bağ bakmazsan dağAkıllı düşününceye kadar deli çocuğunu (oğlunu) everirÇok temizlik pisliğe işarettirOrtaklık öküzden yalnız buzağı yeğdirKes parmağını çık pazara em (merhem ilaç) buyuran çok olurKartala bir ok değmiş yine kendi yeleğindenAffetmek büyüklere mahsusturFukaranın (fakirin) tavuğu tek tek yumurtlarİbibik sende bu göt var çok yuvalar kokutursunDört göz bir evlat içinİğneyi kendine sok çuvaldızı başkasınaHatıra çok bakan yere çok bakarZengin giyerse sağlıcakla fakir giyerse nerden buldu ki derlerNe idik ne oldukZüğürt olup düşmektense uyuz olup kaşınmak yeğdirYavaş (yumuşak huylu) atın çiftesi (tekmesi) pek olurKardeşten karın yakınÇok bereket çok harekettenDeveden düşenin anası ağlamış eşekten düşenin ağlamamışDayak isteyen keçi çobanın değneğine sürünürHatır için çiğ tavukda yenirKes parmağını çık pazara merhem buyuran çok olurSahipsiz eşeği kim olsa döverVar akar yok bakarDam yanarsa sıçanda beraber yanarKesmez bıçak ele iş bilmeyen avrat dileAğaca çıkan keçinin dala bakan ağlağı (oğlağı) olurKesmez bıçak ele yavuz iş bilmeyen avrat dile yavuzAka aka sel olurBir dalın gölgesinde bin koyun eğlenirYananla yenene bir şey dayanmazBuğday ile koyun geri kalanı oyunSaçım ak mı kara mı? önüne düşünce görürsünYanan ile yenene bir şey dayanmazKorkak tavşan çok yaşarArdında yüz köpek havlamayan kurt kurt sayılmazAğzına tat bulaşanın gözü pekmez tulumundadırKız kundakta çeyiz sandıktaMerak insanı mezara sokarDimyat a pirince giderken eldeki bulgurdan olmakUzaktan davulun sesi hoş gelirGavura kızıp oruç yenmezMektepten çıkan eşek marsıvan dan çıkmazBaskıdaki altından askıdaki salkım iyidirDimyat a pirince giderken evdeki bulgurdan olmakDili işleyenin eli işlemezGeç gelen bulutta yağmur çok olurKirli çamaşırları açıkta yıkamaYanan ile yenen elinden vayAteş olsa cirmi kadar yer yakarArnavut a sormuşlar cehenneme gider misin diye aylık kaç para demişAhmağa yüz abdala söz vermeğe gelmezAmanat ata binen tez inerKarın kardeşten yakınYatan ölmez eceli gelen ölürZengin deveye binmiş kadem ola demişler fukara eşeğe binmiş nereden buldun demişlerKör bıçak ele yavuz iş bilmeyen avrat dile yavuzTosya ya pirince giderken eldeki bulgurdan olmakTosya ya pirince giderken evdeki bulgurdan olmakGüler yüzlü sirke satıcısı ekşi yüzlü bal satıcısından çok kazanırHasta yatan ölmez eceli gelen ölürYar (dost) beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınSanatı ustadan görmeyen (öğrenmeyen) öğrenemezYatar kurttan yeler tilki iyidirBir dirhem gümüşün üstünde oturmaya bir kantar göt gerekYananla yenene dağlar taşlar dayanmazAnca beraber kanca beraberKız beşikte çeyiz sandıktaHer delinin başına bayrak dikilse bedestende bez kalmazSanatı ustadan görmeyen öğrenmezYananla yenene dağ taş dayanmazAdamakla mal bitmezÇok söz baş ağrıtırTerziye göç demişler iğnem yanımda demişArife tarif ne hacetÇok şey isteyen azındanda olurÇok lakırdı baş ağrıtırAbdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar gah gerisine (çobanın yağı çok olursa çarığına sürer)Borçlunun duacısı alacaklısıdırKarga kendi gözünde kartaldırKürdün yağı çok olunca hem yer hem yüzüne sürerAzıcık ağrıya aş bastırırEğreti ata binen çabuk inerKaçan balık büyük olur (kaybolan koyunun kuyruğu büyük olur)Ay görmüşün yıldıza minneti (itibarı) yokturÇok söz yalansız çok para haramsız olmazBu sıcağa kar mı dayanır?Ters giderse insanın işi muhallebi yerken kırılır dişiSonradan imam olanın camiye sığmaz sesi sonradan kadın olanın hamama sığmaz tasıİki testi çarpışınca biri kılırsa biride çatlarKendini çok öven imamın cemaati az olurMal kusurları (melameti) örterGözü yumulunca kadri bilinirDağ dağ üstünde olur ev ev üstünde olmazSittei sevir kapıyı çevirBir gözün gördüğü başkasına hayır etmezAkçası ucuz olanın kendisi kıymetli olurKörün istediği bir göz iki olursa ne sözAlçak yerde yatma sel alır yüksek yere yatma yel alırMalda yalan mülkde yalan var birazda sen oyalanGamsız öküz kasabın bıçağını yalarmışAvrat var ev yapar avrat var ev yıkar (yakar)Aşığa Bağdat uzak gelmezAy görmüşün yıldıza itibarı yokturİplik pazarında fatmacığa kim?Ayı akım kirpi yumuşağım demişSöylemeyen ağız söyleyen ağzı yorarAşığa Bağdat ırak gelmezEl kesesinden sultanım develer olsun kurbanımGöz terazi el mizanKalem kılıçtan keskindirKazma kuyuyu kendin düşersinBir söz söyler ki dirhemini yiyen köpek kudururDolu küpten ses çıkmazAltını saklamak değil kuruşu saklamak hünerdirAnamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımArife bir söz yeterÇok konuşan çok yanılırDert bir olaydı ağlamak kolaydıZengin giyerse sağlıcakla. fakir giyerse nereden buldu ki! derlerÜn lazım değil un lazımAşığa Bağdat uzak değildirBalın alası oğulun tazesindenİstisnalar kaideyi bozmazKız kucakta çeyiz bucaktaDavulu biz çaldık parsayı el topladıKardeşten karın yakın kulaktan burun yakınKulaktan burun yakın kardeşten karın yakınÖlmüşde ağlayanı yokKalem kılıçtan üstündürKara haber tez (çabuk) duyulurParaya nereye gidiyorsun demişler çoğun olduğu yere demişKuma (ortak) gemisi yürümüş elti gemisi yürümemişSelam verdik borçlu çıktıkSeninki canda benimki patlıcan mı?Abdalın yağı çok olursa hem borusuna sürer hem gerisineÖlürse yer beğensin ölmezse el beğensinMalı ongun olanın adı angın olurBir postum var atarım nerede olsam yatarımKuzguna yavrusu güzel görünürAbdalın yağı çok olursa hem borusuna çalar hem gerisineYatan (yatar) aslandan (kurttan) gezen (yeler) tilki yeğdir (iyidir)Sandığına olmaz sakındığına olurEşeğe altın semer vursalar yine eşektirIsıramadığın eli öpde başına koyİt itin kuyruğuna basmazBir abam var atarım nerede olsam yatarımKeskin bıçak olmak için çok çekiç yemek gerekKar ne kadar çok yağsada yaza kalmazTedariksiz abdesthaneye giden domalı domalı taş ararKomşunu sev ama aradaki duvarı kaldırmaDelik büyük yama küçükBalcı kızı daha tatlı olurİt ile yatan bit ile kalkarCemaat ne kadar çok olsada hoca gene bildiğini okurDüşünmeden helaya oturan domala domala taş toplarCemaat ne kadar çok olsada imam gene bildiğini okurBinde bir gelinen yere gül döşerler her gün gelinen yere kül döşerlerKişinin kendine ettiğini cümle alem bir yere gelse edemezArı bal alacağı çiçeği bilirBabamın adı hıdır elimden gelen budurKargaya yavrusu şahin görünürTedariksiz abdest bozmaya oturan domalı domalı taş ararİnsan kendini beğenmese ölürÇok söz (laf) yalansız çok para (mal) haramsız olmazYiğidi kılıç değil kötü söz öldürürAğa borç eyler uşak harçÜstat yanında perende atılmazTedariksiz sıçmaya oturan büveli büveli taş ararİbibik sende bu göt varken çok yuvalar kokutursunBaykuş viraneyi gülistana değişmezOn beşinde kız ya erde gerek ya yerdeKomşu hakkı Allah hakkıdırÇok yaşayan (okuyan) bilmez çok gezen bilirKırkından sonra at olupda kuyruk mu sallayacak?Dereyi görmeden paçaları sıvamaÇok karınca deveyi öldürürDazlayan daza düşer bir kel başlı kıza düşerCami ne kadar büyük olsada imam gene bildiğini okurCami ne kadar büyük olsada hoca gene bildiğini okurKişi düştüğü yerden kalkarYiğit düştüğü yerden kalkarHer dükkan kirasıylaKör bıçak ele iş bilmeyen avrat dile yavuzKörün istediği bir göz Allah verdi iki gözMisafirin umduğu ev sahibine iki övün olurGül dikensiz olmazNe sakala minnet nede bıyığaKöleden ağa olan minareyi sesiyle yıkarÇok gülen çok ağlarBeşikte giren mezarda çıkarKör ile yatan şaşı kalkarFukaranın cebi boş kalbi doludurKör ölünce badem gözlü kel ölünce sırma saçlı olurDeli ile çıkma yola başına gelir türlü belaDilenciye hıyar vermişlerde eğri diye beğenmemişEğri düzü beğenmez buda bizi beğenmezYalanın dibi kıldır başı dağCimrinin zararı cömerdin hurcunu geçer elbetMal ile insan insan olmazBedava sirke baldan tatlı olurAğaç yaprağıyla insan dostuyla güzeldirAçın karnında ekmek durmazBuğday ile koyun geri yanı oyunHerkes kendi aklını beğenirDeve taze yaprak yemek isterse boynunu uzatırBir koltuğa iki karpuz sığmazKörle yatan şaşı kalkar (itle yatan bitle kalkar)Ölüyü çok yursan sıçağan olurAteş kış gününün meyvesidirAçık yaraya kurt düşmezIşığını akşamdan önce yakan sabaha çırasında yağ bulamazAteş kış gününün lalezarıdırKara yanına varma kara bulaşırParası ucuz olanın kendisi kıymetli olurAç kurt arslana saldırırAz ada çok ödeAteş kışın çiçeğidirKem söz kalp akçe sahibinindirÇok muhabbet tez ayrılık getirirErkek sel kadın gölŞüphe insanı rahat koymaz ama çok tehlikeden