İyi ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Gece gözü kör gözüİnsan konuşa konuşa hayvan koklaşa koklaşaHayvan koklaşa koklaşa insan konuşa konuşaBir ağaçtan oklukta çıkar bokluk daArmutun iyisini ayılar yerBir ağaçtan oklukda çıkar boklukdaAslana ot ata etİsa yı küstürdü muhammed i memnun edemediAl malın iyisin çekme kaygısınBal demekle ağız tatlanmazAynan yoksa komşuna bakAz olsun uz (öz) olsunEkşi yüzlünün balı acı olurTaş düştüğü yerde ağırdır (kalır)Ulularla urgan çekişmeUsta maymun kamçı istemezGözü göz değilHorona kalkan silkelenirAk göt kara göt hamamda belli olurRüya gibi geldi geçtiYükü çeken solurBir kızı bin kişi ister ama bir kişi alırBir it ürümekle bir kervan geri dönmezZemheride sürde çalı sürAdamın iyisi işbaşında (alışverişte) belli olurBir kızı bin kişi isterde bir kişi alırAk bacak kara bacak hamamda belli olurAk don kara don hamamda belli olurDayanık öküze oha! neymiş?Keyif benim köy mehmet ağa nınİt aş yediği kapıyı beklerÇeşmeden testi her gün dolu gelmezDost (iyi dost) kara günde belli olurBir ocaktan oklukda çıkar boklukdaYoksul ata binse selam almazİt yemek yediği kapıyı beklerAt kaçmaz et kaçarİnsan söyleşe söyleşe hayvan koklaşa koklaşaAk göt kara göt geçit başında belli olurOrtak (kuma) gemisi yürümüş elti gemisi yürümemişİyi nasihat verilir iyi ad verilemezYağlar bol bol akarken peynir tulumuna kim bakarBal belasız olmazDamdan düşen damdan düşenin halini bilirGüneşin kıymeti göğün bulutlu olduğu zamanda belli olurDek duranın devece assı varAğanın gözü öküzü (ineği) semiz ederIsıramadığın eli öp başına koyYoğurdum ekşidir diyen olmazAkıllıya benlik yakışmazAk bacak kara bacak geçit başında belli olurBükemediğin eli öp başına koTek duranın devece assı varKöprüden (köprüyü) geçinceye kadar ayıya dayı derlerAt kudümü yurt kudümü avrat kudümüGönül var otluğa gönül var bokluğaAdam adam kadri bilir sarraf altın kıymetiniDeli kız evde kalmazVerip pişman olmaktan vermeyip düşman olmak yeğdirDeve ne halde deveci ne halde?At ölür meydan (nalı) kalır yiğit ölür şan (namı) kalırLeş nerede karga oradaIsıramadığın (bükemediğin) eli öp başına koIsıramadığın (bükemediğin) eli öp başına koyKendine ne sanırsan başkasına onu sanDamdan düşen damdan düşenin halinden (halini) bilirİt yal yediği kapıyı beklerAt kudümüy yurt kudümü avrat kudümüGönül var otluğa gönül var bokluğa (konar)Koyunun bulunmadığı yerde keçiye abdurahman çelebi derlerKarganı yavrusu şahin olmazİsin yanına giden is misin yanına giden mis kokarSağlığın kadrini hastaya sorDibi görünmedik sudan geçilmezAzıcık ağrıyı aş bastırırGün bugünAk itin pamukçuya zararı vardırDibi görünmedik göle girilmezSermayen bir yumurtaysa taşa çalAk itin pamuğa zararı vardırEşkıyanın (ihtiyarın fukaranın) düşkünü beyaz (hasa) giyer kış günüAk köpeğin pamuğa zararı vardırAk köpeğin pamukçuya zararı vardırKeskin akıl keramete kıç attırırSer verip sır vermemekAk itin pamuk pazarına zararı vardırErdiğine erer ermediğine taş atarCemal gider kemal kalırDibi görünmedik göle batılmazSağlam baş yastık istemezFırsat her zaman ele geçmezİnsanın kıymetini insan bilirHer güzelin bir huyu vardırEl iki söylerse sen bir söyleAk köpeğin (itin) pamuk pazarına (pamuğa pamukçuya) zararı vardırGeçen günler ele girmezBugünkü (akşamın) işini yarına (sabaha) bırakma (koyma)Domuzdan toklu çıkmazNeye niyet neye kısmetBekar gözü ile kız alınmazAdamın kıymetini adam bilirBakarsan bağ bakmazsan dağUcuz etin yahnisi yavan (tatsız) olurUsta pehlivan alttan güleşirKuş uçar yuvasını bulurUsta pehlivan alttan güreşirOrospuya surat gerekBesmelesiz işe şeytan karışırNiyet hayır akıbet selametArpa unun yoksa tatlı dilinde mi yok?Kemikle deri yemekle diriKader olmayınca kadir bilinmezDert gider amma yeri boş kalmazŞaşkın ördek tersten dalarIsıtma ben tuttuğumu kırk yıl sonra tanırım demişHuyunu bilmediğin atın ardına geçmeNush ile uslanmayanın hakkı tekrir tekrir ile uslanmayanın hakkı kötektirGüzel idin kanı kaşın karası zengin idin kanı diba parasıDert gitmez değişirİyi insan lafının üzerine gelirmişHuyunu bilmediğin hayvanın ardına düşmeEvlenenle ev yapana Allah yardım ederKişi arkadaşından azarBir pire için yorgan yakılmazDibini görmediğin suya girmeDibi görünmeyen suya dalmaBir dalın gölgesinde bin koyun eğlenirDavetsiz misafir mindersiz otururDavetsiz giden döşeksiz otururAltın yumurtlayan tavuk kesilmezYüzü güzel olanın huyu güzel olurUmut garibin aşı ekmeğidirDost yalan söylemezUmut fakirin aşı ekmeğidirAdam adama gerek olurAk don kara don geçit başında belli olurIsırgan otu ile taharet olmazYağın varsa karnına çulun varsa sırtınaKomşu kızı almak kalaylı kaptan (tastan) su içmek gibidirAğzı bal yapan arının kuyruğunda iğnesi vardırAllah gümüş kapıyı kapatırsa altın kapıyı açarPireye kızıp yorgan yakılmazGöz gördüğünü isterİnek ağzından sağılırUzaktan davulun sesi hoş gelirAlçak uçan yüce konar yüce uçan (konan) alçak konar (uçar)Ağrımayan baş yastık istemezGüler yüzlü sirke satıcısı ekşi yüzlü bal satıcısından çok kazanırAdam adam denmekle adam olunmazKılavuzu karga olanın burnu çamurdan çıkmazEski kurt yolunu şaşırmazNe doğrarsan aşına o çıkar karşına (kaşığına)Eski kurt yolunu şaşmazÖlüm ölümde hırlamaya ne borcum var?