İnsan ile ilgili atasözleri Atasözü Arama İnsan konuşa konuşa hayvan koklaşa koklaşaHayvan koklaşa koklaşa insan konuşa konuşaTebdili mekanda ferahlık varAslını saklıyan haramzadedirBahanesiz ölüm olmazNe yarden geçilir ne serdenAt sahibine eşinirYarden mi geçersin serden mi?Demir nemden çürür insan gamdanYük altında eşek kalırDerdini söylemeyen (saklayan) derman bulamazİnsan (adam) kıymetini insan (adam) bilirKimse kendi ayıbını bilmezİnsan kendini beğenmezse çatlar (ölür)Öküze boynuzu yük olmaz (ağır gelmez)Kara yaslanma kar erir ere yaslanma er ölürOlgun meyve yere düşerHer kilit kapısına asılırHerkes kendi ayıbını görmezNe sakala minnet ne bıyığaHafıza i beşer nisyan ile malüldürUyku uykunun damızlığıdırAcıkan doymam susayan kanmam sanırAlna yazılan başa gelirSırrını açma (açma sırrını) dosduna çünkü (dostunun dostu vardır) oda söyler dostunaAğaca dayanma kurur adama (insana) dayanma ölürGözü göz değilYalnızlık Allah'a mahsustur (yaraşır)Herkes karının rengine boyanırBeş parmak (parmağın) bir (biri) olmazBilgisiz insan meyvesiz ağaca benzerKul sıkılmayınca (bunalmadıkça) hızır yetişmezÇıkmadık canda ümit var (dır)Kendi kendine gülene deli derlerKapı arkası bile gurbetSür git demememişler gör geç demişlerNamaz yabanda komazİki deliye bir akıllıİt itle gezerSağ (sağlam) baş yastık istemezİnsan söyleşe söyleşe hayvan koklaşa koklaşaTaş düştüğü yerde ağarır (kalır)Benim sakalım tutuştu sen cigara yakmak istersinSuyun yavaş akanından insanın yere bakanından kork (sakın)Her şeye benzeyen bir şeye benzemezYoğurdum ekşidir diyen olmazDüşenin dostu olmaz hele bir düşde görHerkesin bir derdi var değirmencininkide suDefineye malik viraneler varİş insanın kalayıUmut fakirin (garibin) ekmeğidirSivilceyi kurcalama çıban edersinAt var meydan yokDeve ne halde deveci ne halde?Her başın bir derdi var değirmencininkide suKeskin sirke kabına zararÖlüm dirim (kalım) bizim içinEşek hoşaftan ne anlar?Sivilce kurcalanınca çıban olurŞaire lazım olan bir saz bir sözdürIsıramadığın (kıramadığın) eli öpde başına koyÇöpsüz üzüm olmazVaktini boşa geçiren sonra pişman olurKelle sağ olsunda külah eksik olmazDeve kulağından aksamazDağ daha kavuşmaz insan insana kavuşurEl öpmekle dudak kirlenmezCefayı çekmeyen aşık safanın kadrini bilmezEl öpmekle ağız kirlenmezŞaire lazım olan bir söz bir sazdırAğaç yaprağıyla gürler (güzeldir)Küstüğün dağın odununu kesmeDeveye ot lazımsa boynunu uzatırEl elden üstündür arşa çıkıncaİsin yanına giden is misin yanına giden mis kokarYenice eleğim seni nereye asayım?Geçen kağnının gölgesi olmazSöz biliyorsan söyle inansınlar bilmiyorsan söyleme seni adam sansınlarCami ne kadar büyük olsa imam bildiğini okurGeçen arabanın gölgesi olmazAyıpsız yar arayan (dost isteyen) yarsız (dostsuz) kalırSütten ağzı yanan yoğurdu (ayranı) üfleyerek yer (içer)Bıyığın uzunsa borazan çalAl kiraz üstüne kar yağarUyku uykunun mayasıdırKör bıçak ele iş bilmeyen avrat dileKeskin akıl keramete kıç attırırGavurun ekmeğini yiyen gavurun kılıcını çalar (sallar)Hastaya naz etmek hekime yakışmazİnsan yükü (eti) ağırdırİnsanın kıymetini insan bilirGöz gördüğünü (ağız yediğini) isterDeve ayrı gider sürüsünü güderHer başın bir derdi var değirmencininki suKedi yavrusunu yiyeceği zaman sıçana benziyor dermişEvvel can sonra cananBaşındaki fese bak girdiği kümese bakÖl benim için öleyim senin içinHerkes (insan) bildiğini okurİnsan sözünden (ikrarından) hayvan yularından tutulurKelin medarı olsa kendi başına olur (kel ilaç bilse kendi başına sürer kelin ilacı olsa başına sürerIsırgan ocağında biterHayvan yularından insan ikrarından (sözünden) tutulurTazı o tazı ama çulu değişmişAdam adama gerektir tosbağaya hanesiDert gider amma yeri boş kalmazİt sürü akça kazanGötüne güvenen borazancıbaşıKardeşten karın yakınŞom olandan yine şom doğarNefesine güvenen borazancıbaşı olurKader olmayınca kadir bilinmezÇok bereket çok harekettenHuyunu bilmediğin atın ardına geçmeGelecek deveden gelen tavuk yeğdirHuyunu bilmediğin hayvanın ardına düşmeDert gitmez değişirHatır için çiğ tavukda yenirEt ne kadar arık olsa üstüne ekmek yaraşırİyi insan lafının üzerine gelirmişKin ile din bir yerde olmazGönül ummadığı yere küserÖpülecek el ısırılmaz (ele tükürülmez)Kadı kızında bile kusur olurAğlayanın bir derdi var gülenin beşSuyun sessizinden insanın sözsüzünden korkmalıHer taş baş yarmazArdında yüz köpek havlamayan kurt kurt sayılmazMerdiven adım adım çıkılırAnamın öleceğini bilseydim bir acı soğana değişirdimVaktinde firar zaferdirAnamın (babamın) öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımAğzı bal yapan arının kuyruğunda iğnesi vardırBabamın öleceğini bilseydim bir acı soğana değişirdimKartala bir ok değmiş oda kendi teleğindenYağın varsa karnına çulun varsa sırtınaİnek ağzından sağılırYokuş adım adım çıkılırAhmağa yüz abdala söz vermeğe gelmezBabamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımCahil olan kimse vakitsiz öten horoz gibidirMızrak çuvala girmez (sığmaz)Düşünmeden yatan üşenmeden kalkarGöz gördüğünü isterBalı parmağı uzun olan değil kısmeti olan yerKarın kardeşten yakınHasta yatan ölmez eceli gelen ölürZannetmediğin kovuktan tilki çıkarNeren ağrırsa canın oradadırAdam adam denmekle adam olunmazZannetmediğin yerden tilki çıkarYatan ölmez eceli gelen ölürBabamın (anamın) öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımSanatı ustadan görmeyen (öğrenmeyen) öğrenemezKaçan balık büyük olur (kaybolan koyunun kuyruğu büyük olur)Bir mum alda derdine yanAdı çıkmış doksana hiç inmez sekseneAç elini ateşe sokarİyi insan lafının üstüne gelirNe doğrarsan aşına o çıkar karşına (kaşığına)Dene altını mihenk taşında dene insanı bir iş başındaÖlüm ölümde hırlamaya ne borcum var?Eşek ölür semeri kalır insan ölür eseri kalırHer delinin başına bayrak dikilse bedestende bez kalmazTamahkarın gözü kör olurAç köpek fırın duvarını delerAçın halini tok bilmez hastanın halini sağ bilmezEl eliyle yılan tutan yarısını yalan tutarAllah kuluna nefesi sayı ile vermişMerdiven ayak ayak çıkılırHayvan ölür semeri kalır insan ölür eseri kalırYa olduğun gibi görün ya göründüğün gibi olİyi nasihat verilir iyi ad verilmezİyi adam lafının üstüne gelirDağ başına kış gelir insan başına iş gelirDünyada tasasız baş bostan korkuluğunda bulunurAlçak yerde yatma sel alır yüksek yere yatma yel alırEsmere al bağla karşısına geç ağlaİnsan kocar gönlü kocamazÖlü evinde ağlamayı düğün evinde gülmeyi bilmeliKimseden kimseye hayır gelmezCan çıkmadıkça huy çıkmazÖfkede (öfkeli insanda) akıl olmazKedi törpüyü yalarda kanlar çıktıkça oh derAyı akım kirpi yumuşağım demişBıyık büküle büküle kaytan insan s kile s kile şeytan olurBıyık burula buruka kaytan insan s kile s kile şeytan olurAdama dildir adam dedirtende hayvan dedirten deÇiğ yemedim ki karnım ağrısınArslan postunda gönül dostundaİnsan söyleşe söyleşe hayvan koklaşa koklaşa anlaşırAnamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımİş görene iş yetmemiş avareye gün yetmemişÖrdek kazı taklit ederken kıçını yırtmışKurban kemiğiyle köpek tavlanmazBir deli kuyuya taş atmış kırk akıllı çıkaramamışGöz görür gönül isterİnsan konuşa konuşa hayvan koklaşa koklaşa anlaşırİnsan şimdi neyse geçmişindede odurSebepsiz ölüm olmazKulaktan burun yakın kardeşten karın yakınÖfkeli insanda akıl olmazKaz gelecek yerden tavuk esirgenmezKartala bir ok konmuş birde görmüş ki yeleği kendi kanadındanAğaç meyvesi olunca başını aşağıya salarÇanağa ne doğrarsan karşına o çıkarKardeşten karın yakın kulaktan burun yakınHayvan koklaşa koklaşa insan söyleşe söyleşeKefenin cebi yokturMeyveli ağacın dalı