korurBostancıya tere satılmazBostancıya kelek satılmazCami kapısı bilmez sofuluk taslarEtek öpmekle dudak aşınmazParan kıymetsiz olursa sen kıymetli olursunAlemi nasıl bilirsin kendin gibiAğlamakla yar ele geçmezCimrinin zararı cömerdin para dolu heybesini geçer elbetDeve kendi kamburunu görmez arkadaşının kamburunu görürGerçek dostlar kötü günde belli olurŞüphe insanı rahat koymaz ama çok tehlikedende korurPoyraz eken fırtına biçerHerkes kaşık yapar ama sapını doğru getiremezTatarın kılavuza ihtiyacı yokturYatan ölmez eceli yeten ölürTeke eti ilaç olur keçi eti yel olurAz mal kan yutturur çoğu birbirini güttürürGerçek dost kötü günde belli olurGörünen dağın uzağı olmazAbdalın yağı çok olursa gah borusuna sürer gah gerisineKöpek köpeği ısırmazOn para on aslanın ağzındaAvcı nanca hile bilse ayı o kadar yol bilirSafa ile yenen cefa ile kazanılırAça kuru ekmek bal helvası gibi gelirİnsan bilmediğini ayağının altına alsa başı göğe ererİmece günü bulutlu görmeyene ne mutluKes parmağını çık pazara em buyuran çok olurAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu evlendirirHastaya döşek sorulmazNerde çokluk orada boklukGözün ile görmediğini söylemeAdamın tersine giderse işi muhallebi yerken kırılır dişiKarakışta karlar martta yağmaz nisanda durmazsa değme çiftçinin keyfineNasipten öteye köy yokKızım sana söylüyorum (dedim) gelinim sen anla (işit)Şüphe insanı rahat komaz amma çok tehlikedende kurtarırAkıllı düşününceye kadar deli çocuğunu everirPüf demeye dudak isterMiri malı balık kılçığıdır yutulmaz (balık kılçığı gibi boğazda kalır)Keçi (koyun) can derdinde kasap yağ (et) derdindeHastalıkda sağlıkda insan içindirHastalık sayrılık insan içinKısmetinde ne varsa kaşığında onu bulursunEl öpmekle ağız aşınmazKör ölür badem gözlü olur kel ölür sırma saçlı olurEşeği yardan uçuran bir tutam otturBahşiş atın dizginine bakılmazAvcı nanca al bilse ayı o kadar yol bilirAvcı nanca hile bilse ayı onca yol bilirAna yılan sözü yalan karı çiçek sözü gerçekAdalet kılıçtan keskindirAz olsun öz olsunBeleş atın dizginine bakılmazBeyaz saç aklın değil yaşın işaretidirKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak iyidirIsıracak köpek dişini göstermezİnceldiği yerden kopsunBahşiş atın yaşına bakılmazSora sora Bağdat (kabe) bulunurAdamakla mal tükenmez (bitmez)Bahşiş atın yularına bakılmazEle verir talkını kendi yutar salkımıBeleş atın yularına bakılmazYiğidim yiğit olsunda yerim çalı dibi olsunCan pazarı bu oyun olmazHastaya yatak sorulmazKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak iyidirBeleş atın yaşına bakılmazHıyar akçesi ile alınan eşeğin ölümü sudan ucuz olurAleme verir talkını kendi yutar salkımıKorkulu düş görmektense uyanık yatmak iyidirDağ adamı hasta eder sağ adamıKorkulu düş görmektense uyanık kalmak iyidirAyı gördüm yıldıza minnetim yokVermemiş mabut neylesin mahmutDensiz deveye binmişde ben Allah'ı gördüm. demişTok iken yemek yiyen mezarını kendi dişiyle kazarMayasız yoğurt tutmazHerkes kendi çukurunu doldururAğzından çıkanı kulağın duysunFakirin tavuğu tek tek yumurtlarÇeşmeye gitse çeşme kuruyacakYara sıcakken sarılırHer insan kendi çukurunu doldururÜmitle geçinen açlıkla ölürBir ağacın gölgesinde bir sürü yatarKuzusuna kıymayan kebap yiyemezBoşboğazın sigarası yanmazAğzından çıkanı kulağın işitsinTaşıma suyla değirmen dönmezBedenin rahat etmesi ancak kanaattedirAcı söz insanı dininden çıkarırAdalet bilenmiş kılıçtan daha keskindirKediyi sıkıştırırsan üstüne atlarÜmit ile geçinen açlıkla ölürDeyimler sözlüğüHerkes aklını mezada vermiş yine kendi aklını beğenmişKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak yeğdirKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak yeğdirKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak hayırlıdırKorkulu düş görmektense uyanık kalmak hayırlıdırDamdan düşen damdan düşenin halini anlarDayak isteyen keçi çobanın değneğine vururHerkes aklını pazara çıkarmış yine kendi aklını beğenmişHerkes aklını mezada vermiş yine kendi aklını almışKorkulu düş görmektense uyanık yatmak hayırlıdırHerkes kendi sözünün ilk muhatabıdırAteş kenarı kış gününün lalezarıdırAcından ölmüş yok tokundan ölmüş çokAnanın (annenin) bahtı kızınaHırsıza kapı baca olmazTilkiye tavuk kebabı yer misin? diye sormuşlar adamı güldürmeyin diye cevap vermişAllah sağ gözü sol göze muhtaç etmesinAvradı boşayan topuğuna bakmazGelen gidene rahmet okutur (gelen gideni aratır)İte dalanmaktan çalıyı dolanmak yeğdirYananın olsunda yanmazsa yanmasınFakir dost çabuk unutulurEt kanlı gerek yiğit canlıYa işten artar ya diştenBin kaygı bir borç ödemezHastaya döşek (yatak) sorulmazDerin su yavaş akarKocanın kabı ikiyse birini kırÜvey öz olmaz ipek kumaş bez olmazSoydur çeker (boktur kokar)İt itin ayağına basmazElmayı soyda ye armudu sayda yeSarmısağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışAğır ağır demeli çabuk çabuk yemeliEmanet ata binen tez inerYorgun eşeğin çüş canına minnetAz olsun öz (uz) olsunKaynana öcü oğlu ciciAzmin elinden bir şey kurtulmazZahirenin (çiftçinin) ambarı sabanın ucundadırBorç ödemekle yol yürümekle biterAr gözden kar yüzden anlaşılırBorç vermekle yol yürümekle tükenirAhlatın (armudun) iyisini ayılar yerBir koyun başı pişinceye kadar kırk kuzu başı pişerCahile söz (laf) anlatmak deveye hendek atlatmaktan güçtür (zordur)Analık usta yumağı ufak yapar çocuklar usta ekmeği çifte kaparZenginin gönlü oluncaya dek züğürdün canı çıkarAyı gördüm yıldıza itibarım yokGaribin yardımcısı Allah tırYerinde söz söylemesini bilen özür dilemek zorunda kalmazTatlı kelam dinletir tatsız kelam esnetirBen ölürsem yare ne? yar ölürse çare ne?Azmin elinden ne kurtulur?Baba (evlat oğul) ekmeği zindan ekmeği koca (er) ekmeği meydan ekmeğiBeş kuruşun üstünde oturmaya beş batman göt gerekİyilik (muhabbet) iki baştan olurBaş sağ olursa börk çok bulunurEl için kuyu kazan evvela kendisi düşerTarhuncuya tarhun satılmazZorba ile şaka olmazDeve bir akçeye hani akçe deve bin akçeye hani deve?Gergin ip çabuk koparDeve bir akçeye götür deve bin akçeye getirYatan kurttan gezen tilki iyidirÇok arpa atı çatlatırAz veren candan çok veren maldan verirKavganın iyisi olmazOsmanlı nın ekmeği dizindedirÇok gezen ayağa bok bulaşırBuzağı çalan öküzüde çalarAğaca balta vurmuşlar sapı bendendir demişAz yaşa çok yaşa akıbet gelir başaBilgin parasızda olsa zengin sayılırAzmin elinden hiçbir şey kurtulmazAdam arkadaşından belli olurİyi gitmeyince kişinin işi muhallebi yerken kırılır dişiÇiftçilik eşeğin kuyruğuna benzer ne uzar ne kısalırAvradın (karının) dolaşığı akşamdan sabaha kor bulaşığıTabak sevdiği deriyi yerden yere çarparBir gözün gördüğü bir göze hayır etmezEşek üzerindede olsa beylik güzel şeydirZemheride sürde çalı ile sürRamazanda oruç yiyenin yüzü bayramda kara olurAkıntıya (karşı) kürek çekilmezDostluklar kara günde belli olurHerkes sakız çiğner ama çingene kızı tadını çıkarırBoş fıçı fazla langırdarBoş fıçı çok ses çıkarırBeleş atın dişine bakılmazYürük at kamçı değdirmezŞiri şirden miri mirden sakın kendini aksak ile kördenDeveyi çalanda bir iğneyi çalan daAğır yükün zahmetini katır bilirFarenin ip kesen yavrusu olurAza demişler nereye? çoğun yanına! demiş ( azca nereye? çokçanın yanına! )Kırk yıl ecel yağsa eceli gelen ölürAl ile arslan tutulur güç ile sıçan tutulmazAğzından hayır çıkmazsa bari şer söylemeSayılı gün tez geçerTedariksiz aptes bozmaya oturan domalı domalı taş ararKazanına ne korsan çömçende o çıkarBağ bayırda tarla çayırdaAğlar gözden sahte sözden sakınTerazi tartıyla her şey vaktiyleYatan aslandan gezen tilki iyidirTaş taş üstüne olur ev ev üstüne olmazKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (murdar) derEşek küçüktür ama dokuz deveyi yederÇok koşan (seyirten) çabuk (tez) yorulurAleme verir telkini kendi yutar salkımıHalka verir telkini kendi yutar salkımıBeş parmak bir değilKavak uzaya uzaya göğe yetmezSu akmayınca durulmazDeve adını satar eşek odunuDeve adını eşek odunu satarUlularla havuç ekenin yoğunu götüne giderCömertliğe ölçü olmazKavun karpuz yata yata büyürNe azgın ol asıl ne miskin ol basılÇocuk büyütmek taş kemirmekSitte i sevir kapıyı çevirirSora sora kabe bulunurBir zalimden bir alim doğarEle verir telkini kendi yutar salkımıZenginin horozu bile yumurtlarİstemem diyenden korkmalıÖdünç güle güle gelir