Çavdar unundan baklava olmazİyi insan lafının üstüne gelirYeni testinin suyu soğuk olurAğanın gözü ineği semiz ederKarga kendi gözünde kartaldırKişi refikinden azarAy ışığında zeytin silkelemeGüzel kanda kavga andaEli dar olanın dili kısa olurGün doğmadan kemliği söylenmezMağrur olma padişahım senden büyük Allah varBaşına gelen bilirİyi adam lafının üstüne gelirGözü yumulunca kadri bilinirSittei sevir kapıyı çevirParayı bulan bile saymışKim düşer daldan o bilir haldanAğzını hayra açİyi nasihat verilir iyi ad verilmezAkıllı söylemeden düşünür akılsız düşünmeden söylerDerdi veren devasınıda verirDerdi veren Allah dermanınıda verirGöz var yakın varZemheride kar yağmasından kan yağması iyidirGökten yere yağar yerden göğe değilGöz var mantık varSinek pekmezciyi tanırAlçak uçan yüce konar yüce uçan alçak konurSeyrek git dostuna kalksın ayak üstüneİyilik iki baştanKomşunu iki öküzlü iste ki kendin bir öküzlü olasınTencere demiş dibim altınÇok konuşan çok yanılırAltın tutsa toprak olurİt yal (yemek aş) yediği kapıyı beklerGeçer ama deler geçerKardeş kardeşin ne öldüğünü ister ne onduğunuKehlesi muteber olur talihi yaver gideninİnsan söyleşe söyleşe hayvan koklaşa koklaşa anlaşırŞehir oğlanının düşkünü ak sade giyer kış günüİyilik (muhabbet) iki baştanİnsan konuşa konuşa hayvan koklaşa koklaşa anlaşırNiyet hayır akıbet hayırKuma (ortak) gemisi yürümüş elti gemisi yürümemişYerdiğin küçük yer tutarAlçak uçak yüce konar yüce uçan alçak konurHayvan koklaşa koklaşa insan söyleşe söyleşeBahar çiçeğiyle güzeldirZamanın kıymetini yapacak işi olan daha iyi bilirYazın araması kışın taraması olmazsa herkes besler mandayıTatlı söz (kelam) dinletir tatsız söz (kelam) esnetirZamanın değerini yapacak işi olan daha iyi bilirÖlürse yer beğensin ölmezse el beğensinZemheride kar yağmadan kan yağması iyiSözünü bil pişir ağzını der devşirİt itin kuyruğuna basmazYiğit at kendine kamçı vurdurmazMalı ongun olanın adı angın olurKarga ile gezen boka konarKuma gemisi yürümüş elti gemisi yürümemişKatıra baban kim? demişler at dayım olur. demişAltına yapışsa elinde bakır kesilirYağmur yağarken küpünü doldurYağmur yağarken küpleri doldurKusursuz güzel olmazEvlenenle ev alana (yapana) Allah yardım ederBaca eğri olsada duman doğru çıkarEvlenenle ev yapanın Allah yardımcısıdırKomşunu sev ama aradaki duvarı kaldırmaBinde bir gelinen yere gül döşerler her gün gelinen yere kül döşerlerArı bal alacağı çiçeği bilirCoşkun nehir geçitsiz olmazHer vaktin bir padişahı varAslında olan tırnağıyla getirirVar ne bilsin yokun halindenOrman olurda domuz olmaz mı?Coşkun ırmak geçitsiz olmazAslında olan tırnağında getirirNe dilersen komşuna o gelir başınaYağmur yağarken küpünü doldurmalıÜstat yanında perende atılmazYağmur yağarken küpleri doldurmalıHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar söyleşe söyleşe ( konuşa konuşa) anlaşırDalmasını bilmeyen ördek kıçından dalarHayır şöyle komşuna hayır çıksın karşınaGül dikensiz olmazKatranı kaynatmakla olur mu pekmez cibilliyetini sevdiğim cibilliyetine çekerOlgaç oğlak bokundan belli olurAltın çamura düşmekle kıymetini yitirmezArkadaşını söyle ki sana kim olduğunu söyleyeyimAklınla rezil olursun aklınla vezir olursunYarının gelişi bugünden bellidirTok ağırlamak güçtürKatranı kaynatsan olurmu şeker cinsi batasıca mutlaka cinsine çekerAtta karın yiğitte burunVarlığa güvenmeKılavuzu karga olanın burnu boktan kalkmazTaş düştüğü yerde ağırdır (kalır) (taş yerinde ağırdır)Kör ölünce badem gözlü kel ölünce sırma saçlı olurYumurtasına hor bakan civcivini cılk ederYemeğin iyisi hazırıdırHalayıktan kadın olmaz gül ağacından odun olmazAz olsun uz olsunKılık kıyafetle adam olunmazTok ağırlaması güç olurSöz gümüş ise sükut altındırTok ağırlamak güç olurÖksüz hırsızlığa çıkarsa ay ilk akşamdan doğarmışTek kanatla uçan kuş olmazÖksüz hırsızlığa çıkınca ay ilk akşamdan doğarmışZerdaliden kaval olmaz al zurnadan haberiİyi nasihat verilir iyi isim bilinmezYiğidi öldür ama hakkını yemeDil susmayınca baş esen olmazAlemi nasıl bilirsin kendin gibiKardeş kardeşin ne öldüğünü ister nede onduğunuIşığını akşamdan önce yakan sabaha çırasında yağ bulamazCami kapısı bilmez sofuluk taslarAkıl adama sermaye oda gide gelmeyeFakir eline bakarsa sen kesene bakParan kıymetsiz olursa sen kıymetli olursunBostancıya kelek satılmazBostancıya tere satılmazBir yiğit kırk yılda meydana gelirVarsa hünerin her yerde vardır yerinGözlüye gizli yokturBir adama kırk gün deli desen deli olurİşleyen eşeğin boynu boncuklu olurGüzele ne yakışmazKör satıcının kör alıcısı olurSade pirinç zerde olmaz balda gerek kazana ata malı tez tükenir evlat gerek kazanaTatarın kılavuza ihtiyacı yokturSayılı koyunu kurt yemezGerçek dost kötü günde belli olurGerçek dostlar kötü günde belli olurBabadan miras kalır adamlık kalmazKöpeklerin duası makbul olsa gökten kemik yağarKötü gün gider kötü komşu gitmezAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu evlendirirHısım hısımın ne öldüğünü ister nede onduğunuAdam kıymetini adam bilirAkıllı düşününceye kadar deli çocuğunu everirGönüller bir olunca samanlık seyran olurTop barutu beylikten olunca güllesi Bağdat'a giderİyi insan sözünün üstüne gelirBir tutam ot deveye hendek atlatırKlavuzu karga olanın burnu boktan çıkmazAffetmek büyüklüğün şanındandırKurban (bayram) etiyle köpek (it) tavlanmazKöpek köpeği ısırmazKöpeklerin duası kabul olsa gökten kemik yağarAça kuru ekmek bal helvası gibi gelirZanaat altın bileziktirBir adama kırk gün deli dersen deli akıllı dersen akıllı olurBoynuz kulağı geçtiTencere demiş dibim altın. kaşık demiş ben nerdeyim?Boynuz