eğik olurGönül var otluğa gönül var çöplüğe (bokluğa) konarBir hatır iki hatır üçüncüde vur satırSözünü bil pişir ağzını der devşirKarga ile gezen boka konarİnsan yanıla yanıla pehlivan yenile yenileBir kızı bin kişi ister bir kişi alırKoyma akıl akıl almazHerkes her biri için her biri herkes içinHer insanın bir kusuru vardırKuzguna yavrusu güzel görünürAbdal abdala çatmayınca kasnak boyna geçmezHavada akranıyla uçmayan kuşun sesi havadan değil tavadan gelirAllah ın bildiği kuldan saklanamazHesapsız gemi karaya vururBaca eğri olsada duman doğru çıkarCemaat ne kadar çok olsada imam gene bildiğini okurİnsan kıymetini insan bilirYenliceği yel atmış götüne diken batmışHer şey aslına dönerAç ölmez benzi sararırBaktın kar havası eve dön kör olasıGöz görür gönül çekerCemaat ne kadar çok olsada hoca gene bildiğini okurVar ne bilsin yokun halindenKargaya yavrusu şahin görünürAğacın meyvesi olunca başını aşağı eğerKanatsız kuş olmazDağdan gelip bağdakini kovmak olmazKoyma akıl cepten düşerAslında olan tırnağında getirirCins horoz yumurtadayken öterDost yüzünden düşman gözünden belli olurİnsan yiyeceği yemeğin başına oturmalıAslında olan tırnağıyla getirirHerkes sevdiğini öper bayramda bahaneÜstat yanında perende atılmazNe gir ıslan ne çık titreİnsan kendini beğenmese ölürYalnızlık Allah'a yaraşırKör bıçak ele iş bilmeyen avrat dile yavuzDil ebsem baş esendirCami ne kadar büyük olsada hoca gene bildiğini okurMaşa varken elini ateşe sokma (el ateşe sokulmaz)Dil ebsem olsa baş esendirÖpmeye niyeti olmayan yanağın nerede? diye sorarMazlumun ahı indirir şahı (yerde kalmaz)Yiğit düştüğü yerden kalkarNe sakala minnet nede bıyığaKara gün kararıp durmazKişi düştüğü yerden kalkarAkçe bulsam çıkı yokAkça bulsam çıkı yokCami ne kadar büyük olsada imam gene bildiğini okurÇok gülen çok ağlarVarlığa güvenmeZengin dağlar aşar olmayan yolda şaşarEr (vücut) kocar gönül kocamazDonuna işemedik çocuk olmazHer derdin bir devası vardırDünyanın ucu uzunKabahat (suç) samur kürk olsa kimse sırtına (üstüne) almazÇağrılmadık yere çörekçi ile börekçi giderDünya süleyman a bile kalmamışAyağında donu yok fesleğen ister başınaHer derdin bir dermanı vardırNokta kadar menfaat için virgül kadar eğilmeVeren hak alanda hakMal ile insan insan olmazÖlü evinde ağlamasını düğün evinde gülmesini bilmeliAğaç ne kadar meyve verirse dalı o kadar yere eğilirSarımsak yemedim ki ağzım koksunDeveden deve umulmazHerkes kendi aklını beğenirEvladı ben doğurdum amma gönlünü ben doğurmadımDoğru gidenin başı duvara çarpmazAğaç yaprağıyla insan dostuyla güzeldirDeveden kazaz olmazAkbaba leyleğin dayısı herkese kendi başının kaygısıKılık kıyafetle adam olunmazGazap gelince akıl giderŞüphe insanı rahat koymaz ama çok tehlikeden korurAkçenin gittiğine bakma işin bittiğine bakDil susmayınca baş esen olmazVarsa hünerin her yerde vardır yerinYağ bulamaz aşına fesleğen sokar başınaKır atın (koca öküzün) yanında duran ya huyundan ya suyundanBir dala basarsan bin dal ırgalanırÇok muhabbet tez ayrılık getirirGüzele bakmanın göze faydası varYıl başına akıl başınaİki gönül bir olursa samanlık seyran olurGerçek dostlar kötü günde belli olurAğacın meyvesi olunca başını aşağı salarGerçek dost kötü günde belli olurBir dala basınca bin dal sallanırBir adama kırk gün deli desen deli olurYatan ölmez eceli yeten ölürTeke eti ilaç olur keçi eti yel olurAkıl ile aslan tutulur güç ile sıçan tutulmazKötü gün gider kötü komşu gitmezAdam kıymetini adam bilirAdamın yere bakanından suyun sessiz (yavaş) akanından kork (suyun yavaş akanından insanın yere bakanından kork)Atmaya niyeti olmayan aptal taşın büyüğüne sarılırKul kusursuz olmazHatasız dost arayan dostsuz kalırAç insanın yanından kaçDünyanın iki ucu bir araya gelmezHastaya döşek sorulmazKlavuzu karga olanın burnu boktan çıkmazİyi insan sözünün üstüne gelirSen işi bırakmayınca iş seni bırakmazİnsan gönlünün artığını söylerİnsan bilmediğini ayağının altına alsa başı göğe ererAlışmış kursak bulamacı isterBir baş soğan bir kazanı kokuturÖdünç akıl cepten düşerBalta değmedik (girmedik) ağaç (orman) olmazBir adama kırk gün deli dersen deli akıllı dersen akıllı olurDağ başına kış gelir insanın başına iş gelirKöpek suya düşmeyince yüzmeyi öğrenemezHastalık sayrılık insan içinAğlayakda gözden mi olak?Dünyanın iki başı bir araya gelmezDünyada tasasız baş bostan korkuluğuna benzerZanaat altın bileziktirEl öpmekle ağız aşınmazİnsan insanın şeytanıdırİnsan beşer bazen şaşarHerkes davul çalar ama çomağı makama uyduramazParasını aziz eden kendisini rezil ederHastalıkda sağlıkda insan içindirKöpek suya düşmedikçe yüzmeyi öğrenemezAtmaya niyeti olmayan çingene taşın büyüğüne sarılırCan pazarı bu oyun olmazKişi vezir olmakla insan olmazSora sora Bağdat (kabe) bulunurSırça köşkte oturan komşusuna taş atmamalıAklı bol olan zamanın kıtlığından zarar görmezHastaya yatak sorulmazDağ adamı hasta eder sağ adamıSenden devletliye ortak olmaHer insan kendi çukurunu doldururEr lokması er kursağında kalmazTok iken yemek yiyen mezarını kendi dişiyle kazarKimseden kimseye hayır yokEğri ağaca yayım her gördüğüne dayım demeİnsan kendini beğenmese çatlar ölürHatasız arkadaş arayan arkadaşsız kalırÖfkede akıl olmazSana kurşun atana sen ekmek atCan çıkmadan huy çıkmazGözden uzak olan gönüldende uzak olurİğne deliğinden deve başı geçmezSana taşla dokunana sen pamukla dokunAslan postunda gönül dostundaAllah sağ gözü sol göze muhtaç etmesinHerkes aklını pazara çıkarmış yine kendi aklını beğenmişCan cümleden azizHerkes aklını mezada vermiş yine kendi aklını almışAk köpeğe koyun diye sarılmaAkılsızın şaşkını beyaz giyer kış günüKuzusuna kıymayan kebap yiyemezHerkes aklını mezada vermiş yine kendi aklını beğenmişNar üstüne turp yenmezVardığın yer körse sende gözünü kapaSana taşla varana sen ekmekle varSana taşla vurana sen pamukla dokunSana taşla vurana sen ekmekle varBedenin rahat etmesi ancak kanaattedirSelam para kelam paraBir çerağın ışığına kırk kişi otururBir ağacın gölgesinde bir sürü yatarGönülsüz yenen aş ya karın ağrıtır yada başİte dalanmaktan çalıyı dolanmak yeğdirDerin su yavaş akarYananın olsunda yanmazsa yanmasınHayvan yularından insan sözünden (ikrarından) tutulurEkin biçe biçe deste olur insan gide gide usta olurSoydur çeker (boktur kokar)Dervişin fikri neyse zikride o olurEl için yanma nare yak çubuğunu keyfini araŞefkati olmayan şefkat bulmazHatasız arkadaş arayan yalnız kalırVardığın yer kör ise sende gözünü kapaBir elin sesi çıkmazSana taşla varana sen aşla varEşeği bağla işini sağlaEr kocar gönül kocamazCefayı çekmeyen sefanın kıymetini bilemezSu aktığı yere akarİki testi tokuşunca biri elbet kırılırSana taşla vurana sen aşla varAnne hakkı ödenmezAlmadan vermek Allah'a mahsusGöz görür gönül ister (çeker)Dostunu överken yerecek yer bırakHer ziyan bir öğüttürOğlan yemiş oyuna çoban yemiş koyuna gitmişBoş laf (lakırdı) karın doyurmazEl eliyle yılan tut onuda yalan tutCefayı çekmeyen sefayı süremizGelin girmedik ev olur ölüm girmedik ev olmazKul hatasız (kusursuz olmaz)Ana hakkı ödenmezSofrada elini mecliste dilini saklaKaymağı seven mandayı yanında taşırYa baltaya sap olmalı ya toprağa kürekÖlüm kalım bizim içinKarpuz kabuğu suya düşmeden denize girilmezCins horoz yumurtada (iken) öterBaş sağ olursa börk çok bulunurHuyu güzel olandan kırk yıl usanılmazAç tokun gözüne bakmakla doymazBen ölürsem yare ne? yar ölürse çare ne?