ağlaya ağlaya giderKeskin zeka keramete kıç attırırDeve büyüktür ama beşini bir eşek yederDevede boy var ama eşeğin ardına düşerFırsat sakal altından geçerYatan kurttan gezen tilki yeğdirKörün istediği bir göz ikisi olursa ne sözBoka nispetle tezek amberdirBir ağızdan çıkan bin dile yayılırKişinin kendine ettiğini kimse edemezYatar kurttan gezer tilki yeğdirBir ağızdan çıkan bir orduya yayılırAğızdan burun yakın kardeşten karın yakınDeve büyüktür ama başını bir eşek yederBok nisbetle tezek amber gibidirZenginin basması ipekli görünürEl için kuyu kazan evvela kendi düşerUmmadık taş baş yararAkçenin yüzü sıcaktırUmmadığın taş yarar başAkıllı lafını akılsıza söyletirUmmadık taş yarar başBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyimAta binmek bir ayıp (attan) inmek iki ayıp (bin ayıp)Dil kılıçtan keskindirRamazanda yalan söyleyenin yüzü bayramda kara olurKazanırsan dost kazan düşmanını ananda doğururBaş olda istersen soğan başı olHakikat eğilir fakat kırılmazAkşam yalan söyleyenin sabah yüzü kara çıkarKırkından sonra azana çare bulunmazBir ağızdan çıkan bin ağza yayılırKırk yıl kıran olmuş eceli gelen ölmüşAç bırakmaz hırsız edersin çok söyleme arsız (yüzsüz) edersinPara kazanmakla değil tutumla artarAdam eti ağırdırÇok bilen (söyleyen) çok yanılırÇingene ciğer pişirir çok yemeden karnın(ı) şişirirYoldan gelenin heybesine bakarlarİnsan eti ağırdırDüğünde fatmacığı kim bilir?Bir musibet bin nasihatten yeğdirBir felaket bin nasihatten iyidirKoyunun olmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi derlerZengin ateş dökecek olsa fukara götünü saksı ederAk köpeğin pamuk pazarına zararı vardırDeli ile çıkma yola başına getirir belaYere bakan yürek yakanDağ dağa küsmüşde dağın haberi olmamışZengin silkinse fakir bay olurPire itte bit yiğitte bulunurDeveyi yardan atan bir tutam otturDeveyi yardan atlatan bir tutam otturUsta yanında perende atılmazYürük ata paha olmazİki karpuz bir koltukta olmazYok büyümez arık büyürAdam yükü ağırdırHamama gider kurna beğenmez düğüne gider zurna beğenmezİnsan yükü ağırdırTatsız aşa tuz ne yapsın akılsız başa söz ne yapsınBaşak büyüdükçe başını eğerAkıllı sözünü akılsıza söyletirPara kazanılmakla değil tutumlulukla artarYere bakar yürek yakarBaş olan boş olmamalıdırTabancanın dolusu bir kişiyi boşu kırk kişiyi korkuturBir ağızdan çıkan beş ağza yayılırAbdestsize namaz dayanmazEvlat ekmeği zindan ekmeği er ekmeği meydan ekmeğiAğrılardan göz ağrısı her kişinin öz ağrısıHalka verir talkını kendi yutar salkımıHerkes nasibini yerHerkes nasibini bulurBaba ekmeği zindan ekmeği er ekmeği meydan ekmeğiEvlat ekmeği zindan ekmeği koca ekmeği meydan ekmeğiNe yavuz (azgın) ol asıl ne yavaş (şaşkın miskin) ol basılTaş ne kadar ıslanırsa deli o kadar uslanırİt ısırmaz at tepmez demeEskiye itibar olsaydı bit pazarına nur yağardıBaşak olgunlaştıkça boynunu eğerKabul olmayacak duaya amin demeParan gitti mi demezler işin yetti mi derlerKabul edilmeyecek duaya amin denmezKabul olmayacak duaya amin denmezKalbi yıkmak kolay yapmak zordurDilsizin dilinden anası anlarHazıra dağ dayanmazKaptanın hüneri dalgalı denizde belli olurMerhametten maraz doğar (hasıl olur)Fincancı katırlarını ürkütmeOğul ekmeği zindan ekmeği koca ekmeği meydan ekmeğiBeterin beteri varTatlı söz dinletir tatsız söz esnetirPeynir ekmek hazır yemekŞap ile şeker bir değilDökme su ile değirmen dönmezAdadığı çok verdiği yokZararın neresinden dönülürse kardırBir dönüm güzlük on dönüm yazlığa bedeldirGabbe içerden olunca kapı tırkaz tutmazOğul ekmeği zindan ekmeği er ekmeği meydan ekmeğiAdam ahbabından bellidir (bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyim)Pire köpekte bit yiğitte bulunurAyyar tilki art ayağından tutulurBaba koruk (ekşi elma erik) yer oğlunun dişi kamaşırİyi insan lafının (sözünün) üstüne gelirÜzümü çok duyduğun yere sepeti ufak götürİyiliğe nereye gidiyorsun? demişler kötülüğe demişAteşle barut bir yerde durmazKanaatkarlıktan büyük zenginlik olmazMilletin ağzı torba değil ki dikesinAlimden zalim zaliminden alim doğarMayasız yoğurt çalınmaz (tutumaz)Deveye burç gerek olursa boynunu uzatırKes parmağını çık pazara ilaç buyuran çok olurSöylesem söz olur söylemesem dertEsrik devenin çulu eğri olurHasta olmayan sağlığın değerini bilmezGönül düştü bir boka oda misk gibi kokaHasta olmayan sağlığının değerini bilmezMilletin ağzı torba değil ki büzesinYolundan giden yorulmazİçi beni dışı seni yakarİçi beni yakar dışı eliKarga dermiş ki çocuklarım olalı burnumu göme göme bok yiyemedimDazlayan daza düşer kel başlı kıza düşerHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar anlaşa anlaşaAzmin elinden bir şey kurtulmaz (ne kurtulur?)Armudun iyisini ayılar yerHerkes aklını pazara çıkarmış yine kendi aklını almışHastaya bakmaktan hasta olması yeğdirDervişe Bağdat'ta pilav var demişler. yalan değilse ırak değil demişNerede çokluk orada boklukSana taşla vurana sen aşla vur (dokun)Şubatın sonundan martın onundan korkBaktın yarin yar değil terkini kılmak ar değilAlacağın olsundada alakargada olsunUlu dağın yeli eksik olmaz seliFırsat her vakit ele geçmezSözü tok olanın kalbi pak olurSabahın kızıllığı akşamı kış eder akşamın kızıllığı sabahı güz ederBostana dadanan eşeğin kuyruğu kulağı kısa olurYürük ata kamçı olmazAkarsu çukurunu kendi kazar (doldurur)Haklı söz haksızı Bağdat'tan çevirirMart kuruluk nisan yağmurlukBıçak sapını kesmezAç bırakma hırsız edersin çok söyleme arsız (yüzsüz) edersinAptessiz sofuya namaz mı dayanır?Çok yaşayan değil çok gezen bilirSütten ağzı yanan ayranı üfleyerek içer (yoğurdu üfleyerek yer)Yazın serçeye kim olsa yem verirVer yiğidi yiğide mevla rızkın yetireBin işit bir söyleSoydur çekerKork aprilin beşinden öküzü ayırır eşindenBorç yiğidin kamçısıdırBorç güle güle gelir ağlaya ağlaya giderYüksek dağların başında tipi asla eksik olmazYiğit bin yaşar fırsat bir düşerKişinin kendine ettiğini başka hiç kimse edemezBoş teneke çok tıngırdarRamazanda yalan söyleyenin bayramda yüzü kara olurBoş teneke çok tangırdarAnne cennet kapılarının ortasındadırSakınan göze çöp batarAkrabayla ye iç alışveriş etmeSabret bitmeyen iş olmazŞahin sinek avlamazYürük ata kamçı değmezKaya uçmazsa dere dolmazİstemek bir ayıp vermemek iki ayıpKuzguna yavrusu şahin görünürSora sora Bağdat bulunurBir felaket bin nasihatten yeğdirBaş sağ olursa börk çok olurElin kuzu kebabından bizim tarhanamız yeğdirDostla ye iç alışveriş etmeBostana dadanan eşeğin kuyruğu kulağı olmazBilgi insanın ufkunu açar dünyayı genişletirNerede hareket orada bereketGezen ayağa taş değerElin hünkar sarayından bizim külhanemiz yeğdirArığa su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlarTilki ulaşamayacağı üzüme koruk derKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demiş (kuzguna yavrusu anka görünür)Arı bal yapacak çiçeği bilirYatan kurttan yeler tilki yeğdirYatan sipahiden yeler köpek yeğdirKarı koca arasına girilmezTilki yetişemediği üzüme koruk derVurursan acıt yedirirsen doyurDost ile ye iç alışveriş yapmaBoş teneke fazla tangırdarAnan gibi saç büyüteceğine baban gibi bıyık büyütKasap et derdinde koyun can derdindeRamazanda oruç yiyenin bayramda yüzü kara olurTutumlu olan kimse fakir kalmazİşçi kırk yılda tüccar kırk gündeKötü söz insanı dininden çıkarırMisafir on kısmetle gelir birini yer dokuzunu bırakırDoğrunun yardımcısı Allah tırArtık mal göz çıkarmazKöpekle yatan pire ile kalkarTatarın kılavuza ihtiyacı yokKedi yetişemediği ciğere pis dermişHalıda nakış bir gerekTaşıma su ile değirmen dönmezBin tasa (kaygı) bir borç ödemezCennet annelerin ayakları altındadırKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak hayırlıdırPara parayı çekerOtuz iki dişten çıkan otuz iki mahalleye yayılırFukaranın tavuğu zenginin atı kıymetlidirKedi uzanamadığı ciğere pis dermişKedi ulaşamadığı ciğere murdar dermişEl el üstünde olur ev ev üstünde olmazKişi arkadaşından (refikinden) azarKedi yetişemediği ciğere murdar dermişAşığa Bağdat sorulmazAvcı ne kadar al bilse ayı o kadar yol bilirSonradan görme gavurdan dönmeTok iken yemek yiyen mezarını dişiyle kazarAdam adama her daim gerek olurPerşembe günü yalan söyleyenin cuma günü yüzü kara çıkarSu bendinden kesilirYılan sokan uyumuş aç kalan uyumamışDevlet adama ayağıyla gelmezÖlmüş eşek kurttan korkmazBaba oğluna bir bağ bağışlamış oğul