kulağı geçerDelikli boncuk yerde kalmaz hiç olmazsa alır nazarlık yaparlarBıçağı kestiren kendi suyu insanı sevdiren kendi huyuSade sudan zerde olmaz bal kazana girmeyince hazır akça tez tükenir arkasından gelmeyinceElti eltiye eş olmaz arpa unundan aş olmazGüzün gelişi yazdan bellidirKuru kaşık ağız yırtarHal halin yoldaşıdırBabadan mal kalır adamlık kalmazKöpeğin duası makbul olsaydı gökten kemik yağardıKör ölür badem gözlü olur kel ölür sırma saçlı olurYiğidi öldür hakkını yemeAkıl insana sermayedirKişi vezir olmakla insan olmazİtin (köpeğin) duası kabul olunsaydı gökten kemik yağardıKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak iyidirTencere (çömlek) demiş dibim altın kaşık (kepçe) demiş ben neredeyim? (girdim çıktım)Korkulu düş görmektense uyanık yatmak iyidirÇiftçinin (zahirenin) ambarı sabanın ucundadırKorkulu düş görmektense uyanık kalmak iyidirKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak iyidirDelikli taş yerde kalmaz hiç olmazsa alır nazarlık yaparlarYaz diye yola çıksanda kışı göze alBir kanatla kuş uçmazO kadar kusur kadı kızındada olurDibi görünmeyen kaptan su içmeSadık dost akrabadan iyidirYaz diye yola çıkarken kışı göze alAyranım (yoğurdum) ekşidir diyen olmazİnsan kendini beğenmese çatlar ölürÖksüz oynaşa çıkmış ay akşamdan doğmuşErkeğin kalbine giden yol midesinden geçerDibi görünmeyen kuyudan su içmeÇeşmeye gitse çeşme kuruyacakKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak yeğdirKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak hayırlıdırKöpeksiz köye kurt girerVardığın yer körse sende gözünü kapaKorkulu düş görmektense uyanık kalmak hayırlıdırDamdan düşen damdan düşenin halini anlarÇalıdır çırpıdır yuvam iyidir kötüdür kocamAtla avrat yiğidin bahtınaBir çerağın ışığına kırk kişi otururNar üstüne turp yenmezKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak yeğdirKorkulu düş görmektense uyanık yatmak hayırlıdırAcemi çaylak bu kadar uçarDibini görmediğin kuyuya taş atmaDibini görmediğin tastan şu içmeYük altından eşek kalırDibi görünmeyen gölden su içmeAsıl zengin verendirHer şeyin vakti var horoz bile vaktinde öterYa işten artar ya diştenMüflis tüccar eski defterlerini karıştırırÇaputluya çalı düşmanAç gezmektense tok ölmek evladırİt itin ayağına basmazKöpeksiz köye kurt dalarElmayı soyda ye armudu sayda yeAyda bir gel dostuna kalksın ayak üstüne günde bir gel dostuna yatsın sırtı üstüneKöpeksiz köye kurt inerKöpeksiz sürüye kurt dalarKöpeksiz sürüye kurt inerGizli konuşanları dinleyen kendi ayıbını işitirVardığın yer kör ise sende gözünü kapaEşeği bağla işini sağlaSabır acıdır (acı isede) meyvesi tatlıdırGelen gidene rahmet okutur (gelen gideni aratır)Atına bakan arkasına bakmazDibi görünmeyen sudan geçmeSu aktığı yere akarAkrabanın akrabaya ettiğini akrep etmezTencere demiş dibim altın kepçe demiş ben neredeyim? girdim çıktım girdim gördümZahirenin (çiftçinin) ambarı sabanın ucundadırKırk serçeden bir kaz iyiTencere demiş dibim altın kaşık demiş ben neredeyim? girdim çıktım girdim gördümParam seni vereyimde mi düşman olayım vermeyeyimde mi düşman olayım?Dana yer boğa olur kızan yer pehlivan olurİyilik iki baştan olurAhlatın (armudun) iyisini ayılar yerDana yer boğa olur oğlan yer pehlivan olurAz olsun öz (uz) olsunKendinden küçükten kız al kendinden büyüğe kız verEkmekten kaşık olur ama her yoğurdun hakkına değilBir koyun başı pişinceye kadar kırk kuzu başı pişerİnsanoğlu çiğ süt emmiştirHayır dile eşine hayır gele başınaİyi olacak hastanın hekim (doktor) ayağına gelirİyilikten maraz doğarİyilik (muhabbet) iki baştan olurHuyu güzel olandan kırk yıl usanılmazBaş sağ olursa börk çok bulunurDüğünü davetçi mekruhlarAslı ne ise neslide odurCan boğazdan geçerÖfkeyle (öfke ile) kalkan zararla (ziyanla) otururKılavuzu karga olanın burnu boktan çıkmazÇömlek demiş dibim altın kepçe demiş ben neredeyim? girdim çıktım girdim gördümTarhuncuya tarhun satılmazMuhabbet iki baştanMerhametten maraz hasıl olurAllah ın işine karışılmazSen işini kış tutda yaz çıkarsa bahtınaKişi umduğuna küserGüzele kırk günde doyulur güzel huyluya kırk yılda doyulmazAdam arkadaşından belli olurYerdiğin oğlan yer tutarİyilik yapan iyilik bulurSen önünü kış tutda yaz çıkarsa bahtınaSayılı koyunu kurt kapmaz (yemez)Görgülü kuşlar gördüğünün işler görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?Ala keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmazDünya gülümser ama yine alın buruşturur kaş çatarAl gününde al ver gününde verİyi gitmeyince kişinin işi muhallebi yerken kırılır dişiKöpeksiz sürüye kurt girerZemheride sürde çalı ile sürYürük at kamçı değdirmezBuldun bir koyun yede doyunTabak sevdiği deriyi yerden yere çarparSu akarken testini doldurDavetsiz gelen döşeksiz otururGönül umduğu yere küserHerkes gonnara yemezMisk yerini belli ederHarman yel ile düğün el ileKöpek sürünmekle etek kesilmezKazanına ne korsan çömçende o çıkarSonradan gelenin evi uç tarlası kıraç olurÜrümesini bilmeyen it sürüye getirir kurtCivcivde gözün et yemeye yüzün olsunAğır yükün zahmetini katır bilirYedik içtik gözden düştükAtına bakarsan ardına bakmazsınTerazi tartıyla her şey vaktiyleGönül ummadığı yere küsmezBir adama kırk gün ne dersen o olurSoy asma soyuna çekerCömertliğe ölçü olmazHiddetle kalkan zararla otururYanlış dirhemle doğru ölçü olmazHuyu güzele kırk yılda doyulmaz kendi güzele kırk günde doyulurYiğit adıyla anılırTabak