Öfkeyle (öfke ile) kalkan zararla (ziyanla) otururYılan kendi eğrisini bilmez deve boynun eğri derBin kişi değmez bir kişi bir kişi değer bin kişiAz veren candan çok veren maldan verirEl için yanma nare yak çubuğunu safanı araAğaç meyvesi olunca başını aşağı salarDoludan ıslanmışın yağmurdan pervası olmazBugün geçmişin meyvesi geleceğin çekirdeğidirYalnızlık Allah'a mahsusturNe verirsen elime onu sürerim yüzüneBoğulursan büyük suda boğulKanatsız kuş uçmazCefayı çekmeyen sefanın kadrini bilemezBilgin parasızda olsa zengin sayılırKavganın iyisi olmazMeramın elinden ne kurtulur?Bencil her yerde yalnızdırDünya gülümser ama yine alın buruşturur kaş çatarAğaca balta vurmuşlar sapı bendendir demişAdam arkadaşından belli olurBencillik dostluğun zehiridirAğrısız baş ararsan mezara gitBoğulursan büyük denizde boğulAyağında donu yok fesleğen takar başınaDostluklar kara günde belli olurÖpersen kendi elini öpSu akarken testini doldurAt arıklıkta yiğit gariplikteÖpecek el ararsan kendi elindirAç köpek fırın delerMerhamet etmeyene merhamet edilmezAzman olma uzman olÖpeceksen kendi elini öpSaç safadan tırnak cefadan uzarKendisine hayrı olmayanın başkasınada yararı yokturKendisine hayrı olmayanın başkasınada hayrı yokturBuldun bir koyun yede doyunDeme dostuna der dostuna. bir gün olur tuz basarlar postunaBacak kadar boyu var türlü türlü huyu varMisk yerini belli ederHastalık sağlık bizim (insan) içinMerhamet etmeyene merhamet olunmazHasta ol benim için öleyim senin içinElin iti gider pay getirir bizim it gider beleş getirirAğaca dayanma kurur adama dayanma ölürÇalışan demir pas tutmazDervişin fikri neyse zikride odurEşeğine bakmazda akşamdan sonra oduna giderBir buldu iki ister akça buldu çıkın isterHuyu güzele kırk yılda doyulmaz kendi güzele kırk günde doyulurEşeğine bakmaz köye düğüne giderAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını beğenmişKötürümden aksak hiç yoktan ahmak yeğdirSora sora kabe bulunurBir zalimden bir alim doğarCan boğazdan gelir (geçer)İnsan unutur kalem unutmazBir adama kırk gün ne dersen o olurZenginin horozu bile yumurtlarKedi kıçını görmüş yaram var! demişİnsan yedisinde neyse yetmişindede odurBir katar deveyi bir eşek çekerKeskin zeka keramete kıç attırırKimse kendi ayıbını görmezAdama dayanma ölür duvara dayanma yıkılırAcele işin sonucu nedamet (pişmanlıktır)Eşek bile bir düştüğü çukura bir daha düşmezAdam (insan) eti (yükü) ağırdırKörün istediği bir göz ikisi olursa ne sözEtle deri yemekle diriZengin giyerse sağlıcakla fakir giyerse nereden buldun ki! derlerAlim unutur kalem unutmazAğaca dayanma çürür insana dayanma ölürElin iti gider üleş getirir bizim it gider beleş getirirYedisinde neyse yetmişindede odurEşeğine bakmazda hasan dağı na oduna giderMüft olsunda zift olsunAslını inkar eden (saklayan) haramzadedir (kafirdir)Dilden gelen elden gelse her fukara padişah olurÖlüm bir kara devedir ki herkesin kapısına çökerBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyimYağmur yağsa yaş görmez kavga olsa taş görmezHatır için çiğ tavuk (bile olsa) yenirÖlüm var dirim varBelli düşman gizli dosttan yeğdirBilen sıkıntılara katlanmasınıda bilirKorkunun ece faydası yokturDilin kemiği yokturKarga nereye gitse kargadırGönül ne kahve ister ne kahvehane gönül sohbet ister kahve bahaneÇok bilen (söyleyen) çok yanılırİnsanın alacası içinde hayvanın alacası dışındadırHayvanın alacası dışında insanın alacası içindedirBir tepe yıkılır bir dere dolarKefenin cebi yokSoran yorulmamışPara kazanmakla değil tutumla artarKurban etiyle köpek tavlanmazAç bırakmaz hırsız edersin çok söyleme arsız (yüzsüz) edersinAğlatırsa mevla bir gün güldürürİnsan ikrarından hayvan yularından tutulurMisafir kısmetiyle gelirKul azmayınca hak yazmaz (kula bela gelmez hak yazmadıkça hak bela yazmaz kul azmadıkça)Surete bakma sirete bakİnsan eti ağırdırDünyanın iki başı bir gelmezBir katar deveyi bir eşek yederBoş eşek yorga giderSağlam kafa sağlam vücutta bulunurHamala semeri yük olmazIsırgan ile taharet alınmazAdama dayanma ölür duvara (ağaca) dayanma yıkılır (kurur)Ağlatırsa mevla yine güldürürİnsan yükü ağırdırBaş olan boş olmamalıdırTartılırsan denginle tartılTabancanın dolusu bir kişiyi boşu kırk kişiyi korkuturPara kazanılmakla değil tutumlulukla artarEle güven olmazBaşak büyüdükçe başını eğerUsta yanında perende atılmazSöyleme dostuna oda söyler dostuna. bir gün olur kül basarlar postunaSöz ağızdan çıkarDevenin üstünde adamı böy sokarBilmedik aş ya karın ağrıtır ya başKimse kendi memleketinde peygamber olmamışHazıra dağ dayanmazKırk hırsız bir çıplağı soyamazBaşak olgunlaştıkça boynunu eğerBaca eğride olsa dumanı doğru çıkarCahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz olAdamın alacası içinde hayvanın alacası dışındadırAğrılardan göz ağrısı her kişinin öz ağrısıAdamın yere bakanından suyun yavaş akanından korkAcından karnı gurlar başına nergis bağlarYad elde beylik sürmeden yurtta züğürt gezme yeğdirİbadetde mahfi kabahat deGabbe içerden olunca kapı tırkaz tutmazÜzümü çok duyduğun yere sepeti ufak götürBakan göze bağ olmazİyi insan lafının (sözünün) üstüne gelirEşeğin kulağını kesmekle küheylan olmazCeviz gölgesi yavuz gölgesi söğüt gölgesi yiğit gölgesiVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolunİyiliğe nereye gidiyorsun? demişler kötülüğe demişŞap ile şeker bir değilArpa eken buğday biçemezÖküz tekini bulmadan çifte yürümezEvvel taam (selam) sonra kelamSağ baş yastık istemezAdam ahbabından bellidir (bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyim)Eğitim özgürlüğe götürürSuyun duru akanından insanın yere bakanından korkmalıHasta olmayan sağlığın değerini bilmezÜzümünü bol işittiğin bağa sepetini küçük götürKaldır kaşını yiyeyim aşınıHasta olmayan sağlığının değerini bilmezKüheylan at çul içindede bellidirDeveye burç gerek olursa boynunu uzatırBaktın ki kar havası eve gel kör olasıAğlayıpda gözden mi olayım?Kılık kıyafetle adam adam olmazÖlüm dirim bizim içinKirpi yavrusunu pamuk diye severmişKirpide yavrusunu pamuğum diye severmişSu akarken testiyi doldurmalı (doldur)Karınca kanatlanınca serçe oldum sanırHerkes aklını pazara çıkarmış yine kendi aklını almışAlında yazılı olan başa gelirSenden çıkmış bir kaza kime gidersin imdadaBir ahırda atda bulunur eşekdeAkan çay her zaman kütük getirmezParan gitti mi diye sormazlar isin bitti mi diye sorarlarYavru kuş yuvada gördüğünü yaparOlmaz olmaz deme olmaz olmazDeveye dağ beygire yağÖfke gelir gider kelle gider gelmezArsız neden arlanır çulda giyer sallanırDevenin dizini bağlada sonra mütevekkil olGüzel söz demir kapıyı açarİnsan hatasız olmazSırrını düşmanının bilmesini istemiyorsan dostunada söylemeSaç sefadan tırnak cefadan uzarÇok yaşayan değil çok gezen bilirSütten ağzı yanan ayranı üfleyerek içer (yoğurdu üfleyerek yer)Yazın serçeye kim olsa yem verirKöpek bile yal yediği kaba pislemezÇabalama ile çarık yırtılırDeveyi sağlam bağla sonra Allah'a ısmarlaDeveyi sağlam kazığa bağla sonra Allah'a emanet etAç elini kora sokarSözü tok olanın kalbi pak olurAkarsu çukurunu kendi kazar (doldurur)Taze bardağın suyu soğuk olurDinsizin hakkından imansız gelirAş sabahın iş sabahınBayramda borç ödeyene ramazan ağır gelirEvvel deveni bağla sonra hakk a ısmarlaPilavdan döne kaşığın sapı (dönenin kaşığı) kırılsınKarga bülbülü taklit edeyim derken ötmeyi unutmuşYiğit bin yaşar fırsat bir düşerKomşun kör ise sen kısık bakArmut ağacı elma vermezHer güzelin bir kusuru vardırAkıllar gelin olmuş herkes kendininkini beğenmişSuyu havana koy döv döv yine suSu içene yılan bile dokunmazBin işit bir söyleSoydur çekerNe sert ol asıl ne yumuşak ol basılTatlı dil güler yüz düşmanın kolunu bükerKuzguna yavrusu şahin görünürSırrını düşmanının bilmesini istemezsen dostunada açmaİşini kış tut yaz çıkarsa bahtınaAcele etsende iş olacağına varırBir suçla adam asılmazBilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıptırFala inanma falsızda kalmaSora sora Bağdat bulunurBaş sağ olursa börk çok olurBilgi insanın ufkunu açar dünyayı genişletirGüvenme erine et teper derineGüne göre kürk giyinmek gerekKürk ile börk ile adam olunmazNamazda gözü olmayanın kulağı ezanda olmazMezar taşı ile övünülmezMeyve ağacından uzak düşmezAklı namazda olmayanın kulağı ezanda olmazKimseden kimseye hayır yok (gelmez)Eski diye atma kürkünü gerek olur bürünürsün bir günüNerede hareket orada bereketAkıllar pazara düşmüş herkes kendi aklını almışArmut ağacından uzak düşmezIlıya ılıya yaz soğuya soğuya kış gelirSayılı günler (gün) tez (çabuk) geçerİt sürü para kazanCefa çekmeyen sefanın kadrini bilmezKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demiş (kuzguna yavrusu anka görünür)Avrat lazım kalçalı oğlan doğursun aslan pençeliKelle sağ olsunda külah bulunurBir korkak bir orduyu bozarTemel taşı temelde köşe taşı köşede gerekDoğrunun yardımcısı Allah tırKişi arkadaşından (refikinden) azarKiminin devesi kiminin duasıİnsan çeşit çeşit yer damar damarVerirsen veresiye gidersin karasuyaHerkes ektiğini biçerElle gelen düğün bayramAğaç ne kadar uzarsa uzasın göğe değmezÇömlekçi suyu saksıdan içerAz yiyenin hekimle düz gidenin hakimle işi olmazPara parayı çekerNe sert ol asıl ne yavaş ol basılEşeğini salam bağla ki komşunu hırsız etmeHata yapmaktan korkan insan hiçbir işte başarılı olamazKişinin başına gelen kendi ağzından çıkandırAkılları pazara çıkartmışlar herkes (yine) kendi aklını beğenmiş (almış)Tek taş duvar olmazDostunu överken biraz yerecek yerini bırakTek taşla duvar olmazCinstir çeker boktur kokarAlçacık boyu var türlü türlü huyu varFare deliğe sığmamış birde kıçına kabak bağlamışBir söyle on dinleDünya iki kapılı handırAllah kulunu kısmetiyle yaratırAllahtanrısağ gözü sol göze muhtaç etmesinAltın eşik ağaç eşiğe muhtaç olurUnun çoksa çörek et yağın çoksa börek etHer kaşığın kısmeti bir olmazDemiri nem insanı gam çürütürDeli deliden hoşlanır iman ölüdenVerme malını veresiye akar gider karasuyaAz tamah çok zarar verirAdamın eti yenmez derisi giyilmez tatlı dilinden başka nesi var?Kötü söz sahibini belaya uğratırAz tamah çok zarar getirirKöpek ekmek veren (yediği kapıyı) tanırAç dışarı çıplak içeri kaçarHoca okurken yanılırNe aşkın ol asıl ne şaşkın ol basılHata yapmaktan korkan insan hiçbir şey yapamazSıçan deliğe sığmamış birde kıçına kabak bağlamışIsmarlama dua kabul olmazAz açgözlülük çok zarar getirirAz açgözlülük çok zarar verirKorku dağları bekletir (aşırır)Meyhanecinin yüzünü bayram topu güldürürKöseyle alay edenin top sakalı kara gerekNe şaşkın ol basıl ne taşkın ol asılIsmarlama hac kabul olmazAcı çekmeyen olgun insan olamazEv devdirKurcalama sivilceyi çıban edersinHer ağaçtan kaşık olmazKılıç kınını kesmezIsmarlama dua kabul edilmezAltın eşik ağaç eşiğe muhtaçtırEşeğini sağlam kazığa bağla sonra komşunu hırsız çıkarmaAç ile arkadaş olma yemem derde sömürürAllah şaşırttı mı dayıya hala dedirtirmişKoyunun götü bir gün açıksa keçininki her gün açıkAz tamah çok ziyan verirKöpek sahibini ısırmazKılavuzu karga olanın burnu boktan kurtulmazIsmarlama hac kabul olunmazAz açgözlülük çok ziyan verirAcımayana acınmazHaramzade pazar bozar helalzade pazar yaparDüşenin dostu olmazAz açgözlülük çok ziyan getirirSağlıktan büyük zenginlik yokturNe şeytanı gör ne lahavle çekDilin cirmi küçük cürmü büyükAk şeker kara şeker bir damar soya çekerAçın gözü ekmek teknesinde olurNe şeytanı gör ne kulhuvallah ı okuSofrada elini mecliste dilini kısa tutSağlık varlıktan önemlidirDertsiz baş olmazPire yüzünden yorgan yakılmazŞahin küçük et yer deve büyük ot yerDert gider ama yeri boş kalmazKişinin çektiği dili belasıdırBilgisiz insan içi boş davula benzerİnsan sıkıntısını başkasına açıklayarak giderebilirSanat (meslek) altın bileziktirSağlık varlıktan iyidirAdam yenilmekle marifetli olur yanılmakla alimPara isteme benden buz gibi soğurum sendenNe değirmende yat ne korkulu rüya görİki tavşan kovalayan hiçbirini tutamazDeve sahibi şan sahibi koyun sahibi mal sahibi yeler onmaz bağ sahibiDünya dört kulplu bir kazan bir kulpundan tutda kazanGüneş giren eve doktor girmezEv deliği dev deliğiİtin gönlüne kalsa günde bir leş yerIsmarlama dua satın alınmazYemeyenin malını yerler demine hu çekerlerFare (sıçan) deliğe sığmamış birde kuyruğuna (kıçına) kabak bağlamışDünyadaki en değerli hazine sağlıktırAğaç ne kadar uzasa göğe ermezCins cinse çekerSağlık varlıktan üstündürYenice eleğim seni nerelere asayım?Kötü tarlanın verdiğini yiğit kardeş vermezİşleyen demir paslanmazSen kendini övme el seni övsünSağır işitmez (duymaz) uydurur (yakıştırır)Karpuz kabuğunu görmeden denize girmeAsil ile taş taşı soysuz ile yeme aşıEkmek aslanın midesindedirMart ayı dert ayıHamala semeri yük değildir (olmaz)Parayı zaptetmek deliyi zaptetmekten zordurOlsa ile bulsayı ekmişler hiç bitmiş (yel ile yuf bitmiş)Amcam dayım hepsinden aldım payımKöpek ekmek veren kapıyı bilirAltın kapılının ağaç kapılıya işi düşerTaş düştüğü yerde kalırKısmetinde ne varsa kaşığına o çıkarÇalışan demir ışıldarYüzü güzele kırk günde doyulur huyu güzele kırk yılda doyulmazKöpek ekmek yediği kapıyı bilirEkmek aslanın ağzındadırAç yatarım dinç kalkarımBaş yastığı baş derdini bilmezGüneş giren eve hekim girmezEğer ile meğeri evlendirmişler keşke diye bir çocuk doğmuşAl şunu tut dedilerse yut demedilerDağ dumansız insan hatasız olmazEv eksiği dev eksiği ev deliği dev deliğiAğrısız baş mezarda olurHasta olmayan sağlığın kadrini (değerini) bilmezAdam adam pehlivan başka adamLokma aslanın ağzındadırTaş düştüğü yerinde kalırİnsan dışıyla karşılanır içiyle uğurlanırKöpeğe gem vurma kendisini at sanırKanatsız kuş uçmaz (olmaz)Karga kekliği taklit edeyim demiş kendi yürüyüşünü unutmuşİşleyen demir parıldarKırkından sonra saza başlayan kıyamette çalarİt boku acından yerKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (mındar) derTaş düştüğü yerinde ağırdırEv dediğin evrendir ucu dönmez kervandırÖlüm kalım (dirim) bizim içinGeçim dünyasıAynı ırmakta iki kere yıkanamazsın üzerinden akan sular şimdi yeni sulardırBal yiyen baldan bıkarGençlikte para kazan ihtiyarlıkta kur kazanHer yiğidin gönlünde bir arslan yatarEğri ağaçsız orman olmazDertsiz baş mezarda taşAğaca dayanma kurur insana dayanma ölürBal yiyen baldan usanırKötülük her kişinin karı iyilik er kişinin karıKalp kalbe karşıdırAcı söz adamı dininden çıkarır tatlı söz ayıyı ininden çıkarırCahil davula benzer işi boş sesi çokturAdamakla mal tükenmezBir insan köprü kurar bin insan geçerErinenin oğlu kızı olmamışBilen bilir bilmeyen aslı var sanırÖküze boynuzu yük olmazHacı bildiğimizin haçı boynundan çıktıAzıcık aşım kaygısız başımHerkes kendi ayıbını bilmezHacı sandığımızın haçı koynunda çıktıKomşunun karısı komşuya kız görünürAğustosta gölge kovan zemhiride karnını ovarBir ambar buğdayın örneği bir avuçturHer şey incelikten insan kalınlıktan kırılırKöpek ekmek yediği kapıyı tanırTilkinin gezip geleceği yer kürkçü dükkanıdırBir kişi köprü kurar bin kişi üzerinden geçerMerdiven basamak basamak çıkılırYiğidin malı meydandadırPazarda herkes ambarındaki unu kadar konuşurAltının kıymetini sarraf bilirGönül kocamazEşek at olmaz ciğer et olmazBey oğlu kulluk kul oğlu beylikÜvey öz olmaz kemha bez olmazKörün yanına varırsan sende bir gözünü kapaHatasız kul olmaz her insan hata yapabilirKarıncanın yok olma zamanı gelince kanatlanırAt binicisini tanır (bilir)Gönül kimi severse güzel odurHacı dediğimizin haçı koltuğundan çıktıTilkinin dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırKişi ne yaparsa kendine yaparKime hacı dersin haçı koltuğundan çıkagelirİki cambaz bir ipte oynamazEv sahipleri pastırmayı ince doğrasa kurnaz misafir alır ikişer ikişer yutarAslını inkar eden (saklayan) haramzadedirAyıpsız dost isteyen dostsuz kalırSırça köşkte oturan komşusuna taş atmazAyıpsız dost arayan dostsuz kalırAt görür aksar su görür susarKoça boynuzu yük değilBir adam köprü kurar bin adam üzerinden geçerKime müslüman desem haçı koltuğundan çıkarttıÜç göç bir yangın yerini tutarBüyük balık küçük balığı yerEl eliyle yılan tutulurAdama güvenme ölür ağaca dayanma kururHayvan yularından insan sözünden tutulurAdamın yere bakanından suyun sessiz akanından korkBaş ağır gerek kulak sağırDil epsem (olsa) baş esen (olur)Dünyayı sel bassa ördeğe vız gelirKuş darıdan kaçar mı?Sağ olsunda dağ ardında olsunNiyet hayır akıbet hayır (selamet)Duvara yaslanma yıkılır insana güvenme ölürKusursuz dost arayan dostsuz kalırAğaca dayanma kurur insana güvenme ölürKötülük yapan insan mutlaka daha büyük kötülükle karşılaşırBal yiyen baldan bıkmış yağ yiyen yağdan bıkmışDuvara dayanma yıkılır insana güvenme ölürAlçak yerde tepecik kendini dağ sanırKalp kazanır kaltaban gönenirİyiliğe iyilik her kişinin karı kötülüğe iyilik er kişinin karıGençliğinde taş taşı ihtiyarlıkta ye aşıAz ateş çok odunu yakarDadandırma kara gelin dadanırsa yine gelirAslını inkar eden haramzadedirGailesiz baş yerin altındaSütle giren huy canla çıkarHamala semeri yük değildirSu aktığı yere yine akarIrz insanın kanı pahasıdırAğır taş batman döver (yerinden oynamaz)Borçlu ölmez benzi sararırLafla (lakırdı ile) peynir gemisi yürümezAcıyan çok amma ekmek veren yokAdalet evrenin ruhudurGençlikte taş taşı kazandıkça ye aşıParayı veren düdüğü çalarGençlikte taş taşı ihtiyarlıkta ye aşıDile gelen ele gelirSu akarken testiyi doldurmalıAman diyene kılıç kalkmaz (eğilen baş kesilmez)Acı söz insanı dininden tatlı söz yılanı deliğinden çıkarırDüşüne düşüne görmeli işi sonra pişman olmamalı kişiAdalet mülkün temelidirKul hatasız olmazSormak ayıp değil sormamak ayıpAz konuş çok çalışZihin paraşüt gibidir açık değilse işe yaramazDeve bir pula pulu getir deve bin pula deveyi getirAdalet dünyanın temelidirAyıpsız yar isteyen yarsız kalırAk koyunun kara kuzusuda olurEkmek çiğnenmedikçe yutulmazÇıkacak kan damarda durmazKavgada kılıç ödünç verilmezKartala bir ok değmiş oda kendi yeleğindenAkla gelmeyen başa gelirKurt komşusunu yemezDeğirmene gelen nöbet beklerSen olursan bensiz bende olurum sensizBilmekten değil bilmemekten korkmalıAğrısız baş mezarda gerek (olur)Ağası güçlü olanın kulu asi olurKoz gölgesi kız gölgesi söğüt gölgesi yiğit gölgesi dut gölgesi it gölgesiEkmek bile çiğnenmeyince yutulmazGiden gelse dedem gelirdiBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirAdamın (insanın) adı çıkacağına canı çıksınEl yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırAğaç yaprakları ile gürlerOğlan olsun deli olsun ekmek olsun kuru olsunSormak ayıp değil öğrenmemek ayıpDayak cennetten çıkmıştır iyi olsaydı çıkmazdıAkıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırDayak cennetten çıkmadır iyi olsaydı çıkmazdıBilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıpKısmetinde ne varsa kaşığında o çıkarNe katarsan aşına o gelir kaşığınaBir delinin kuyuya attığı taşı kırk akıllı çıkaramazCömertle nekesin (cimrinin) harcı birdirAtı atasıyla katırı anasıylaBilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıpAz eli aşta gör çok eli işte görEl yumruğu yemeyen kendini kahraman sanırHelalzade barıştırır haramzade karıştırırKurt kışı geçirir ama yediği ayazıda unutmazAğır basar hafif kalkarAğır taş batman döverNe şeytanı gör ne salavat getirNeren ağrırsa canın ordaAğaç fidan iken eğilirİşleyen demir pas tutmazVarlığa güvenilmezAğır basan hafif kalkarAçık yerde tepecik kendini dağ sanırİnsan göre göre hayvan süre süreÖlüm gelmiş bu cane baş ağrısı bahaneÇanağına ne doğrarsan kaşığına o gelirAğaç yaprağı ile gürlerBalı olan (bal) yemez mi?Su akar yolunu bulurEl el ile harman yel ileAğaç yapraklarıyla gürlerKediye bokun kimya demişler üstünü örtmüşHayvan yularından insan ikrarından tutulurAğaç yaprağı ile güzeldirParayla dost bulunmazAç esner aşık gerinirAğaç yaprağıyla güzeldirGüneş girmeyen eve hekim girerElin yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu balyoz zannedermişKırılan kalp kolay kolay onarılmazMezara servet taşınmazAğır taş yerinden oynamazErken evlenen döl alır erken kalkan yol alırAğır ol batman gelAç tokun yüzüne bakmakla doymazÇanağına ne doğrarsan kaşığında o çıkarDeniz dalgasız olmaz gönül sevdasız olmazİki kişinin bildiğini herkes bilirİnsan eşek olunca semer vuran çok olurSahipsiz eve it buyrukAkan su pislik tutmazKöre şimdi gece. demişler ne zaman gündüzdü? demişTırnağın varsa başını kaşıAğrılarda göz ağrısı her kişinin öz ağrısıKazanmayanın kazanı kaynamazKomşun kör ise senkıpabakİnsan sözünden hayvan yularından tutulurSöz biliyorsan söyle inansınlar bilmiyorsan söyleme seni bir adam sansınlarAç kurt bile komşusunu dalamazFazla (artık) mal göz çıkarmazMart yağar nisan övünür nisan yağar insan övünürErken çıkan yol alır er evlenen döl alırEl yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanırİki kişinin bildiği sır değildirAslan yattığı yerden belli olurLokma (bile) çiğnenmeden yutulmazHer sakaldan bir tel çekseler köseye sakal olurAdalet ile zulüm bir yerde barınmazAkar su yosun tutmazİt itin ayağına (kuyruğuna) basmazİte selam deliye kelam olmazSofrada elini dernekte dilini sıkı tutKeskin sirke küpüne (kabına) zarar verirErteye kalan arkaya kalırKoyma akıl akıl olmazSıçan deliğe sığmamış birde kuyruğuna kabak bağlamışAt sahibine (binicisine) göre kişnerKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdulrahman çelebi derlerLokma çiğnemeden yutulmazKuş kanadına kira istemezHuy canın altındadırYılana yumuşak diye el sunmaBayram etiyle it tavlanmazEve lazım olan camiye haramdırAdam adam denmekle adam olmazVeren eli herkes öperMinarede doğru ama içi eğriAdamın (insanın) adı çıkacağına (çıkmaktansa) canı çıksın (çıkması yeğdir)Yalan parayla alınmazYemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak su içerler)Alçak uçan yüce konar yüce konan alçak uçarAkla gelmeyen (akla gelen) başa gelirEldeki yara yarasıza duvar deliği gibidirHer şeyin yokluğu yoklukturAç doyacağını düşünmez tok acıkacağını düşünmezAttan düşene tımar deveden düşene mezar gerektirKalkacağın yere oturmaYalan parayla değil yaAyranım ekşidir diyen olmazVarışına gelişim tarhana aşına bulgur aşımHasta olmayan sağlığın kadrini bilmezKara gün kararıp kalmazSonradan gelen devlet devlet değildirSefa ile yenen cefa ile kazanılırO hacı bu hacı kim olacak boyacı?Bilgisiz bir kimse savaş davuluna benzer sesi çok içi boşturZiyan olan koyunun kuyruğu yağlı olurÖlümden öte köy yokturMal sahibi mülk sahibi hani bunun ilk sahibi?Deve bir akçeye deve bin akçeyeTavşanı tazı tutar çalımı avcı satarKedi yavrusunu yerken sıçana benzetirMal sahibi mülk sahibi nerde acep ilk sahibiAyıpsız yar arayan yarsız kalırAkçesi ucuz olanın kendisi kıymetli olurHer damardan kan alınmazKısa günün karı az olurNasihat vereceğine para verKöpek ekmek veren kapıyı tanırSen zot ben zot ata kim vere otKuşa süt nasip olsa anasından olurduRahat ararsan mezardaMahşerde amel kazanılmaz! işini zamanında yapBıçağı kestiren kendi yüzü suyu insanı sevdiren kendi huyuKüçük suda büyük balık olmazOrtak atın beli sakat olurHerkes ne ederse kendine ederÖfkeyle kalkan zararla (ziyanla) otururKazma