babasına bir salkım üzümü çok görmüşKedi uzanamadığı ete murdar dermişDeniz kenarında dalga eksik olmazMiras helal hele al demişlerBir söyle on dinleFare deliğe sığmamış birde kıçına kabak bağlamışOrtak gemisi yürümüş elti gemisi yürümemişAlçacık boyu var türlü türlü huyu varYardımcısı yar olanın sabahına dünya dar olurBeş parmak bir olmazAcemi marangozun talaşı tahtasından çok olurVer yiğidi yiğide mevla rızkını yetireAllahtanrısağ gözü sol göze muhtaç etmesinMeyhanecinin yüzünü bayram topu güldürürAz açgözlülük çok zarar getirirSu bendinden bağlanırHer kaşığın kısmeti bir olmazKedi uzanamadığı ciğere murdar dermişSanatını ustadan öğrenmeyen öğrenemezSanatını ustadan görmeyen öğrenemezAz tamah çok zarar getirirAz tamah çok zarar verirBoş fıçı çok (fazla) langırdarAz açgözlülük çok zarar verirUnun çoksa çörek et yağın çoksa börek etAcı çekmeyen olgun insan olamazSıçan deliğe sığmamış birde kıçına kabak bağlamışİki kere iki dört ederİyi iş altı ayda çıkarMum dibini aydınlatmazHoca okurken yanılırAlakargada alacağım olsun alamazsam gözümü oysunKulak kendi söylediğinide dinlemek içindirVerip pişman olmaktansa (olacağına) vermeyip düşman olmak yeğdir (ol)Görmemiş görmüş gülmeden (güle güle) ölmüşBorç ödemekle yol yürümekle tükenirAdam adama her daim muhtaçSu başından bağlanırÖlüm yüz aklığıEv devdirSuyun yavaş akanından insanın yere bakanından sakınKılıç kınını kesmezPara her kapıyı açarAna yürekten yanaKoyunun götü bir gün açıksa keçininki her gün açıkRahman a secdesi yok sofuluğu elden bırakmazYanık yerin otu tez biterYar beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınAt binenin yol gidenindirSağlıktan büyük zenginlik yokturAllah şaşırttı mı dayıya hala dedirtirmişKorkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak yeğdir (hayırlıdır)Yaza çıkardık danayı beğenmez oldu anayıŞimşeği görülen buluttan korkulmazAz açgözlülük çok ziyan verirTembel eşeğin yükü ağır olurAyının kırk türküsü var kırkıda ahlat üstüneAz açgözlülük çok ziyan getirirKurcalama sivilceyi çıban edersinAz tamah çok ziyan verirHer gün gezen kırda bir gün uğrar kurdaOlacakla öleceğe çare yokturErim er olsunda yerim kaya dibi olsunDağ başında harman yapma savurursun yel içinde sel önünde değirmen yapma öğütürsün sel içindeDeli kız düğün etmiş kendi baş sedire geçmişPire yüzünden yorgan yakılmazEtle tırnak arasına girilmezÇıra dibine ışık vermezSağlık varlıktan önemlidirDertsiz baş olmazHastalık kantarla girer miskalle çıkarŞeytanla kabak ekenin kabak başına patlarDeveye bindikten sonra çalı ardına gizlenilmezElin ağzı torba değil ki çekip büzesinSofrada elini mecliste dilini kısa tutPara ile dağlar gülistan olurMarifet iltifata tabidirAtın ölümü ite bayram olurBabadan mal kalır kemal kalmazKavurganın yananı sıçrarAkara kokara bakma çuvala girene bakAzca nereye? çokçanın yanınaHerkesin ağzı torba değil ki büzesinZelzeleyi gören yangına razı olurGafil kuşun avcısı çok olurDağdaki kekliğin bini bir parayaDünyadaki en değerli hazine sağlıktırPara isteme benden buz gibi soğurum sendenSağlık varlıktan iyidirDoğru söz acı olurRahman a secde etmez yine sofuluğu elden bırakmazİtin gönlüne kalsa günde bir leş yerÇok okuyan bilmez çok gezen bilirErim er olsunda durağım kaya dibi olsunFare (sıçan) deliğe sığmamış birde kuyruğuna (kıçına) kabak bağlamışMuhabbet iki baştan olurEv deliği dev deliğiMarifet iltifata tabidir müşterisiz mal zayidirPara dağları yol ovaları bedesten ederMarifet iltifata tabiidirAdam adama gerek olur iki serçeden börek olurAğaç ne kadar uzasa göğe ermezKötü tarlanın verdiğini yiğit kardeş vermezHak söz acı olurKöpek ekmek veren kapıyı bilirSanatını ustadan öğrenmeyen (görmeyen) öğrenemezBuğday başak verince orak kıymete binerDoğru söz ağıdan acı gelirÇatal kazık yere geçmezKabul olunmayacak duaya amin denmezÇok seyirten çok yorulurCehenneme kira var paradan haber verÇok seyirten çabuk yorulurŞap ile şeker bir değildirSağlık varlıktan üstündürCins cinse çekerÇok okuyan değil çok gezen bilirSanatı ustasından görmeyen öğrenmezArığa su gelene kadar kurbağanın gözü patlarKörler memleketinde tekgözlü kraldırÖlüsü olan bir gün ağlar delisi olan her gün ağlarEkmek aslanın midesindedirHırsız evden olursa bulunması müşkül olurAdam adama her zaman gerek olur iki serçeden börek olurErim er olsunda durağım çalı dibi olsunAç gezmektense tok ölmek yeğdirMart ayı dert ayıUstamın adı hıdır elimden gelen budurParanın gördüğü işi kimse göremezSöylemekten dinlemek yeğdirParayı zaptetmek deliyi zaptetmekten zordurGavurun tembeli keşiş Müslümanın tembeli dervişYıkılan ağaca balta vuran çok olurKülhancının beyliği hamamcılık demişlerYenice eleğim seni nerelere asayım?Karpuz kabuğunu görmeden denize girmeKısmetinde ne varsa kaşığına o çıkarHak söz acıdırEv eksiği dev eksiği ev deliği dev deliğiHak söz ağıdan acı gelirKöpek ekmek yediği kapıyı bilirElti eltiden kaçar görümceler bayrak açarKırkından sonra saza başlayan kıyamette çalarÇok seğirten çabuk yorulurÇok seyirten tez yorulurEkmek aslanın ağzındadırÇok seğirten çok yorulurŞap başka şeker başkaÇok koşan çok yorulurLokma aslanın ağzındadırAyağa değmedik taş başa gelmedik iş olmazBaşa gelmez iş olmaz ayağa değmez taş olmazKoyunun melediğini kuzu melemezAz yetmez çok artmazBin bilsende bir bilene sorAtın ölümü itin bayramıdırÇok seğirten tez yorulurEşeğe marifetini göster demişler yıkılıp ağnamışAdamakla mal tükenmezEğri ağaçsız orman olmazBulanık su balıkçının yarı kazancıdırŞapla şeker bir olmazÇok (fazla) naz aşık usandırırAtı alan üsküdar ı geçtiBir insan köprü kurar bin insan geçerÇok koşan tez yorulurSabreden derviş acından gebermişYavuz (yürük) at yemini (yavuz it ününü) kendi artırırKavak yaprağını tepeden dökerse kış çok olurAz yetmez çok artmaz (artmazsa yetmez yetmezse artmaz)Baba malı tez tükerir evlat gerek kazanaDama çıkan keçinin ağaca çıkan oğlağı olurGökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven kurmaya kalkarEtle tırnak (karı koca) arasına girilmezBağla atını ısmarla hakk aAbdalın dostluğu köy görünceye kadardırHacı sandığımızın haçı koynunda çıktıKırk gün taban eti bir gün av etiHırsız evden olursa kapı kilit istemezKöpek ekmek yediği kapıyı tanırKar ne kadar çok yağsa yaza kalmazHacı bildiğimizin haçı boynundan çıktıBerberin solumazı tellağin söylemezi kahvecinin söylemeziHer gün bir olmazAkıllı söylemeden (önce) düşünür akılsız düşünmeden söylerAbdalın yağı çok olursa gah (hem) borusuna çalar (sürer) gah (hem) gerisineAk curun akmazsa kara curun kol gibiHerkes kendi ölüsü için ağlarEl(in) yumruğu(nu) yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırmış (zannedermiş)Aç yanında sarpın kurcalanmazPalamut çok biterse kış erken olurBedava sirke baldan tatlıdırÖlmüş koyun kurttan korkmazBaşını sallamayan kavak olmazBir kişi köprü kurar bin kişi üzerinden geçerDostluk kantarla hesap miskalleKime hacı dersin haçı koltuğundan çıkagelirÇok koşan (seğirten) çabuk (tez) yorulurBozacının şahidi şıracı (olur)Hacı dediğimizin haçı koltuğundan çıktıGönül kimi severse güzel odurMerdiven basamak basamak çıkılırArabanın ön tekeri nereden geçerse arka tekeride oradan geçerYol üstüne bostan ekme el için ihtiyarlıkta avrat alma el içinKime müslüman desem haçı koltuğundan çıkarttıİğneyi kendine batır çuvaldızı başkasınaBir adam köprü kurar bin adam üzerinden geçerYol üstüne bostan ekme el için kocalıkta avrat alma el içinÇürük tahta mıh tutmazBozacının şahidi şıracıHoroz ne kadar öterse ötsün civciv tavuğun dıkdıkına bakarKoyun can derdinde kasap yağ derdindeAdam yanıla yanıla pehlivan yenile yenileAba altında sultan yatarSırça köşkte oturan komşusuna taş atmazCömert ile cimrinin harcı birdirKadının şamdanı altın olsa mumu dikecek erkektirYazın sıcakta terleyen kışın soğukta üşümezTaşıma (dökme) su ile değirmen dönmezİyi kadının kocası cübbesinden belli olurAbanın kıymeti yağmurda bilinirAlma alı sat yağızı bin doruya besle kırıÇürük tahtaya çivi çakılmazÇürük tahtaya mıh çakılmazBir dirhem et bin ayıp örterYağmur tavına ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezSağ olsunda dağ ardında olsunCömertle cimrinin harcı birdirKusursuz dost arayan dostsuz kalırAy ayakta çoban yatakta ay yatakta çoban ayaktaİğneyi kendine çuvaldızı ele batırBoş fıçı çok langırdarNe oldum deme ne olacağım deAlçak yerde tepecik kendini dağ sanırAna ile kız helva ile kozHayvan yularından insan sözünden tutulurGel demesi kolay ama git demesi güçtürOrtak çok oldukça zarar azalırİyiliğe iyilik her kişinin karı kötülüğe iyilik er kişinin karıAbanın kadri yağmurlu günde belli olurAcıyan çok amma ekmek veren yokİki kardeş savaşmış ebleh buna inanmışYerini bilmeyen yılda bir kat urba eskitirNekes ile cömerdin harcı birdirVurduğunu öldür yedirdiğini doyurAna evladını atmış yar başında tutmuşAz ateş çok odunu yakarDadandırma kara gelin dadanırsa yine gelirBak bana bir gözle bakayım sana iki gözleEğreti ata (el atına) binen tez inerAlemin ağzı torba değil ki büzülsünSon pişmanlık fayda vermez (etmez)Hayırlı evlat neylesin malı hayırsız evlat neylesin malıAz ağrıyı aş basar çok ağrıyı iş basarDeve bir pula pulu getir deve bin pula deveyi getirSormak ayıp değil sormamak ayıpBin tasa bir borç ödemezPekmez gibi malın olsun Antakya'dan sinek gelirAz konuş çok çalışEğreti ata binen tez inerBorçsuz çoban yoksul beyden iyidirAğanın gözü öküzü semiz ederAk koyunun kara kuzusuda olurEkmeği ekmekçiye ver bir ekmekde üste verSuyun yavaş akanından insanın yere bakanından korkÇabuk yanan çabuk sönerKartala bir ok değmiş oda kendi yeleğindenKızın var sızın varGelen gidene rahmet okuturBorçlunun duacısı alacaklıdırAza demişler(nereye?) (çoğun yanına) demişArmudun iyisini (dağda) ayılar yerBilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıpVarsa malın herkes kulun yoksa malın dardır yolunÇok gezen tavuk ayağında pislik getirirSormak ayıp değil öğrenmemek ayıpÇok naz aşık usandırırKısmetinde ne varsa kaşığında o çıkarNe katarsan aşına o gelir kaşığınaSöz verme verdinse dönmeAtı atasıyla katırı anasıylaAçlık ile tokluğun arası yarım yufkaCömertle nekesin (cimrinin) harcı birdirSeyrek git sen dostuna kalksın ayak üstüneBilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıpBir delinin kuyuya attığı taşı kırk akıllı çıkaramazKötü komşu insanı (adamı) hacet sahibi ederNerde çokluk orda boklukKalbin yolu mideden geçerAz eli aşta gör çok eli işte görİş bilenin kılıç kuşananın devran süreninAkmasada damlarAlacağım olsunda alakargada olsunAçık yerde tepecik kendini dağ sanırEğlendiğinle evlenme evlendiğinle eğlenmeDevletin malı deniz yemeyen kerizOnmadık yılın yağmuru harman vakti yağarÇanağına ne doğrarsan kaşığına o gelirParayla dost bulunmazHayvan yularından insan ikrarından tutulurKediye bokun kimya demişler üstünü örtmüşÇatal kazık yere batmazKırılan kalp kolay kolay onarılmazAğır ol batman gelEsrik devenin çulu eğri gerekAğaç ucuna yel değer güzel kişiye söz değerEl terazi göz mizanZahirenin ambarı sabanın ucundadırÇok havlayan köpek ısırmazAkı karası geçitte belli olurKapıyı kırarsan odun çok olurEğreti kuyruk tez koparElden yiyen börkmüş keseden yiyen çökmüşÇanağına ne doğrarsan kaşığında o çıkarLatife latif gerekGençlikte ölüm kocalıkta yoksulluk güç imişDeniz dalgasız olmaz gönül sevdasız olmazBin dost az bir düşman fazlaİnsan eşek olunca semer vuran çok olurTavşan dağa küsmüşde dağın haberi olmamışBuğday başak verince orak pahaya çıkar (kıymete biner)Aç kurt bile komşusunu dalamazAslan yattığı yerden belli olurGörünen dağın ardı yakındırÇıngıraklı deve kaybolmazAcele gitme belaya yetişirsin yavaş gitme bela sana yetişirAğrılarda göz ağrısı her kişinin öz ağrısıFazla (artık) mal göz çıkarmazEr oyunu üçe kadarTeşbihte (temsilde) hata olmazÜçlenmemiş eken olmamış biçerDereyi görmeden paçayı sıvamaBenzeye benzeye yaz benzeye benzeye kış olurİt itin ayağına (kuyruğuna) basmazVar mı pulun herkes kulun yok mu pulun dardır yolunErim er olsunda yerim çalı dibi olsunKeskin sirke küpüne (kabına) zarar verirVar mı malın herkes kulun yok mu pulun dardır yolunSofrada elini dernekte dilini sıkı tutBin ölçüp bir biçmeliFukaranın tavuğu zenginin atı kıymetli olurYiğit meydanda belli olurKağnı devrilince yol gösteren çok olurSıçan deliğe sığmamış birde kuyruğuna kabak bağlamışYatar aslandan gezen tilki iyidirAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu everirVeren eli herkes öperAnne gibi yar Bağdat gibi diyar olmazBayram etiyle it tavlanmazParanın açmadığı kapı yokturHe demekde iş bitirir yok demekdeAlıcı kuşun ömrü az olurKimsenin çırası tana kadar yanmazSon pişmanlık fayda vermezParanın açamadığı kapı yokturÖnceki çarığı sonraki sarığıKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdulrahman çelebi derlerYılana yumuşak diye el sunmaKeçiye can kaygısı kasaba yağ kaygısıKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi derlerYazın gölge kovan kışın karın ovarZenginin kağnısı dağdan aşar fakirin eşeği düz yolda şaşarDeliye bal tattırmışlar çarşıda katran bırakmamışYalan parayla alınmazAnalık fenalık (kara yamalık)Ahlatın iyisini dağda ayılar yerYaz yaz gerek kış kışMinarede doğru ama içi eğriArı bal alacak çiçeği bilirDeveyle yetiş olmazDeve ile yetiş olmazMartta tezek kuruya nisanda seller yürüyeAtın varken yol tanı ağan varken el tanıAllah bilir ama kulda sezerBalçığı duvara vur tutarsada hoş tutmazsada hoşKadıyla mı iyisin kapıyla mı? kapıylaYatar arslandan gezen tilki yeğdirYatan arslandan gezen tilki yeğdirHasta olmayan sağlığın kadrini bilmezÇok kucaklayan az düşürürSefa ile yenen cefa ile kazanılırÇobanın yağı çok olursa çarığına sürerHer şeyin yokluğu yoklukturVarışına gelişim tarhana aşına bulgur aşımYalan parayla değil yaAttan düşene tımar deveden düşene mezar gerektirYazın börtlene börtlene çalış kışın dürte dürte yeSenden devletli ile ortak olmaDeli ile çıkma yola başına getirir (gelir türlü) belaYatar aslandan gezen tilki yeğdirBin nasihatten bir musibet yeğdirSütten ağzı yanan ayranı üfleyerek içerBin nasihatten bir musibet evladırGöle su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlarDeve bir akçeye deve bin akçeyeÖksüz güler mi meğer yanılaZiyan olan koyunun kuyruğu yağlı olurCanı kaymak isteyen mandayı yanında taşırBilgisiz bir kimse savaş davuluna benzer sesi çok içi boşturOlsayı bulsaya vermişler hiç doğmuşYoldan (yol ile) giden yorulmazBalcının var bal tası oduncunun var baltasıAkçesi ucuz olanın kendisi kıymetli olurTalihim olsaydı anamdan kız doğardımOrtaklık öküzden başka buzağı yeğdirNasihat vereceğine para verKısa günün karı az olurAcından kimse ölmemişHızlı sağanak tez geçerVar evi kerem evi yok evi elem eviSütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yerZengine varıpda pabuç çevireceğine fakire varda dömen çevirZengine varıpda pabuç çevireceğine fakire varda dümen çevirParan ucuz olursa sen pahalı olursunAlemin ağzı torba değil ki büzesinVakitsiz açılan gül erken solarArık ata kuyruğu (da) yüktürVakitsiz açılan gül çabuk solarVakitsiz açan gül erken solarAy görmüşün yıldıza minneti yokturDost başa düşman ayağa bakarCömert ile nekesin harcı birdirKöpek ekmek veren kapıyı tanırVakitsiz açan gül çabuk solarKısmet gökten zembille inmezNasipten öteye yol yokGüzel bürünür çirkin görünürRahat ararsan mezardaYağlı dilimin yoksa yağlı dilinde mi yokArife tarif gerekmezYeni testi suyu soğuk tutarKöy yanar deli taranır (deli kız taranır)Davacın kadı olursa yardımcın Allah olsunAz ateş çok odun yakarŞanslı olsaydım anamdan kız doğardımBende şans olsa anamdan kız doğardımVakitsiz açan gül tez solarŞansım olsaydı anamdan kız doğardımVakitsiz açılan gül tez solarZengin kesesini züğürt dizini döverİki gönül bir olunca samanlık seyran olurBostan yeşil (gök) iken pazarlığa oturulmazOrtak atın beli sakat olurLafla pilav pişerse deniz kadar yağı bendenYenilen pehlivan güreşe doymazAta binersen Allah'ı attan inersen atı unutmaKol kırılır yen içinde kalırÇömlek demiş dibim altın. kaşık demiş girdim çıktımGel demek kolay git demek güçtürTemiz iş altı ayda çıkarBoynuz kulağı geçer (boynuz kulaktan sonra çıkar ama kulağı geçer)Ölecek tavşan çomağa karşı gelirVaktinden evvel açan gül tez solarEvdeki pazar çarşıya uymazİki kaptan bir gemiyi batırırAtın tepmezi itin kapmazı olmazAn beni bir kozla oda çürük çıksınKıbleden geldi kışımız Allah'a kaldı işimizYırtıcı (alıcı) kuşun ömrü az olurDüşünen insan özgür insandırDünya büyük olsada dardırİğne atsan yere düşmez (deyim)Kalın incelene kadar ince üzülürKaraman ın koyunu sonra çıkar oyunuTaş düştüğü yerde ağırdırDoğru söyleyenin tepesi delik olurDağ başına harman yapma savurursun yel için sel önüne değirmen yapma öğütürsün sel içinSıçana rakı