sevdiği deriyi taştan taşa çalarYanlış dirhemlerle doğru ölçü elde edilemezKarga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmışKötürümden aksak hiç yoktan ahmak yeğdirArkadaşlık pazara kadar değil mezara kadardırRüşvet kapıdan girince insaf kapıdan çıkarÜrümesini bilmeyen köpek davara kurt getirirKartalın beğenmediğini kargalar kapışırZengin giyerse sağlıcakla fakir giyerse nereden buldun ki! derlerFırsat sakal altından geçerÜrümesini bilmeyen köpek sürüye getirir kurtTok açın halinden bilmez (ne bilir anlamaz) (var ne bilsin yok halinden)Keskin zeka keramete kıç attırırHayır işi uzat şerre dönsün şer işi uzat hayra dönsünArkadaşını söyle ki sana kim olduğunu söyleyimHiddet ile kalkan zararla otururKırkından sonra azana çare bulunmazBelli düşman gizli dosttan yeğdirBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyimGelene git denilmezBok nisbetle tezek amber gibidirOlacak oğlan gelişinden belli olurEv alanla evlenene Allah yardım ederYemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak bu içerler)Surete bakma sirete bakAcemi nalbant gibi kah (gerek) nalına vurur kah (gerek) mıhınaZemheride damla damlayacağına kan damlasınAk köpeğin pamuk pazarına zararı vardırKaraya sabun deliye öğüt neylesinZemheride yağmur yağmaktan zehir yağması iyidirSakin cahil asi alimden iyidirZemheride kar yağmadan kan yağması iyidirZemheride kar yağmaktan zehir yağması iyidirEkmek mayadan kız anadan olurYağ (yal) yiyen köpek tüyünden belli olurAğlatırsa mevla bir gün güldürürİki eğriden bir doğru çıkmazKurban etiyle köpek tavlanmazAtta avratta uğur vardırSabah ola hayır geleAt olacak tay yürüyüşünden belli olurGeçme namert köprüsünden koparsın su seniİnsanlar konuşarak hayvanlar koklaşarak anlaşırAl malın iyisini çekme kaygısınıAğlatırsa mevla yine güldürürUsta yanında perende atılmazAkıl adama sermayedirBorcun iyisi vermek derdin iyisi ölmekTartılırsan denginle tartılÖfkeyle hareket eden zararlı çıkarIsırgan ile taharet alınmazMaşa varken elini ateşe sokmaKorkak bezirgan (tüccar) ne kar eder ne ziyanMerhametten maraz doğar (hasıl olur)Düşman düşmana yasin okumazErim er olsunda yerim çalı gibi olsunDüşman düşmana mevlit okumazSon pişmanlık fayda etmezSakin cahil asi alimden yeğdirDüşman düşmana rahmet okumazAnadan olur dadı hamurdan olur mayaYenik pehlivan oyuna doymazKesilen baş bir daha yerine konmazKomşu iti komşuya ürümezBaca eğride olsa dumanı doğru çıkarDibi görünmeyen tastan su içmeYenik pehlivan güreşten bıkmazAcından karnı gurlar başına nergis bağlarDağ dağa küsmüş dağın haberi olmamışİnsanlar konuşa konuşa hayvanlar koklaşa koklaşa anlaşırGün ola harman olaİyi insan lafının (sözünün) üstüne gelirKeller ile sağırlar birbirini ağırlarTatlı söz dinletir tatsız söz esnetirSağ baş yastık istemezKaynana pamuk ipliği olup raftan düşse gelinin başını yararAdam ahbabından bellidir (bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyim)Arpa eken buğday biçemezİyiliğe nereye gidiyorsun? demişler kötülüğe demişEğrinin iki yakası bir araya gelmezHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar konuşa konuşa anlaşırKapını iyi kapa komşunu hırsız tutmaKirpi yavrusunu pamuk diye severmişZaman her şeyin ilacıdırMalını iyi sakla komşunu hırsız etmeKapını iyi kapa komşunu hırsız etmeZaman her yarayı tedavi ederGönül düştü bir boka oda misk gibi kokaEsrik devenin çulu eğri olurGidilmeyen yer senin olmazEşkıyanın düşkünü hasa giyer kış günüYolundan giden yorulmazHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar söyleşe söyleşe anlaşırKılık kıyafetle adam adam olmazSana taşla vurana sen aşla vur (dokun)Vardığın yer körse gözünü kapaSayılı koyunu kurt kapmazHastaya bakmaktan hasta olması yeğdirHesapsız kasap ya bıçak yada masa kırarTarlada izin olsun harmanda yüzün olsunDemiri tavında dövmeliOlmaz olmaz deme olmaz olmazAvrat var arpa unundan aş yapar avrat var buğday unundan keş yaparKirpide yavrusunu pamuğum diye severmişErken kalktım işime şeker kattım aşımaCima pek hoş felekte gusül olmasaBir ahırda atda bulunur eşekdeArmudun iyisini ayılar yerAkıl adama sermayeMalına sahip olda hırsızı günaha sokmaEl yarası onulur (geçer iyi olur) dil yarası onulmaz (iyi olmaz)Devenin dizini bağlada sonra mütevekkil olDeveyi sağlam kazığa bağla sonra Allah'a emanet etDeveyi sağlam bağla sonra Allah'a ısmarlaBez alırsan mısır dan kız alırsan asildenEvvel deveni bağla sonra hakk a ısmarlaHer yüze gülen dost olmazGüneş olsan kimsenin mendilini kurutmazsınFırsat her vakit ele geçmezKediye bokun şifa demişler tutmuş üstünü örtmüşAlacağın olsundada alakargada olsunBaskısız bedevreyi el almazsa yel alırÖksüz hırsızlığa çıkmış ay ilk akşamdan doğmuşAş sabahın iş sabahınYürük ata kamçı olmazVer yiğidi yiğide mevla rızkın yetireYiğit bin yaşar fırsat bir düşerYoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmazHer güzelin bir kusuru vardırTuzsuz ev tuzlu evi yalaya yalaya tüketirHer firavun un bir musa sı olurArmut ağacı elma vermezLafın azı uzu çobana verme kızı ya koyun güttürür ya kuzuMaymun yoğurdu yemiş artığını ayının yüzüne sürmüşSoydur çekerTabak sevdiği deriyi yerden yere çalarPilavdan döne kaşığın sapı (dönenin kaşığı) kırılsınFala inanma falsızda kalmaKötü söz söyleme eşine zehir katar aşınaBir suçla adam asılmazHer yüze güleni dost sanmaNe sert ol asıl ne yumuşak ol basılAta eğer gerek eğere er gerekYapmak zor yıkmak kolaydırTaş yerinde ağırdırYürük