elin kuyusunu kazarlar kuyunuAğrısız baş mezarda gerekGöz var izan varİki gönül bir olunca samanlık seyran olurSöz uçar yazı kalırAna hakkı Allah hakkıCanı cana ölçmeliEl yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu bozdoğan armudu sanırÖküz yem bitince çifte gideceğini bilirBir lisan bir insanKaderde ne varsa o olurHerkesin ettiği yoluna gelirEşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmezBeleş olsunda zift olsunYangını körükleyen saçından tutuşurDüşünen insan özgür insandırTaş düştüğü yerde ağırdırHelva şirin nefis kafirDevamlı akan su yatağını ve kendini temiz tutarKişi arkadaşından bellidirVücut kocar gönül kocamazDostluk başka alışveriş başkaAkıl insanı zulmede götürebilir merhamete deİğne atsan yere düşmez (deyim)Her işin başı sağlıkBaş dille tartılırHaneye lazım olan camiye haramdırTaş altında olmasında dağ ardında olsunEkmekle oynayanın ekmeğiyle oynanırÇalışanın yatanda hakkı vardırÇok söyleyen çok yanılırArı kızdıranı sokarKuzguna yavrusu (anka) görünürDuvarı nem insanı gam yıkarDilenci bir olsa şekerle beslenirBeş parmağın hangisini kessen acımaz?Ayın on beşi karanlık on beşi aydınlıktırİnsan ayaktan at tırnaktan kaparEvli evinde köylü köyünde gerekGönlün yazı var kışı varGüneş balçıkla sıvanmazYanlızlık Allah'a mahsustur (yaraşır)Her düşüş bir öğrenişHerkes kaşık yapar ama sapını yapamazBana dokunmayan (beni sokmayan) yılan bin yaşasınAlacağın olsunda alakargada olsunAç yanından kaçBaşa gelecek bir şey varsa mutlaka olurAkıl veren çok para veren yokEl ile gelen düğün bayramGüneş görmeyen eve doktor girerKel yanında kabak anılmazDünyanın ucu uzundurKırk yıllık kani olur mu yaniYılan kendi eğriliğine bakmazda devenin boynu eğri. derAkıl veren çok ekmek veren yokYavaş tükürüğün sakala zararı varAç yat dinç yatYalnız taştan duvar olmazCan canın yoldaşıdırOlsa ile bulsayı ekmişler yel ile yuf bitmişAcı söz insanı dinden çıkarır tatlı dil yılanı inden çıkarırYüzünü bulan yüzsüz astarınıda isterİnsan kendini beğenmese çatlarEl elin aynasıdırÜşenenin oğlu kızı olmamışYüz versen yüzsüz astarınıda isterBeleş atın dişine (yaşına yularına dizginine) bakılmazGittiğin yer kör ise gözünü yumda bakAç yatarım dinç yatarımDerdin yoksa söylen borcun yoksa evlenAzı karar çoğu zararGülü seven dikenine katlanırAcıklı başta akıl olmazAğaç yaşken eğilirEl elin eşeğini türkü söyleyerek ararAdam adamdan korkmaz utanır (hatır sayar)Isıracak it dişini göstermezKazan kazana kara demişNe doğrarsan aşına o çıkar karşınaBir deli kuyuya bir taş atmış kırk akıllı çıkaramamışDervişin fikri ne ise zikride odurGüneş girmeyen eve doktor girerAğaç düşsede yakınına yaslanırÖnce can sonra cananŞeytanla saman eken sapını alırAlim ile düşüp kalkan alim olurGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta anlaşılırYiğit ekmeğiyle yiğit beslenirParanın gittiğine bakma işinin bittiğine bakMeyve ağacını taşlarlarCami ne kadar büyük olsa imam gene bildiğini okurArpa ekip buğday beklemeÖğüt veren çok olur ama ekmek veren olmazOt kökü üstünde biterMeyve veren ağacı taşlarlarGençliğin kıymeti yaşlılıkta bilinirAna hakkı AllahtanrıhakkıAllah tan umut kesilmezAdama dayanma ölür ağaca dayanma kururEşek kulağı kesilmekle küheylan olmazGençlikte para kazan kocalıkta kur kazanKomşunun tavuğu komşuya kaz görünürÇarık çarıkla sarık sarıklaAbdal abdalın ne umduğunu ne bulduğunu isterAllah kulunu kısmeti ile yaratırEv sahibi mülk sahibi hani nerede bunun ilk sahibiGel demek kolay ama git demek güçtürMeyveli ağaca taş atan çok olurAtımın anlı sakar lakabını ele takarEk tohumun hasını çekme yiyecek yasınıGüzellik ondur dokuzu dondurÇubuk kırılır çıt der kütük kırılır küt derBana benden olur her ne olursa başım rahat bulur dilim durursaBana benden her ne olursa başım rahat bulur dilim susarsaÇok para haramsız çok laf yalansız olmazİnsan insanın (adam adamın) şeytanıdırİnsanın vatanı doğduğu yer değil doyduğu yerdirİşleyen demir ışıldar (pas tutmaz)Çoğu zarar azı kararÇok el ya yağmaya ya yolmayaSarı öküzün yanında duran ya huyundan ya tüyünden kaparİşten artmaz dişten artarGüvenme dayına azık al yanınaÇok laf yalansız olmaz çok para haramsız olmazDemir nemden insan gamdan çürürZararın neresinden dönülse (dönersen dönsen) kardırEr olan ekmeğini taştan çıkarırOynayacak adam kağnı gıcırtısındada oynarÇok mal haramsız çok laf yalansız olmazKepenek altında er yatarKem dileme komşuna kem iş gelir başınaEl beğenmezse yer beğensinÇok para haramsız çok söz yalansız olmazHer gün papaz pilav yemezÇok söz yalansız olmaz çok para haramsız olmazCana gelecek zarar mala gelsinSanat altın bileziktirCana gelecek kaza mala gelsinBaşa yazılan gelirAyak almadık taş olmaz başa gelmedik iş olmazDostun attığı taş baş yarmazCambaz ipte balık dipte gerekDost bin ise azdır düşman bir ise çokturTilkinin dönüp geleceği yer kürkçü dükkanıdırDeve büyüktür amma beşini bir eşek yederGece işi kör işiÇok laf yalansız olmaz çok mal haramsız olmazAllah uçamayan kuşa alçacık dal verirAllah tan korkmayandan korkulurÇok söz yalansız olmaz çok mal haramsız olmazHazıra dağ ( lar) dayanmazAğır kazan geç kaynarYirmi yılda başa gelmeyen yirmi saniyede gelirBaşa gelmeyince bilinmezDün öleni dün gömerlerAhbap kusuruna bakan ahbapsız kalırAğız yer yüz utanırİki el bir baş içindirKoyunu yüze yetir el onu bine yetirirHoroz ölür gözü çöplükte kalırMal bulunur can bulunmazFare deliğe sığmamış birde kuyruğuna kabak bağlamışBilmemek ayıp değil sormamak ayıpAlçak uçan yüce konar yüce uçan alçak konarCana geleceğine mala gelsinMürüvvete endaze olmazKel ölür sırma saçlı olur kör ölür badem gözlü olurBir dokun bin ah dinleKul sıkılmayınca hızır yetişmezBükemediğin eli öpİş insanın aynasıdırSevilmedik ot insanın başucunda biterPilavdan dönenin kaşığı kırılsınOtu çek köküne bakAç ölmez gözü kararır susuz ölmez benzi sararırDostun iyisi kara günde belli olurİt ulur birbirini bulurSağ olsunda dağ ardında bulunsunÇağrılmayan yere çörekçi ile börekçi giderMeramın elinden bir şey kurtulmazİnsanın eti yenmez derisi giyilmez tatlı dilinden başka nesi var?Soran yanılmamış (yorulmamış)Asil azmaz bal kokmaz (kokarsa yağ kokar çünkü aslı ayrandır)Çok incelme koparsınKomşu komşunun tütününe muhtaçtırKör bile düştüğü çukura bir daha düşmezZenginin iki dünyasıda mamurdurAbdal tekkede hacı Mekke'de bulunurEmanet eşeğin haltonu gevşek olurDünya sultan süleyman a bile kalmamışAllah ın ondurmadığını peygamber sopa ile kovarAğaç yaprağıyla gürlerDertsiz baş (kul) olmazYurdun otlusundan kutlusu yeğdirKardeşim olsunda kanlım olsunHatırda kalmaz satırda kalırBerberin solumazı tellağın terlemezi kahvecinin söylemeziDünyayı umutla yemişlerDüşen ağaca balta vuran çok olurYoldan kal yoldaştan kalmaGençlikte taş taşı kocalıkta ye aşıDeliden al uslu haberiBir uyuz keçi bir sürüyü boklarAlet işler el övünürİslamın şartı beş altıncısı insaf demişlerHocanın dediğini yap arkasından gitmeTatlı ye tatlı söyle (konuş)Hocanın okuduğunu dinle gittiği yola gitmeHocanın söylediğini dinle arkasından gitmeİmamın dediğini yap arkasından gitmeAltın eşik gümüş eşiğe muhtaçtırYaşa yaşa gör temaşaİmamın söylediğini dinle arkasından gitmeKurda neden boynun (ensen) kalın? demişler işimi kendim görürümde ondan demişİmamın dediğini yap yaptığını yapmaİmamın söylediğini dinle yaptığını yapmaVar ne bilsin yok halindenAğır giden yol alır hızlı giden yolda kalırHocanın söylediğini dinle yaptığını yapmaÇok yaşayan bilmez çok gezen bilirAttan düşene yorgan döşek eşekten düşene kazma kürekŞaraptan bozma sirke keskin olurÖküze boynuzu yük değilBir deli kuyuya bir taş atar kırk akıllı