içirmişler kediye meydan okumuşBalık çok konuşurum ama ağzım su dolu. demişAllah çam isteyene çam mum isteyene mum verirTaş altında olmasında dağ ardında olsunİnsan ayaktan at tırnaktan kaparDilenci bir olsa şekerle beslenirÇok söyleyen çok yanılırİtle çuvala girilmezGeç olsunda güç olmasınDağ başı dumansız olmazKuzguna yavrusu (anka) görünürSıçan geçer yol olurYanlızlık Allah'a mahsustur (yaraşır)Vermeyince mabud neylesin mahmudHer zaman çiğdem çıkmaz bazende küsküç kırılırHerkes kaşık yapar ama sapını yapamazAlacağın olsunda alakargada olsunİt iti ısırmazAğaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı olurVerdin mi doyur vurdun mu duyurBana dokunmayan (beni sokmayan) yılan bin yaşasınYağmurda düşmanın koyunu dostun atı satılsınÖlümü gören hastalığa razı olurBuğday başak verince orak pahaya çıkarNehirden geçerken at değiştirilmezDereyi geçerken at değiştirilmezİşin yoksa şahit ol borcun yoksa kefil olAza sormuşlar nereye çoğun yanına demişKel yanında kabak anılmazAkıl veren çok para veren yokSudan geçerken at değiştirilmezAkıl veren çok ekmek veren yokYavaş tükürüğün sakala zararı varDereden geçerken at değiştirilmezBenim oğlum bina okur döner döner yine okurAraba devrildikten sonra yol gösteren çok olurYüzünü bulan yüzsüz astarınıda isterBeleş atın dişine (yaşına yularına dizginine) bakılmazİncir babadan zeytin dededenÇay geçerken at değiştirilmezİnsan kendini beğenmese çatlarAcı söz insanı dinden çıkarır tatlı dil yılanı inden çıkarırDerdin yoksa söylen borcun yoksa evlenGittiğin yer kör ise gözünü yumda bakYüz versen yüzsüz astarınıda isterBaskıdaki altından askıdaki salkım yeğdirSıcağa kar mı dayanır?Irmak geçilirken at değiştirilmezÇayı geçerken at değiştirilmezParan çoksa kefil ol işin yoksa şahit olKavgada yumruk sayılmazArkalı it kurdu boğarÜşenenin (utananın erinenin) oğlu kızı olmamışPazar körsüz kalmazTeker kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurTeker kırılınca yol gösteren çok olurAzı bilmeyen çoğu hiç bilmezYumuşak huylu atın tekmesi yavuz olurİlk avrat çarık sonraki sarıkNe doğrarsan aşına o çıkar karşınaBir deli kuyuya bir taş atmış kırk akıllı çıkaramamışGüneş girmeyen eve doktor girerÖnce can sonra cananGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta anlaşılırŞeytanla saman eken sapını alırSarımsağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışAğaç düşsede yakınına yaslanırAy buluttan çıksında gör ayva tüyünü atsında görAzıcık aşım kaygısız (ağrısız) başımCami ne kadar büyük olsa imam gene bildiğini okurÖğüt veren çok olur ama ekmek veren olmazEli boşa ağa uyur derler eli doluya ağa buyur derlerGençliğin kıymeti yaşlılıkta bilinirNisan yağmuru altın araba gümüş tekerlekBüyük başın derdi büyük olurOlmayacak duaya amin denilmezVar eli titremezSel gider kum kalır (kişi ettiğini bulur)Kimse kimsenin çukurunu doldurmazArık etten yağlı tirit olmazArmutun (armudun) iyisini ayılar yerGeldik yüze çıktık düzeDostuna sıkça giden bir gün ekşi yüz görürYenenle yanana ne dayanırDevletli gözü perdeli olurEmek olmadan yemek olmazKabiliyetli çırak ustayı geçerAl gömlek gizlenemezAşık kalemi kör dört yanını duvar sanırSeyrek giden doğan sık giden soğanÇanakta balın olsun yemen den arı gelirAt ölür itlere bayram olurKomşu hakkı AllahtanrıhakkıdırHer çok azdan olurBana benden her ne olursa başım rahat bulur dilim susarsaGel demek kolay ama git demek güçtürBana benden olur her ne olursa başım rahat bulur dilim durursaTerziye göç. demişler iğnem başımda. demişYetişemediğin köyün alt tarafında yatÇubuk kırılır çıt der kütük kırılır küt derMeyveli ağaca taş atan çok olurÇok laf yalansız olmaz çok para haramsız olmazAtımın anlı sakar lakabını ele takarİnsanın vatanı doğduğu yer değil doyduğu yerdirÇok para haramsız çok laf yalansız olmazKörler memleketinde şaşılar padişah olurÇok el ya yağmaya ya yolmayaAç koyma hırsız edersin çok söyleme arsız edersinİşten artmaz dişten artarAyak almadık taş olmaz başa gelmedik iş olmazBir kötünün yedi mahalleye zararı vardırAç bırakma hırsız edersin çok söyleme arsız edersinDeve büyüktür amma beşini bir eşek yederAş taşınca kepçeye paha olmazÇok mal haramsız çok laf yalansız olmazTereciye tere satılmazHer gün papaz pilav yemezAta sözü tutmayan uluya kalırHerkesin delisi evinde derdi karnındaOynayacak adam kağnı gıcırtısındada oynarÇok laf yalansız olmaz çok mal haramsız olmazBir fit bin büyü yerini tutarKepenek altında er yatarSeyrek gitsen (sıkça varma) dostuna kalksın ayak üstüneEl beğenmezse yer beğensinŞeyh uçmaz müridi uçururAç koyma hırsız edersin çok söyleme yüzsüz edersinAkılsız başın zahmetini ayaklar çekerÇok para haramsız çok söz yalansız olmazMecliste ilk seferde dilini kısa tutÇok söz yalansız olmaz çok para haramsız olmazAllah tan korkmayandan korkulurAkılsız başın derdini ayaklar çekerBir anaya bir kız bir kafaya bir gözDeveyi yük değil zelber yıkarTilki erişemediği üzüme hevengim olsun. demişAhbap kusuruna bakan ahbapsız kalırAğacın kurdu içinde olurÇok söz yalansız olmaz çok mal haramsız olmazHırsıza kilit olmazAç bırakma hırsız edersin çok söyleme yüzsüz edersinAbdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar gah gerisineBilmemek ayıp değil sormamak ayıpBir dokun bin ah dinleTekerlek kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurUna dökülen yağın zararı yokBiri bilmeyen bini hiç bilmezFare deliğe sığmamış birde kuyruğuna kabak bağlamışSenden zengin ile ortak olmaKel ölür sırma saçlı olur kör ölür badem gözlü olurParanın yüzü sıcaktırMürüvvete endaze olmazKasavetsiz ağız anahtarsız açılırYazın çalışan kışın gülüşürUcuz alan pahalı alır (pahalı alan aldanmaz)Başın önüne eğilmeden işini hallet ki yiğitlik sende kalsınSağ olsunda dağ ardında bulunsunEğri otur doğru söyle (konuş)Dostun iyisi kara günde belli olurGaribe bir selam bin altın değerOtu çek köküne bakVarsa pulun herkes kulun yoksa pulun dardır yolunIrmağı geçerken at değiştirilmezAltın anahtar her kapıyı açarAkıllı köprüyü arayana dek deli suyu geçerÇağrılmayan yere çörekçi ile börekçi giderAk koyunu gören içi dolu yağ sanırİki kişi dinden olursa bir kişi candan olurÖksüz neden güler? yanılırda gülerHorozu çok olan köyün sabahı geç olurÇok incelme koparsınAnalı kuzu kınalı kuzuZararın neresinden dönülse kardırPara para kazanır koçyiğit bağ bellerAkıllı köprü arayıncaya kadar deli suyu geçerYoldan kal yoldaştan kalmaAyvaz kasap hepsi bir hesapAyağın sığmayacağı yere baş sokulmazYurdun otlusundan kutlusu yeğdirAlet işler el övünürYırtıcı kuşun ömrü az olurDüşen ağaca balta vuran çok olurAkıllı gün sayana kadar deli oğlunu evermişKardeşim olsunda kanlım olsunDertsiz baş (kul) olmazSu başından kesilirİki at bir kazığa bağlanmazYaşa yaşa gör temaşaGarip itin kuyruğu yerinde gerekBir deli kuyuya bir taş atar kırk akıllı çıkaramazmışBir ağaçta gülde biter diken deGarip itin kuyruğu götünde gerekAç bırakma hırsız olur çok söyleme arsız olurAkıllı düşünene kadar deli oğlunu evermiş torunu olmuşBalın olsun tek sinek Bağdat'tan gelirMiri malı balık kılçığıdır yutulmazAkıllı gün sayarken deli oğlunu evermişAkıllı köprüyü buluncaya kadar deli suyu geçerÇok yaşayan bilmez çok gezen bilirGarip itin kuyruğu kıçında gerekGarip itin kuyruğu götünde olurAvcı nanca al bilse ayı onca yol bilirÇok söyleme arsız olur aç koyma hırsız olurKeçiye içki içirmişler kurdun evini sormuşİşini kış tutda yaz çıkarsa bahtınaSöz dediğin yaş deridir nereye çekersen oraya giderKötü komşu insanı hacet sahibi ederGörmemişin çocuğu olmuş tutmuş şeyini (pipisini çükünü) koparmışHer ağacın meyvesi olmazKomşu ekmeği komşuya borçturİki deliye bir uslu koymuşlarAkıllı köprüyü arayıncaya kadar deli suyu geçerGarip köpeğin kuyruğu döşünde gerekFukaranın tavuğu tek tek yumurtlarSütsüz koyun meleğen olurBeylik çeşmeden su içmeAğaç kesen baş keserTilkiye tavuk kebabı yer misin? demişler adamın güleceğini getiriyorsunuz. demişYiğit yiğide at bağışlarEşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmazGarip itin kuyruğu bacağı arasında olurGarip itin kuyruğu kıçına kısık gerekŞapkası dar gelen başım büyük sanırElin ağzı torba değil ki büzesinGarip itin kuyruğu kıçına kısık olurParalı adamdan dağlar bile korkarDağ ardında olsunda yer altında olmasınSermayen bir yumurta ise taşa çalFazla mal göz çıkarmazKanaat tükenmez hazinedirAz söyle çok dinleOrospu