ata kamçı değmezİven kız ere varmaz varsada baht bulmazAt karnından yiğit burnundan bellidirArı bal yapacak çiçeği bilirVurursan acıt yedirirsen doyurIlıya ılıya yaz soğuya soğuya kış gelirHesapsız kasap ya bıçak kırar ya masa (hesabını bilmeyen kasap ne satır bırakır ne masat)Aslanla gezen taşa kurtla gezen leşe konarTerazi var tartı var her şeyin bir vakti varYapmak güç yıkmak kolaydırBaskısız çatı örtüsünü el almazsa yel alırNe sert ol asıl ne yavaş ol basılEşeğini salam bağla ki komşunu hırsız etmeKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak hayırlıdırTatarın kılavuza ihtiyacı yokKişi arkadaşından (refikinden) azarBükemediğin eli öp başına koyHer yüzü güleni dost sanmaYoksul ala ata binse selam almazHer taşın altına elini sokma ya yılan çıkar ya çıyanDamdan düşen damdan düşenin halinden anlarHerkes ektiğini biçerHalıda nakış bir gerekHer yüzüne güleni dost sanmaEvlenenle ev alana Allah yardım ederSonradan görme gavurdan dönmeSirkeyi sarımsağı düşünen (hesaplayan) paçayı yiyemezDamdan düşenin halini damdan düşen bilirOrtak gemisi yürümüş elti gemisi yürümemişDağ ne kadar ulu olsada bir kenarı yol olurGeceler gebedirHesapsız kasap ya bıçak kırar ya masat (hesabını bilmeyen kasap ne satır bırakır ne masat)Cinstir çeker boktur kokarHer yüzü gülümseyeni dost sanmayınAç köpek kudurmazVer yiğidi yiğide mevla rızkını yetireÇoban aldı bağa gitti kurt aldı dağa gittiHarman dövmek çayır kuşu işi değilYiyen bilmez doğrayan bilirAlakargada alacağım olsun alamazsam gözümü oysunUnun çoksa çörek et yağın çoksa börek etAdamın eti yenmez derisi giyilmez tatlı dilinden başka nesi var?Ne aşkın ol asıl ne şaşkın ol basılİyilik zayi olmazİyilik yerde kalmazNe şaşkın ol basıl ne taşkın ol asılDağ ne kadar yüce olsa bir geçidi bulunurKöpek ekmek veren (yediği kapıyı) tanırHoca okurken yanılırİyi iş altı ayda çıkarBeş kuruşluk fener o kadar yanarEşeğini sağlam kazığa bağla sonra komşunu hırsız çıkarmaKorkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak yeğdir (hayırlıdır)Ölüm yüz aklığıKılavuzu karga olanın burnu boktan kurtulmazKılıç kınını kesmezAkara kokara bakma çuvala girene bakBeş kuruşluk fener ancak bu kadar yanarMarifet iltifata tabidirBabadan mal kalır kemal kalmazIsırgan ile taharet olmazDibi görünmeyen suya girmeMuhabbet iki baştan olurBilgisiz insan içi boş davula benzerCahil adam meyve vermeyen ağaca benzerÇivisiz tahtayı yel alırAk göt geçit başında belli olurAkrabanın akrabaya akrep etmez ettiğiniMarifet iltifata tabiidirMarifet iltifata tabidir müşterisiz mal zayidirGüneş giren eve doktor girmezYemeyenin malını yerler demine hu çekerlerYazın araması kışın taraması olmasa herkes besler mandayıZalimin zulmü varsa mazlumun Allah'ı varTaş düştüğü yerde kalırSabır acıdır meyvesi tatlıdırCins cinse çekerArayan mevlasınıda bulur belasınıdaKarpuz kabuğunu görmeden denize girmeSağır işitmez (duymaz) uydurur (yakıştırır)Padişahlar halka bilginler padişahlara hükmederSuyu getirende bir testiyi kırandaHırsız evden olursa bulunması müşkül olurKöpek ekmek veren kapıyı bilirSen kendini övme el seni övsünTaş düştüğü yerinde kalırAna kızına taht kurar kız bahtı kocadan ararBin bilsende bir bilene sorKoyunun melediğini kuzu melemezCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı iyidirKöpek ekmek yediği kapıyı bilirÇatıdan düşenin halini damdan düşen bilirYüzü güzele kırk günde doyulur huyu güzele kırk yılda doyulmazGönülsüz namaz göğe (göklere) ağmaz (gönülsüz davara giden köpekten hayır gelmez)Kuşkulu uyku evin bekçisidirİçi beni yakar dışı eli (seni) yakarBoynuz kulaktan sonra çıkar ama kulağı geçerTaş düştüğü yerinde ağırdırGüneş giren eve hekim girmezKız anasından görmeyince sofra kaldırmazKız anasından görmeden sofra kaldırmazAdamın iyisi iş başında belli olurGeçim dünyasıKötülük her kişinin karı iyilik er kişinin karıSamur kürkde olsa kabahatli kimse üzerine almazBaş sallamakla kavuk eskimezSabreden derviş acından gebermişEğri ağaçsız orman olmazHer yiğidin gönlünde bir arslan yatarGönülsüz namaz göklere ağmazCahil davula benzer işi boş sesi çokturÇivisiz yongayı yel alır sahipsiz tarlayı sel alırÇivisiz tahtayı yel alır sahipsiz tarlayı sel alırÇivisiz tahtayı el alır sahipsiz tarlayı sel alırKöpek ekmek yediği kapıyı tanırMerhametten maraz doğarBaba malı tez tükerir evlat gerek kazanaÇivisiz yongayı el alır sahipsiz tarlayı sel alırBaskısız tahtayı el alır sahipsiz tarlayı sel alırİhtiyarın düşkünü beyaz giyer kış günüHırsız evden olursa kapı kilit istemezBaskısız tahtayı yel alır sahipsiz tarlayı sel alırAğustosta suya girse balta kesmez buz olurBaskısız yongayı el alır sahipsiz tarlayı sel alırDünya ölümlü gün akşamlıAkıllı söylemeden (önce) düşünür akılsız düşünmeden söylerKomşu kızı almak kalaylı tastan su içmek gibidirKızı kızken görme gelinken gör gelinken görme beşik ardında görEl(in) yumruğu(nu) yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırmış (zannedermiş)Hesapsız kasap ya bıçak kırar ya masatKörün yanına varırsan sende bir gözünü kapaYa evlat bir ya ocak kör gerekEşek at olmaz ciğer et olmazAğzı bal yapan arının kuyruğunda iğnesi varHalayıktan kadın olmaz gül ağacından odunKişi ne yaparsa kendine yaparAç yanında sarpın kurcalanmazŞaşkın ördek başını bırakır kıçından dalarGönül kimi severse güzel odurEl yarası iyi olur dil yarası iyi olmazCömert ile cimrinin harcı birdirAba altında sultan yatarHoroz ne kadar