çıkaramazmışHer ağacın meyvesi olmazAç ile eceli gelen söyleşirAğaç kesen baş keserBirlikten dirlik (kuvvet) doğarYiğit arkasından vurulmazİstediğini söyleyen istemediğini işitirKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demişŞapkası dar gelen başım büyük sanırBir kötünün yedi mahalleye zararı dokunurEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini bırakırYiğidin sözü demirin kertiğiKanaat tükenmez hazinedirOynaşına inanan avrat ersiz kalırAz söyle çok dinleDağ ardında olsunda yer altında olmasınParalı adamdan dağlar bile korkarEvvel hesap sonra kasapKör Allah'a nasıl bakarsa Allah'da köre öyle bakarBir kararda bir AllahKırk yılda bir ölet olur eceli gelen ölürSözünü bil pişir ağzında der devşirBaşak büyüdükçe boynunu eğerAğlamayan çocuğa meme vermezlerDert gezmiş derman beraber gezmişEl yarası geçer dil yarası geçmezDağ dağa kavuşmaz insan insana kavuşurOlsa ile bulsayı ekmişler hiç bitmişÇalı çırpı(dır) yuvam iyi(dir) kötü(dür) kocamArsızın yüzüne tükürmüşler yağmur yağıyor demişBeş kuruşun varsa beş yere düğümleCan bostanda bitmezSokma akıl sekiz adım giderDilin kemiği yokAllah verince kimin oğlu kimin kızı demezDoğruluk minarede kalmış onunda içi eğriİki ölç bir biçDost başa bakar düşman ayağaBağlı koyun yerinde otlarKörle yatan şaşı kalkarDemir nemden insan gamdan çürür (duvarı nem insanı gam yıkar)Söz ola kese savaşı söz ola kestiren başıArı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilirKanaatta izzet tamahda zillet vardırİşine hor bakan (sanatını hor gören) boynuna torba takarEl elden kalmaz dil dilden kalmazAt arıklıkla yiğit gariplikleBeterin beteri vardırBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıksınTatlı söz can azığı acı söz baş kazığıBabasından mal kalan merteği içinden bitmiş sanırHatasız kul olmazİsin yanına varan is misin yanına varan mis kokarTatlı tatlı yemenin acı acı geğirmesi olurKırk hırsız bir çıplağı soyamamışBir insanın adı çıkacağına canı çıksınAdamın adı çıkmaktansa canı çıksınİnsanın adı çıkmadansa canı çıksınÖksüze acıyan çok ama ekmek veren yokDüğün olur iki kişiye kaygısı düşer deli komşuyaBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması yeğdirİtle yatan bitle kalkarBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirBenden sana bir öğüt ununu elinde öğütAydan gelen halı üstüne günde gelen kül üstüneOğlan evlenince beğ oldum sanırBorç uzayınca kalır dert uzayınca alırBin bilsende bir bilene danışSona kalan dona kalırMalın iyisi boğazdan geçerAslını saklayan haramzadedirBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması yeğdirAta malı mal olmaz kendin kazanmak gerekBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırArmut dalının dibine düşerÇoban armağanı çam sakızıAdamın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirKalıp kıyafetle adam adam olmazBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırBalı dibinden yağı yüzündenBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırDoğa bekçiyle değil sevgiyle korunurBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyimAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmasından canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkacağına canı çıkması yeğdirAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını almışBir insanın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırBaşa yazılan gelir ebleh tasadan ölürAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırGönül ferman dinlemezİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırGençlikte para kazan (taş taşı) kocalıkta kur kazan (ye aşı)Adamın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırAtlıya saat olmazKan kus kızılcık şerbeti içtim. deBela geliyorum demezOğlan doğuran övünsün kız doğuran dövünsünZüğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak yeğdirÖfke baldan tatlıdırKorkunun ecele faydası yokturAltı olur yedi olur hep Allah'ın dediği olurAdam adama her daim muhtaç (gerek olur)Aça dokuz yorgan örtmüşler yine uyuyamamışEcel geldi cihane baş ağrısı bahaneGöğe direk denize kapak olmazBülbülün çektiği dilindendirBülbülün çektiği sesindendirÖlenle ölünmezGün doğmadan neler doğarSağ elin verdiğini sol elin görmesinSorma kişinin aslını sohbetinden bellidirArpa eken darı biçmezHer koyun kendi bacağından asılırBaş olan boş olmazPek yaş olma sıkılırsın pekde kuru olma kırılırsınBir şeyin önüne bakma sonuna bakAçın imanı olmazHızlı koşan (giden) atın boku seyrek düşer (olur)Hastalık sağlık bizim içinAkan su yosun tutmazSen işlersen mal işler insan öyle genişlerDokuz at bir kazığa bağlanmazSarhoştan deli bile korkarNerde hareket orda bereketSakla beni varken bulunayım sana yokkenAlmadığın hayvanı kuyruğundan tutmaCana gelecek mala gelsinİki dinle bir söyleBaca eğride olsa duman doğru çıkarDağda bağın var yüreğinde dağın varAşını eşini işini bilCana gelecek (kaza zarar) mala gelsinNe karanlıkta yat ne kara düş görYuvarlanan taş yosun tutmazNe verirsen elinle o gelir seninleMeyve veren ağaç taşlanırBaş başa vermeyince taş yerinden kalkmazZüğürtlük zadeliği bozarAhmak gelin yengeyi halayığı sanırHerkesin aklı bir olsa koyuna çoban bulunmazDüğün aşıyla dost ağırlanmazGöz görmeyince gönül katlanırDağ ne kadar yüce olsa yol (onun) üstünden aşarKanı kanla yumazlar kanı su ile yurlarSen sen ben benIsmarlama hac hac olmazGözden ırak olan gönüldende ırak olurÇerçi kızı boncuğa aşıktırAkar su pislik tutmazEl elin eşeğini yırlaya yırlaya kendi eşeğini terleye terleye ararAzıksız yola çıkanın iki gözü el torbasında olurAltın eli bıçak kesmezÇok bilen çok yanılırAyıpsız yar (dost) arayan yarsız (dostsuz) kalırAdamın kötüsü olmaz meğer züğürt olaDertsiz baş mezara taşAdam ahbabından bellidirBir söyle iki dinleBin atın varsa inişte in bir atın varsa yokuşta binEğilen baş kesilmezAlçak yerde yatma sel alır yüksek yerde yatma yel alırİnsan beşer kuldur şaşarHırsızlık bir ekmekten kahpelik bir öpmektenAyırıcı gelmiş seçici gelmiş. orta yere sıçıcı gelmişYaş yetmiş iş bitmişAz yiyen az uyur çok yiyen güç uyurİnsan yedisinde ne ise yetmişindede odurArpacıya borç eden ahırını tez satarHer horoz kendi çöplüğünde öterAğaca balta vurmuşlar sapı bedenimden demişAllah isterse bir kulun işini mermere geçirir dişini istemezse işini muhallebi yerken kırar dişiniİnsan göre göre hayvan süre süre (alışır)Ana (anne) kızına taht kurar kız bahtı kocadan ararDeveden büyük fil varİnsanoğlu çiğ süt emmişOcak içinden tutuşurBülbülü altın kafese koymuşlar illede vatanım demişHem kız hem baldırı düz hemde ucuz olur mu?Kaçan balık büyük olurÇanağa ne doğrarsan kaşığına o çıkarSiyah inekten beyaz süt sağılırAz el aş kotarır çok el iş kotarırDertsiz baş terkide gerekKırlangıcın zararını biberciden sorPişmiş aşa su katan işi bozan kişiyi tanımlarKörün istediği iki göz biri ela biri bozBayramda borç ödeyene ramazan kısa gelirBalık ağa girdikten sonra aklı başına gelirKesilen baş yerine konmazKarga kekliği taklit edeyim demiş kendi yürüyüşünü şaşırmışİşleyen demir ışıldarİki çıplak bir hamama yakışırAl elmaya taş atan çok olurAyağa değmedik taş olmaz başa gelmedik iş olmazAğaran baş ağlayan göz gizlenmezTabancanın dolusu bir kişiyi korkutur boşu kırk kişiyiYağına kıymayan çöreğini yavan (yoz kuru) yerBir elin nesi var iki elin sesi varBekarın parasını it yer yakasını bitSinek küçüktür ama mide bulandırırGülme komşuna gelir başınaMirasa nereye gidiyorsun? demişler esip yağmaya sürüp savurmaya demişHocanın dediğini yap yaptığını yapmaGönlün sevdiği ya kürklü olur ya kepenekliBorç iyi güne kalmazBüyük balık küçük balığı yutarKurt kocayınca köpeğin maskarası olurAba