içeriden olursa kapı kilit tutmazOynaşına inanan avrat ersiz kalırOrospu içerden olursa kapı kilit tutmazKırk yılda bir ölet olur eceli gelen ölürÇok açılma soğuk alırsınHırsız içeriden olursa kapı kilit tutmazÇok gezen çok bilirİki karpuz bir koltuğa sığmazAt at oluncaya kadar sahibi mat olurBaşak büyüdükçe boynunu eğerDeliye göre her gün bayramAllah dağına göre kar verir (verir kışı)Dilin kemiği yokÇabuk parlayan çabuk sönerBey ardından çomak çalan çok olurAşı pişiren yağ olur gelinin yüzü ağ olurCan bostanda bitmezAğa borç eder uşak harçAllah verince kimin oğlu kimin kızı demezKörle yatan şaşı kalkarBir çöplükte iki horoz ötmezKanaatta izzet tamahda zillet vardırİsteyenin bir yüzü kara vermeyenin iki yüzüDost başa bakar düşman ayağaAbdestsiz sofuya namaz dayanmazKitapsız büyüyen çocuk susuz büyüyen ağaca benzerİsteyenin bir yüzü kara vermeyenin iki yüzü karaArı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilirYanlış hesap Bağdat'tan dönerDoğru söz acıdırOğlan anası kapı arkası kız anası minder kabasıGeniş gününde dar gezen dar gününde geniş gezerGön yufka yerinden delinirYatan aslandan gezen tilki yeğdirÇürük tahta çivi tutmazBeterin beteri vardırNasipsiz köpek kurban bayramında dağa çıkarAt görmediysen bokundanda mı atlamadın?Esirgenen göze çöp batarKadı ekmeğini karınca yemezKitapsız büyüyen çocuk susuz yetişen ağaca benzerİsteyen bir cingen vermeyen iki cingenSakınılan göze çöp batarBir söz bin büyüye bedeldirBıldırcının beyliği arpa biçilene kadarÖksüze acıyan çok ama ekmek veren yokİsin yanına varan is misin yanına varan mis kokarBorç uzayınca kalır dert uzayınca alırBin bilsende bir bilene danışHorozu çok olan köyde sabah geç olurCahile söz anlatmak deveye hendek atlatmaktan güçtürEşek anıra anıra kurdu buldu derlerAsil ile taş taşı bedasıl ile yeme aşıİtle yatan bitle kalkarBaş olda eşek başı olDan din desen oynarOğlan doğurdum oydu beni kız doğurdum soydu beniAydan gelen halı üstüne günde gelen kül üstüneBir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsunBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyimCömertle nekesin harcı birdirSık gidersen dostuna yatar arka üstüneGönül ferman dinlemezAdam öküz derdinde gelin sakız derdindeNereye gitsen okka dört yüz dirhemEl elin nesine gülerek gider yasınaBir ağızdan çıkar bin ağıza yayılırÇok koşan çabuk yorulurZüğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak yeğdirOğlan doğuran övünsün kız doğuran dövünsünÇatal kazık yere çakılmazDilim seni dilim dilim dileyim başıma geleni senden bileyimPara ile imanın kimde olduğu belli bilinmezUşağı işe koş sende ardına düşAtlıya saat olmazAt binenin (iş bilenin) kılıç kuşananınYa evlat bir ya ocak körKan kus kızılcık şerbeti içtim. deEt tırnaktan ayrılmazPara ile imanın kimde olduğu belli olmazAnan güzel idi hani yeri baban zengin idi hani eviAna gibi yar Bağdat gibi diyar olmazNikahta keramet vardırKadın kocasını isterse vezir isterse rezil ederMalın iyisi suya yakın daha iyisi eve yakınAk gün ağartır kara gün karartırAdam adama her daim muhtaç (gerek olur)Bol bol yiyen bel bel bakarAbdestsiz sofuya namaz mı dayanır?Yerinden oynayan yetmiş kazaya uğrar en küçüğü ölümEcel geldi cihane baş ağrısı bahaneÖlenle ölünmezNekesle cömerdin harcı birdirFukaranın (fakirin) şaşkını beyaz giyer kış günüSaçın ak mı kara mı önüne düşünce görürsünBir koyundan iki post çıkmazTan gelsin hayrı beraber gelsinAraba devrilince yol gösteren çok olurOğlum deli malı neylesin oğlum akıllı malı neylesinSatılık ziftin olsun selanik ten kel gelirEceli gelen fare kedi taşağı kaşırSoğuk kırk kat keçe ben ondan geçe bir kat deri ben ondan geri demişPek yaş olma sıkılırsın pekde kuru olma kırılırsınİman ile paranın kimde olduğu belli olmazBaş olan boş olmazHile ile iş gören mihnet ile can verirİmanla paranın kimde olduğu belli olmazDokuz at bir kazığa bağlanmazOğlan doğur kız doğur hamurunu sen yoğurHerkes kaşık yapar ama sapını ortaya getiremezSen işlersen mal işler insan öyle genişlerGelen gideni aratırSarhoştan deli bile korkarNerde hareket orda bereketÖnce düşün sonra söyleAlacakla verecek ödenmezFazla aş ya karın ağrıtır ya başHastalık sağlık bizim içinBaba ekmeği zindan ekmeği koca ekmeği meydan ekmeğiBir baba dokuz evladı besler dokuz evlat bir babayı beslemezSakla beni varken bulunayım sana yokkenİki dinle bir söyleKaynayan kazan kapak tutmazAğlamakla yar ele girmezAlmadığın hayvanı kuyruğundan tutmaDeğirmen iki taştan muhabbet iki baştanAcı acıyı bastırır su sancıyıParam seni vereyimde mi düşman olayım vermeyeyimde mi düşman olayım? vermeyeyimde düşman olayımAstar bol olmayınca yüze gelmezTarlanın taşlısı kızın saçlısı öküzün başlısıVardı bağım malım gelirdi kardeşlerim tükendi yağım balım gelmiyor kardeşlerimZüğürtlük zadeliği bozarGöz görmeyince gönül katlanırEvladın var mı derdin varGarip itin kuyruğu bacağı arasında gerekSen sen ben benOn beşindeki kız ya erde gerek ya yerdeMisafir umduğunu değil bulduğunu yerZenginin malı fakirin dölü kıymetli olurAkılsız köpeği yol kocatırVeripte kötü olacağına vermeyipte kötü olAt binenin kılıç kuşananınTavşan dağa küsmüş dağın haberi olmamışAkar su pislik tutmazİşin yoksa şahit ol paran çoksa kefil olPazar ilk pazardırAltın eli bıçak kesmezÇerçi kızı boncuğa aşıktırAvrat var ev yapar avrat var ev yıkarAhlatın iyisini ayılar yerÇok bilen çok yanılırÇıra dibi karanlık olurBeyler buyruğu yoksula kan ağlatırDoğuran avrat azrail i yenmişBey aşı borç düğün aşı ödünçBir söyle iki dinleAdam ahbabından bellidirAlçak yerde yatma sel alır yüksek yerde yatma yel alırEski dosttan düşman olmaz yenisinden vefa gelmezYaş yetmiş iş bitmişBir günlük beylik beyliktirAk koyun kara koyun geçit başında belli olurÇok söyleme arsız edersin çok saklama hırsız edersinAkıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçerAz yiyen az uyur çok yiyen güç uyurAtın iyisine doru yiğidin iyisine deli derlerİnsan yedisinde ne ise yetmişindede odurHer horoz kendi çöplüğünde öterAğanın malı çıkar uşağın canıRağbet güzel ile zenginedirAğaca balta vurmuşlar sapı bedenimden demişAna (anne) kızına taht kurar kız bahtı kocadan ararHem kız hem baldırı düz hemde ucuz olur mu?Kaçan balık büyük olurAğalık vermekle yiğitlik vurmaklaÇingeneden çoban olmaz yahudiden pehlivanKış kış gerek yaz yazDeveden büyük fil varKomşu kızı almak kalaylı kaptan su içmek gibidirOcak içinden tutuşurÇanağa ne doğrarsan kaşığına o çıkarAz yaşa uz yaşa akıbet gelecek başaPadişahın bile arkasından kılıç sallarlarAz el aş kotarır çok el iş kotarırÇocuk düşe kalka büyürAvcı ne kadar hile bilse ayı o kadar yol bilirGelin bindi deveye gör kısmeti nereyeAğanın gözü ata tımardırSiyah inekten beyaz süt sağılırKurtla ortak olan tilkinin hissesi ya tırnaktır ya bağırsakAdemoğlu (insanoğlu) çiğ süt emmiştirYalancının evi yanmış kimse inanmamışKırlangıcın zararını biberciden sorKörün istediği iki göz biri ela biri bozBayramda borç ödeyene ramazan kısa gelirBeslemeyi eslemeden almaAtlı itli sığmış bir çocuk sığmamışBalık ağa girdikten sonra aklı başına gelirBir göz ağlarken öbür göz gülmezAl elmaya taş atan çok olurAğaran baş ağlayan göz gizlenmezKahpe içerden olunca kapı tırkaz tutmazZengin arabasını dağdan aşırır züğürt düz ovada yolunu şaşırırEşeğe altın semer vursalar eşek yine eşektirBir elin nesi var iki elin sesi varBalta sapını kesmezİki çıplak bir hamama yakışırTabancanın dolusu bir kişiyi korkutur boşu kırk kişiyiBekarın parasını it yer yakasını bitRamazanda yalan söyleyenin (oruç yiyenin) bayramda yüzü kara olurAraba devrilince (teker kırılınca) yol gösteren çok olurHızlı koşan çabuk yorulurSen işten korkma iş senden korksunÖfkeyle kalkan zararla otururDüt demeye dudak gerekAba vakti yaba yaba vakti abaKuru gayret çarık eskitirGönlün sevdiği ya kürklü olur ya kepenekliGeciken adalet adalet değildirÇaydan geçerken at değiştirilmezFırıncının çocuğu aç dolaşırmışDünya tükenir yalan tükenmezNasipsiz köpek kurban bayramında köy dışında bulunurYıl harmansız kalmazAkça akıl öğretir don yürüyüşBir yemem diyenden kork bir oturmam diyendenBaba kırk oğul beslemiş kırk oğul bir babayı beslememişKırkından sonra azanı teneşir paklarGön yufka yerinden delinir (ip inceldiği yerden kopar)Verirsen veresiye batarsın karasuyaBiribiri adamı yer diri diriYüz yüzden utanırBir selam bin hatır yaparBüyük lokma ye