öterse ötsün civciv tavuğun dıkdıkına bakarArpa unundan kadayıf olmazHayır dile komşuna hayır gele başınaİyi kadının kocası cübbesinden belli olurBuğdayın yanında acı otda sulanırNiyet hayır akıbet hayır (selamet)Yularsız ata binilmezKaraya sabun deliğe öğüt neylesinCanı yanan eşek attan berk kaçarCanı yanan eşek atı geçerYağmur tavına ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezYoksul ala ata binse selam durmazİt derisinden post olmazGün güne uymazBesle büyük danayı tanımasın anayıCömertle cimrinin harcı birdirKuş darıdan kaçar mı?Gel demesi kolay ama git demesi güçtürPerşembenin gelişi çarşambadan bellidirSarımsakda acı amma evde lazım bir dişiAcıyan çok amma ekmek veren yokÜrümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirirVurduğunu öldür yedirdiğini doyurYerini bilmeyen yılda bir kat urba eskitirDüşenin dostu olmaz hele bir yol düşde görSon pişmanlık fayda vermez (etmez)Su aktığı yere yine akarAz ateş çok odunu yakarNekes ile cömerdin harcı birdirCanı yanan eşek attan hızlı koşarAnası turp babası şalgam sen içinde gülbeşekerİyiliğe iyilik her kişinin karı kötülüğe iyilik er kişinin karıPekmez gibi malın olsun Antakya'dan sinek gelirAnası sarımsak babası soğan sen içinde gülbeşekerVar evi kerem evi yok evi verem (elem) eviKoç yiğit bunalıp ölmezBaskısız (çivisiz) yongayı (tahtayı) yel (el) alır sahipsiz tarlayı sel alırYol yürümekle borç vermekle biterKatıra baban kim? demişler dayım at demişEkmeği ekmekçiye ver bir ekmekde üste verEkmek çiğnenmedikçe yutulmazSu akarken testiyi doldurmalıAk koyunun kara kuzusuda olurAz ağrıyı aş basar çok ağrıyı iş basarSen olursan bensiz bende olurum sensizAğanın gözü öküzü semiz ederDomuzdan toklu olmazMiskçiyle konuş miskine bulaş pisçiyle konuş pisine bulaşDayak cennetten çıkmadır iyi olsaydı çıkmazdıBal ile kaymak yenir ama her keseye göre değilEkmek bile çiğnenmeyince yutulmazAza demişler(nereye?) (çoğun yanına) demişTop otu beylikten olunca güllesi Bağdat'a giderDayak cennetten çıkmıştır iyi olsaydı çıkmazdıArmudun iyisini (dağda) ayılar yerAnadan olur daya hamurdan olur mayaBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirAkıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırEl yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırGelen gidene rahmet okuturYağına kıyamayan çöreğini yoz yerAtı atasıyla katırı anasıylaİnsan göre göre hayvan süre süreYıl uğursuzunAkçe sayış don yürüyüş öğretirYağına kıyamayan çöreğini kuru yerAkçe akıl öğretir don yürüyüş öğretirEkmeğin büyüğü hamurun çoğundan olurAkça akıl öğretir don yürüyüş öğretirYağına kıyamayan çöreğini yavan yerSöz verme verdinse dönmeEl yumruğu yemeyen kendini kahraman sanırAzıcık ağrıyı aş çokçasını iş bastırırAlacağım olsunda alakargada olsunYağına kıyamayan çöreğini zor yerVarlığa güvenilmezKedi her zaman ciğer yemezKalbin yolu mideden geçerAkça sayış don yürüyüş öğretirİyi olacak hastanın doktor ayağına gelirElin yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu balyoz zannedermişAğaç ucuna yel değer güzel kişiye söz değerKediye bokun kimya demişler üstünü örtmüşElmayı havaya at düşünceye kadar Allah kerimKöpekle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdirZahirenin ambarı sabanın ucundadırGüneş girmeyen eve hekim girerİyi olacak hastanın hekim ayağına gelirGönülsüz namaz göğe ağmazLatife latif gerekTavşan dağa küsmüşde dağın haberi olmamışAç kurt bile komşusunu dalamazSabreyle işine hayır gelsin başınaYağına kıymayan çöreğini kuru yerDomuz derisinden post olmaz eski düşman dost olmazYağına kıymayan çöreğini zor yerEl yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanırYağına kıymayan çöreğini yavan yerLokma (bile) çiğnenmeden yutulmazAslan yattığı yerden belli olurÖlüm ile öç alınmazBin dost az bir düşman fazlaTırnağın varsa başını kaşıAkılsız adam değirmene yoğurt öğütmeye giderBin ölçüp bir biçmeliİt itin ayağına (kuyruğuna) basmazSon gülen iyi gülerÜçlenmemiş eken olmamış biçerAkıllı varada yoğada çapa sallamazZürafanın düşkünü beyaz giyer kış günüYılana yumuşak diye el sunmaYatar aslandan gezen tilki iyidirAdam adam denmekle adam olmazBekar olana karı boşamak kolay olurDünya sefası kanaatten ibarettirAda bana adayım sanaLokma çiğnemeden yutulmazTok ağırlaması güçtürAt sahibine (binicisine) göre kişnerGörgülü kuşlar gördüğünü işler görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?Eve lazım olan camiye haramdırÖnceki çarığı sonraki sarığıRüzgarlı havanın kuytusu yağmurlu havanın uykusuAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu everirVeren eli herkes öperSon pişmanlık fayda vermezKatrandan olmaz şeker olsada cinsine çekerHelale cömertlik olmazUcuna bak bezini al anasına bak kızını alAlçak uçan yüce konar yüce konan alçak uçarDüşman düşmana gazel okumazArı bal alacak çiçeği bilirBeylik fırın has çıkarırAk akçe kötü gün içindirKötü söyleme eşine ağı katar aşınaAhlatın iyisini dağda ayılar yerMinarede doğru ama içi eğriBaba himmet. oğul hizmetYemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak su içerler)Katıra baban kim? demişler dayım attır demişKara gün kararıp kalmazYatar arslandan gezen tilki yeğdirAk akça kara gün içindirYatar aslandan gezen tilki yeğdirÇiftçinin ambarı sabanın ucundadırİtle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdirYatan arslandan gezen tilki yeğdirGün bugündürÇobana verme kızı ya koyun güttürür ya kuzuHer yokuşun bir inişi her