vakti yaba yaba vakti abaDüt demeye dudak gerekSen işten korkma iş senden korksunRüzgara tüküren kendi yüzüne tükürürHocanın (imamın) dediğini yap (söylediğini dinle) arkasından gitme (yaptığını yapma)Allah bir kapıyı kapatırsa ötekini açarSarı altının olacağına sarı samanın olsunAsil azmaz bal kokmaz kokarsa yağ kokar onunda aslı ayrandırYalnız taş duvar olmazGüzele bakmak sevaptırBüyük lokma ye ama büyük söz söylemeÜşüntü köpek mandayı paralarBorç yiyen kesesinden yerBir elinin verdiğini öbür elin görmesinVerirsen veresiye batarsın karasuyaEl el ile değirmen yel ileBaşa gelen çekilirGüvenme dostuna saman doldurur postunaEl elden üstündürKurt dumanlı havayı severSen kazanda düşmana kalsınAltın eşik gümüş eşiğe muhtaç olurİki dinle (bin işit) bir söyleEdebi edepsizden öğrenCan boğazdan gelirAlmadan vermek Allah'a mahsus (yaraşır)Gevşek tükürüğün sakala zararı vardırYabancı koyun kenara yatarMeyveli ağacı taşlarlarGüvenme varlığa düşersin darlığaAkıl yiğide sermayedirSahipsiz kapı anahtarsız açılırSev seni seveni hak ile yeksan ise sevme seni sevmeyeni mısır a sultan iseAdı çıkmış dokuza inmez sekizeGöze göz dişe dişAyağını sıcak tut başını serin gönlünü ferah tut düşünme derinKork Allah'tan korkmayandanGarip kuşun yuvasını Allah yaparMum dibine ışık vermezİnsanın adı çıkacağına canı çıksınGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir (anlaşılır)Akıl verme para verSanatına güvenenin para ayağına gelirAcar tazı çulluda belli olur çulsuz daBorçtan korkan kapısını büyük açmazKardeş kardeşi atmış yar başında tutmuşKimse kendi memleketinde peygamber olmazTebdil i mekanda ferahlık vardırİnsan doğduğu yerde değil doyduğu yerdeBir kimsenin adı çıkacağına canı çıksınKimse ayranım (yoğurdum) ekşi demezAllah doğrunun yardımcısıdırYatsının faziletini güveyden sormalıİyilik eden iyilik bulurHaddini bilmeyene bildirirlerMal canı kazanmaz can malı kazanırSaç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirEskisi olmayanın yenisi olmazŞu dünyanın bin bir türlü hali varAç kurt yavrusunu yerÜzümün çöpü var armudun sapıAr yılı değil kar yılıNe doğrarsan aşına o çıkar kaşığınaAtılan ok geri dönmezErken kalkan yol alır er evlenen döl alırZenginin gönlü olana kadar (olasıya) fakirin canı çıkarBana benden (olur) her ne olursa başım rahat bulur dilim susarsaAt ölür nalı kalır yiğit ölür namı kalırÇok mal haramsız çok söz yalansız olmazAğır basar yeğni kalkarVarını veren utanmamışZora dağlar dayanmazÖğüt bir hazine kadar değerli olduğu halde bedava verilirAç ne yemez tok ne demezSağlık varlıktan yeğdirEmanete hıyanet olmazBaş kes yaş kesmeTilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırAkıl kişiye (adama) sermayedirKomşun hakkında hüküm vermeden önce iki ay onun makosenleriyle yürüEl elin eşeğini türkü çağırarak ararKiminin parası kiminin duasıAdam adamdır olmasada pulu eşek eşektir olmasada çuluHer şey incelikten insan kabalıktan kırılırHasta sağ kalırsa hekime karşı gelirYalancı kim? işittiğini söyleyenYüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sevAğaç yaprağı ile güzeldir (gürler)Az tamah çok ziyan getirirKarıncanın zevali gelince kanatlanırBülbülün çektiği dil(i) belasıdırGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinirPapaz her gün pilav yemezÇam sakızı çoban armağanıBir insanı tanımak için ya alışveriş etmeli ya yola gitmeliDenize düşen yılana sarılırKomşun hakkında hüküm vermeden önce iki ay onun mokasenleriyle yürüHuylu huyundan vazgeçmezMal adama hem dost hem düşmandırAbdal abdala çatmayınca kasnak boyuna geçmezBıçak yarası geçer (onulur) dil yarası geçmez (onulmaz)Soran yanılmamışCennetin kapısını cömertler açarArpa eken buğday biçmezNe verirsen elinle o gider seninleBir sürçen atın başı kesilmezŞeriatın kestiği parmak acımazKardeş kardeşi bıçaklamış dönmüş yine kucaklamışGöz mideden büyüktürAllah sabırlı kulunu severBülbülün çektiği dili belasıAtına bakan ardına bakmazAltın ateşte insan mihnette belli olurAkıl yaşta değil baştadırMahkeme kadıya mülk değilAlçak yer yiğidi hor gösterirBoş torba ile at tutulmaz (boş torbaya eşek gelmez)Emanet eşeğin yuları gevşek olurAkan su yosun (pislik) tutmazÖlürse yer beğensin kalırsa el beğensinUmmadığın taş baş yararDeveyi yardan uçuran bir tutam otturAdamın adı çıkacağına canı çıksınKomşu komşunun külüne muhtaçtırAsil azmaz bal kokmazCan çıkmayınca huy çıkmazCan cümleden aziz(dir)Allah sağ eli sol ele muhtaç etmesinAkarsuya inanma eloğluna dayanmaÇiftçiye yağmur yolcuya kurak cümlenin muradını verecek hakkAllah ın bildiği kuldan saklanmazAlim unutmuş kalem unutmamışYe kürküm yeOlan dört bağlar olmayan dert bağlarEcel geldi cihana baş ağrısı bahaneAr dünyası değil kar dünyasıLokma çiğnenmeden yutulmazVar varlatır yok söyletirAcındırırsan arsız olur acıktırırsan hırsız olurAğaç yaş iken eğilirDilenciye borçlu olma ya düğünde ister ya bayramdaAlışmış kudurmuştan beterdirHer yerde okka dört yüz dirhemAçın karnı doyar gözü doymazBoktur kokar huydur çekerKuş var eti yenir kuş var et yedirilirGüvenme dayına ekmek al yanınaEşeğini sağlam kazığa bağla sonra Allah'a ısmarlaAz menfaat çok zarara mal olurDüşmez kalkmaz bir AllahBirgün su içeceğin çeşmeye çamur sıçratmaKul sıkışmayınca hızır yetişmezYağmur yağsında varsın kerpiççi ağlasınİbadetde gizli kabahatdeAkıl akıldan üstündürBir adamın adı çıkacağına canı çıksınBesle kargayı oysun gözünüFaydasız baş mezara yaraşırEvdeki hesap çarşıya uymazAcıkmış kudurmuştan beterdirİyi dost kara günde belli olurİnsan sevdiğini yerden yere vururmuşÜzüm üzüme baka baka kararırAkıllı oğlan neyler ata malını akılsız oğlan neyler ata malınıAbdal abdalın ne onduğunu ister nede bulduğunuAva gelmez kuş olmaz başa gelmez iş olmazDünya malı dünyada kalırBülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demişUstanın çekici bin altınMal canın yongasıdırKörler sağırlar birbirini ağırlarAkılsız başın zahmetini (cezasını) ayaklar çekerBir (sağ) elinin verdiğini öbür (sol) elin görmesinSöz var iş bitirir söz var baş yitirirBüyük lokma ye(de) büyük söz söylemeAkıl para ile satılmazSabahtan karnını doyuran küçükken evlenen aldanmamışUlular köprü olsa basıp geçmeFakiri dövme üstünü yırtSu uyur düşman uyumazMart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırırDost kara günde belli olurOlacakla öleceğe çare bulunmazYavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olurAcele yürüyen yolda kalırYüzü güzel olanın huyu (da) güzeldirYaz yalan kış gerçekYaş kesen baş keserCins kedi ölüsünü göstermezAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır (deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)Bir başa bir göz yeterNe oldum dememeli ne olacağım demeliZenginlikle sıcaktan zarar gelmezNamaza meyli olmayanın kulağı ezanda olmazBal bal demekle ağız tatlanmazErgen gözüyle kız alma gece gözüyle bez almaBal tutan parmağını yalarAdamın iyisi alışverişte belli olurArmut piş ağzıma düşVakit nakittirAz veren candan çok veren maldanEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAlma mazlumun ahını çıkar aheste ahesteAç doymam tok acıkmam sanırAnlayana sivri sinek saz anlamayana davul zurna azAt ölür meydan kalır yiğit ölür şan kalırAcıyan uyumuş acıkan uyumamışAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırVakitsiz öten horozun başını keserlerAt yiğidin yoldaşıdırAç ayı oynamazŞöhret afettirAçtırma kutuyu söyletme kötüyüAyağını yorganına göre uzatTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırYarım elma gönül (hatır) almaAcıkan doymam (sanır) susayan kanmam sanırAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşNe ekersen onu biçersin