ama büyük söz söylemeDevletin malı deniz yemeyen domuzEl elden üstündürMartta yağmaz nisanda dinmezse sabanlar altın olurDil dile değmeden dil öğrenilmezAkılsız başın cezasını ayaklar çekerKibirliye kibir göstermek sadakadırCin tutana bir muska yeterBıçak kınını kesmezGüvenme dostuna saman doldurur postunaTaşa çıkan keçinin ağaca çıkan oğlağı olurİki dinle (bin işit) bir söyleSu bulanmayınca durulmazMeyveli ağacı taşlarlarGevşek tükürüğün sakala zararı vardırEl adamı cömert der maldan eder yiğit der candan ederRüzgar eken fırtına biçerErine göre bağla başını tencerene göre kaynat aşınıAllah kardeşi kardeş yaratmış kesesini ayrı yaratmışKadın kocasının çarığı anasının sarığıdırCanı yanan eşek attan yürük olurAklına geleni işleme her ağacı taşlamaGöze göz dişe dişAtım tepmez itim kapmaz demeBin işçi bir başçıAyağını sıcak tut başını serin gönlünü ferah tut düşünme derinAkıl yiğide sermayedirAşk ağlatır dert söyletirSahipsiz kapı anahtarsız açılırAdı çıkmış dokuza inmez sekizeAt beslenirken kız istenirkenAşk olmayınca meşk olmazKork Allah'tan korkmayandanGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir (anlaşılır)Mum dibine ışık vermezŞöhret felakettirAkıl verme para verBir musibet bin nasihatten iyidirAhmağa yüz abdala söz vermeye gelmezArkadaş dediğinin gölgesinde suç işlenirRüzgarın önüne düşmeyen yorulurAttan düşen ölmez eşekten düşen ölürKimse kendi memleketinde peygamber olmazGönül bir sırça saraydır kırılırsa yapılmazDoğru olanı dokuz köyden kovarlarDoğru konuşanı dokuz köyden kovarlarÇağrılan yere erinme çağrılmayan yere görünmeTarlanın iyisi suya yakın daha iyisi eve yakınYatsının faziletini güveyden sormalıMal canı kazanmaz can malı kazanırYavaş atın çiftesi pek olurDoğruyu söyleyeni dokuz köyden kovarlarDoğru söz (ağıdan) acıdırGüzele kırk günde doyulur iyi huyluya kırk yılda doyulmazAllah balmumu yakana balmumu yağmumu yakana yağmumu verirSöz gümüşse sükut altındırFakirlik ayıp değil tembellik ayıpAç kurt yavrusunu yerDikensiz gül olmazŞu dünyanın bin bir türlü hali varNe doğrarsan aşına o çıkar kaşığınaSakla samanı gelir zamanıBeş para ver konuştur on para ver susturamazsınSöyleyenden dinleyen arif gerekFarz sünneti bastırırDost ile ye iç alışveriş etmeErken kalkan yol alır er evlenen döl alırDilenciye hıyar vermişler eğri diye beğenmemişGüneş giren eve doktor (hekim) girmezKanaat gibi devlet olmazZenginin gönlü olana kadar (olasıya) fakirin canı çıkarKısmet ise gelir hint ten yemen den kısmet değilse ne gelir eldenBana benden (olur) her ne olursa başım rahat bulur dilim susarsaBöyle gelmiş böyle giderGurbette övünmek hamamda türkü söylemeye benzerBin dost az bir düşman çokZora dağlar dayanmazOrtaklık öküzden başlı başına buzağı yeğdirÇok mal haramsız çok söz yalansız olmazZenginin malı fakirin ağzını yorarEkici ol bilici olmaÖğüt bir hazine kadar değerli olduğu halde bedava verilirDamlaya damlaya göl olurYarına kalan davadan korkmaSağlık varlıktan yeğdirBaş kes yaş kesmeOğlan babadan öğrenir meclis gezmeyi kız anadan öğrenir sofra yazmayıAyı çocuklarını büyütmüş duru su içmeye vakti olmamışYerin kulağı varPara iyi bir uşak kötü bir efendidirZenginin malı züğürdün çenesini yorarYüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sevBorcun yoksa kefil ol işin yoksa şahit olKiminin parası kiminin duasıAz tamah çok ziyan getirirGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinirKarıncanın zevali gelince kanatlanırÇok söyleme arsız olur aç koyma hırsız olur (aç bırakma hırsız olur çok söyleme arsız olur)Huylu huyundan vazgeçmezPara ile imanın kimde olduğu belli olmaz (bilinmez)Misafirin umduğu ev sahibine iki öğün olurÇam sakızı çoban armağanıDenize düşen yılana sarılırPapaz her gün pilav yemezAz sabırda çok keramet vardırSoran yanılmamışMal adama hem dost hem düşmandırCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdirKızını dövmeyen dizini döverAllah sabırlı kulunu severOsmanlı nın ayağı üzengide gerekAtına bakan ardına bakmazÇok söyleme arsız edersin aç bırakma hırsız edersinAkıl yaşta değil baştadırBoş torba ile at tutulmaz (boş torbaya eşek gelmez)Ölürse yer beğensin kalırsa el beğensinUmmadığın taş baş yararDeveyi yardan uçuran bir tutam otturAteş düştüğü yeri yakarKomşu komşunun külüne muhtaçtırDağ dağ üstüne olur ev ev üstüne olmazSabreden derviş muradına ermişZemheriden sonra ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezYa devlet başa ya kuzgun leşeBir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardırCan çıkmayınca huy çıkmazAğacı kurt insanı dert yerOlgun bir insanı dost edinmek isterseniz tenkit edin basit bir insanı dost edinmek isterseniz methedinBez alırsan musul dan kız alırsan asildenAllah sağ eli sol ele muhtaç etmesinZengin adam elindeki kendine yeten adamdırİt ürür kervan yürürAkarsuya inanma eloğluna dayanmaMisafirlik üç gündürİş olacağına varırEcel geldi cihana baş ağrısı bahaneMalım seni vereyimde mi kötü olayım vermeyeyimde mi kötü olayım?Lokma çiğnenmeden yutulmazVar evi kerem evi yok evi verem eviAyı yavrusunu severken öldürürmüşVar varlatır yok söyletirBaba malı tez tükenir evlat gerek kazanaAlışmış kudurmuştan beterdirHer yerde okka dört yüz dirhemDoğru söyleyeni dokuz köyden kovarlarÇanakta balın olsun arı Bağdat'tan gelirAtın ölümü arpadan olsunBoktur kokar huydur çekerKuş var eti yenir kuş var et yedirilirDeve kırk yılda intikam almış ammada çabuk oldu demişKomşuda pişer bizede düşerAtın bahtsızı arabaya düşerAz menfaat çok zarara mal olurKul sıkışmayınca hızır yetişmezYağmur yağsında varsın kerpiççi ağlasınIrmaktan geçerken at değiştirilmezGençler sadık olmak ister yapamazlar. yaşlılar sadık olmamak ister yapamazlarBesle kargayı oysun gözünüDavulun sesi uzaktan hoş gelirBaba (babası) oğluna bir bağ bağışlamış (vermiş) oğul (oğlu) babasına bir salkım üzüm vermemiş (üzümü çok görmüş)Acıkmış kudurmuştan beterdirMartta yağmasın nisanda dinmesinMisafir üç gün misafirdirİyi dost kara günde belli olurÜzüm üzüme baka baka kararırAkıllı oğlan neyler ata malını akılsız oğlan neyler ata malınıYalancının mumu yatsıya kadar yanarTarlaya saban sürüye çobanUstanın çekici bin altınBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa ermeyinceKörler sağırlar birbirini ağırlarBiri yer biri bakar kıyamet ondan koparMal canın yongasıdırEv alma komşu alBir baba dokuz oğlu besler dokuz oğul bir babayı beslemezBir (sağ) elinin verdiğini öbür (sol) elin görmesinDeliye hergün bayramSöz var iş bitirir söz var baş yitirirDünya büyük olsada (aslında) dardırBüyük lokma ye(de) büyük söz söylemeAbada bir dibada bir giyene güzelde bir çirkinde bir seveneAğaç kökünden yıkılırSabahtan karnını doyuran küçükken evlenen aldanmamışYüz verme arsız olur az verme hırsız olurUlular köprü olsa basıp geçmeMart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırırİğneyi kendine çuvaldızı başkasına batırAbada bir dibada giyene güzelde bir çirkinde seveneSu uyur düşman uyumazDost kara günde belli olurOlacakla öleceğe çare bulunmazYavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olurYaz yalan kış gerçekYaş kesen baş keserCins kedi ölüsünü göstermezÖdünç güle güle gider ağlaya ağlaya gelirYeni dosttan vefa gelmezEden bulur inleyen ölürYazın başı pişenin kışın aşı pişerHer işte bir hayır vardırBir başa bir göz yeterNe oldum dememeli ne olacağım demeliZenginlikle sıcaktan zarar gelmezAslını inkar edenin nesli gevşek olurKimi köprü bulamaz geçmeye kimi su bulamaz içmeyeBal tutan parmağını yalarAdamın iyisi alışverişte belli olurVakit nakittirBir mıh bir nal kurtarır bir nal bir at kurtarırVerirsen doyur vurursan duyurAz veren candan çok veren maldanEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAdamın bahtı kızına çeyiz olurmuşAcele işe şeytan karışırAbdala malum olurAç doymam tok acıkmam sanırDolu küpün sesi çıkmazAç gözünü açarlar gözünüCömert derler maldan ederler yiğit derler candan ederlerAcıyan uyumuş acıkan uyumamışAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırAk akçe kara gün içindirAt yiğidin yoldaşıdırŞöhret afettirAyağını yorganına göre uzatTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırYarım elma gönül (hatır) almaAcı patlıcanı kırağı çalmazAcıkan doymam (sanır) susayan kanmam sanırAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşNe ekersen onu biçersinAbanın kadri yağmurda bilinir