inişin bir yokuşu vardırAkçe akıl öğretir don yürüyüşAttan düşene tımar deveden düşene mezar gerektirAyranım ekşidir diyen olmazHer gün baklava börek yense bıkılırZiyan olan koyunun kuyruğu yağlı olurÖksüz güler mi meğer yanılaMal sahibi mülk sahibi hani bunun ilk sahibi?Bilgisiz bir kimse savaş davuluna benzer sesi çok içi boşturCanı kaymak isteyen mandayı yanında taşırHer damardan kan alınmazMal sahibi mülk sahibi nerde acep ilk sahibiDeve bir akçeye deve bin akçeyeAtın iyisi arkadan gelmezDarı unundan baklava incir ağacından oklava olmazCömert ile nekesin harcı birdirDost başa düşman ayağa bakarZaman para kadar değerlidirMermer iyi taştan iyilik iki baştanHesabını bilmeyen kasap ne satır bırakır ne masatAna kızına taht kurmuş baht kuramamışKöpek ekmek veren kapıyı tanırFukaranın düşkünü beyaz giyer kış günüParan ucuz olursa sen pahalı olursunİyi evlat babayı vezir kötüsü rezil ederSabah ola hayır olaÖfkeyle kalkan zararla (ziyanla) otururHerkes ne ederse kendine ederBıçağı kestiren kendi yüzü suyu insanı sevdiren kendi huyuYağlı dilimin yoksa yağlı dilinde mi yokBağda izin olsun üzüm yemeye yüzün olsunBağa bak üzüm olsun üzüm yemeye yüzün olsunYüzü güzel olanın huyu (da) güzel olurKazma elin kuyusunu kazarlar kuyunuZengin kesesini züğürt dizini döverBaskısız yongayı yel alır sahipsiz tarlayı sel alırAçlık sofuluğu bozarKöy yanar deli taranır (deli kız taranır)Ay ışığında ceviz silkilmezGöz var izan varHekim kim başına gelenEl yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu bozdoğan armudu sanırAta arpa yiğide pilavCanı yanan eşek attan yüğrük olurSarmısak içli dışlı soğan yalnız başlıBaskısız tahtayı yel alır yel almazsa sel alırKendini beğenen şeytanTemiz iş altı ayda çıkarBekar gözü kör gözüÇömlek demiş dibim altın. kaşık demiş girdim çıktımGel demek kolay git demek güçtürHerkesin ettiği yoluna gelirİyilik yazıda (yerde) kalmazAğaçtan maşa olmazKişiyi nasıl bilirsin kendin gibiKomşunu iki inekli iste ki kendin bir inekli olasınGeçmişe mazi yenmişe kuzu derlerDağ başına harman yapma savurursun yel için sel önüne değirmen yapma öğütürsün sel içinTaş düştüğü yerde ağırdırElalemle düğüne bayrama gidilirHaneye lazım olan camiye haramdırAkıllıyı arkada tutma akılsızı kılavuz etmeGüneş balçıkla sıvanmazGavurun tembeli keşiş Müslümanın tembeli derviş olurDilenci bir olsa şekerle beslenirAdam olacak çocuk bokundan belli olurKöpeksiz sürüye (köye) kurt dalar (iner)Evli evinde köylü köyünde gerekAyın on beşi karanlık on beşi aydınlıktırAkılsız dostun olacağına akıllı düşmanın olsunİt iti ısırmazYağmurda düşmanın koyunu dostun atı satılsınAvrat malı kapı mandalı (tokmağı)Eve konuk gelse uğurda gelirVerdin mi doyur vurdun mu duyurŞakanın sonu kakadırAvrat var ev yapar avrat var ev yakarAlacağın olsunda alakargada olsunAslı neyse nesli odurAkşama karşı yola gitme tana karşı yatmaDağ ne kadar büyük olsada kervan dağı aşarGüneş görmeyen eve doktor girerKırk yıllık kani olur mu yaniDereden geçerken at değiştirilmezDereyi geçerken at değiştirilmezSudan geçerken at değiştirilmezHangi gün vardır akşam olmadıkİşin yoksa şahit ol borcun yoksa kefil olNehirden geçerken at değiştirilmezÇayı geçerken at değiştirilmezÇay geçerken at değiştirilmezÇerçi başındakini satarİyiyi amaçlayanlar iyiye kötüyü amaçlayanlar ise kötüye ulaşırlarBir elin verdiğini öbür elin bilmesinAkılsız baştan sefil taban ne çekerIrmak geçilirken at değiştirilmezKeçi nereye çıkarsa oğlağıda oraya çıkarEl elin aynasıdırAcı söz insanı dinden çıkarır tatlı dil yılanı inden çıkarırGittiğin yer kör ise gözünü yumda bakAkıl için yol (tarik) birdirHer sakallıyı baban mı sanırsın?Pazar körsüz kalmazAzı bilmeyen çoğu hiç bilmezDağ ne kadar yüce olsada yol onun üstünden aşarParan çoksa kefil ol işin yoksa şahit olİlk avrat çarık sonraki sarıkArayan belasınıda devasınıda bulurEl elin eşeğini türkü söyleyerek ararNe doğrarsan aşına o çıkar karşınaÇift edersen bağlanırsın bağ edersen eğlenirsinŞeytanla saman eken sapını alırGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta anlaşılırİyi evlat babayı vezir kötü evlat rezil ederGüneş girmeyen eve doktor girerAdam iş başında belli olurArpa ekip buğday beklemeVar eli titremezArık etten yağlı tirit olmazAzıcık aşım kaygısız (ağrısız) başımNisan yağmuru altın araba gümüş tekerlekGül dalından odun beslemeden kadın olmazGençliğin kıymeti yaşlılıkta bilinirArmutun (armudun) iyisini ayılar yerÇarık çarıkla sarık sarıklaAl gömlek gizlenemezÇanakta balın olsun yemen den arı gelirKabiliyetli çırak ustayı geçerDeli arlanmaz soyu arlanırYiğit lakabıyla anılırAdama dayanma ölür ağaca dayanma kururKomşu hakkı AllahtanrıhakkıdırÇok el ya yağmaya ya yolmayaVarsa hünerin var her yerde yerin yoksa hünerin var her yerde üzülEk tohumun hasını çekme yiyecek yasınıAkıllı düşman akılsız dosttan yeğdirSarı öküzün yanında duran ya huyundan ya tüyünden kaparEv sahibi mülk sahibi hani nerede bunun ilk sahibiGel demek kolay ama git demek güçtürTerziye göç. demişler iğnem başımda. demişKörler memleketinde şaşılar padişah olurGüzellik ondur dokuzu dondurAkıllı düşmandan korkma akılsız dosttan korkİnsan insanın (adam adamın) şeytanıdırKötü söyleme eşine ağu katar aşınaDostun attığı taş baş yarmazEl beğenmezse yer beğensinSanat altın bileziktirKepenek altında er yatarHer gün papaz pilav yemezOynayacak adam kağnı gıcırtısındada oynarKem dileme komşuna kem iş gelir başınaTereciye tere satılmazZürefanın düşkünü beyaz giyer kış günüYağına kıymayan çöreğini yoz yerBir anaya bir kız bir kafaya bir gözİki el bir baş içindirHarman dövmek keçinin işi değilBiri bilmeyen bini hiç bilmezKel ölür sırma saçlı olur kör ölür badem gözlü olurMürüvvete endaze olmazAlçak uçan yüce konar yüce uçan alçak konarMal bulunur can bulunmazGecenin hayrından gündüzün şerri yeğdirAlma alı sat yağızı (satma kırı) bin doruya (ille doru) besle kırı (yağızında binde biri)Başın önüne eğilmeden işini hallet ki yiğitlik sende kalsınIrmağı geçerken at değiştirilmezHacı hacı olmaz gitmekle Mekke ye dede dede olmaz gitmekle tekkeyeOtu çek köküne bakDostun iyisi kara günde belli olurİnsanın eti yenmez derisi giyilmez tatlı dilinden başka nesi var?Öksüz neden güler? yanılırda gülerNe dilersen eşine o gelir başınaAnalı kuzu kınalı kuzuAklın yolu birdirDemir tavında dövülürAkıl kişiye sermayedirÜrümesini (ürmesini) bilmeyen köpek (it) sürüye kurt getirirZenginin iki dünyasıda mamurdurAlet işler el övünürBorçsuz çoban yoksul beyden yeğdirYoldan kal yoldaştan kalmaAyvaz kasap hepsi bir hesapBir uyuz keçi bir sürüyü boklarRüşvet kapıdan girince iman pencereden çıkarRüşvet kapıdan girince iman bacadan çıkarGemisini kurtaran kaptandırHer deliğe elini sokma ya yılan çıkar ya çıyanFırsat eldeyken sürün devranıYaşa yaşa gör temaşaRüşvet kapıdan girince insaf pencereden çıkarTestiyi kıranda bir suyu getiren deBir ağaçta gülde biter diken deYarım doktor candan eder yarım imam dinden ederİki karılı bitten iki analı sütten ölürKimine hay hay kimine vay vayYarım hoca dinden yarım hekim candan ederİşini kış tutda yaz çıkarsa bahtınaArpa samanıyla kömür dumanıylaHer akla geleni işleme her ağacı taşlamaİstediğini söyleyen istemediğini işitirKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demişEl yarası onulur dil yarası onulmazTilkiye tavuk kebabı yer misin? demişler adamın güleceğini getiriyorsunuz. demişBir kötünün yedi mahalleye zararı dokunurSadık dost akrabadan yeğdirAcı acıyı keser su sancıyıOrospu içerden olursa kapı kilit tutmazOrospu içeriden olursa kapı kilit tutmazEşkıyanın düşkünü beyaz giyer kış günüEvvel hesap sonra kasapAz söyle çok dinleTarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmazDüşmanına gücenip dostuna darılma (kızma)Zaman öldürmek en pahalı harcamadırEl yarası geçer dil yarası geçmezHırsız içeriden olursa kapı kilit tutmazSözünü bil pişir ağzında der devşirOn ceviz alsan ikisi çürük çıkarArmudu sapıyla üzümü çöpüyle pekmezi küpüyleAt at oluncaya kadar sahibi mat olurPara insana dil elbise insana yol öğretirAğanın gözü yiğidin sözüCan bostanda bitmezAşı pişiren yağ olur gelinin yüzü ağ olurBeş kuruşun varsa beş yere düğümleArsızın yüzüne tükürmüşler yağmur yağıyor demişÇalı çırpı(dır) yuvam iyi(dir) kötü(dür) kocamAllah verince kimin oğlu kimin kızı demezMartta sürmez eylülde ekmezsen sabanı bırakSöz ola kese savaşı söz ola kestiren başıŞeytan kişiyi kandırır ama suyunu ısıtmazBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıksınİsin yanına varan is misin yanına varan mis kokarAdamın adı çıkmaktansa canı çıksınBir insanın adı çıkacağına canı çıksınAz kaz uz kaz boyunca kazİnsanın adı çıkmadansa canı çıksınÖksüze acıyan çok ama ekmek veren yokTarlayı taşlı yerden kızı kardaşlı yerdenAşık daima bey oturmazAsil ile taş taşı bedasıl ile yeme aşıBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması yeğdirOğlan evlenince beğ oldum sanırBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması yeğdirMalın iyisi boğazdan geçerBin bilsende bir bilene danışHer inişin bir yokuşu vardırAkşamın hayrından sabahın şerri yeğdirArmut dalının dibine düşerİnsanın adı çıkmasından canı çıkması yeğdirBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyimAltın leğenin kan kusana ne faydası var?Doğa bekçiyle değil sevgiyle korunurAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirAç aç ile yatınca arada dilenci doğarİnsanın adı çıkacağına canı çıkması yeğdirTek kanatla kuş uçmazCömertle nekesin harcı birdirBir insanın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirAdamın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirKalıp kıyafetle adam adam olmazBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırİyilik et denize at balık bilmezse halik bilirİnsanın adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırLezzetsiz çorbaya tuz kar etmezİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırAdamın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırAdam öküz derdinde gelin sakız derdindeYa evlat bir ya ocak körKan kus kızılcık şerbeti içtim. deYerinden oynayan yetmiş kazaya uğrar en küçüğü ölümAk gün ağartır kara gün karartırKadın kocasını isterse vezir isterse rezil ederAça dokuz yorgan örtmüşler yine uyuyamamışNekesle cömerdin harcı birdirBülbülün çektiği dilindendirBarışta ter dökmeyen savaşta kan dökerGün doğmadan neler doğarSarımsak içli dışlı soğan yalnız başlıGöğe direk denize kapak olmazSaçın ak mı kara mı önüne düşünce görürsünBülbülün çektiği sesindendirCennetde bu dünyada cehennem deTan gelsin hayrı beraber gelsinRüşvet kapıdan girince insaf bacadan çıkarAğrımayan başın sargıya ihtiyacı yokturArpa eken darı biçmezAceleci sinek süte düşerŞeytan adamı kandırır ama suyunu ısıtıvermezFare çıktığı deliği bilirBir şeyin önüne bakma sonuna bakÖnce düşün sonra söyleGelen gideni aratırBal olan yerde sinekde olurBuğday ekmeğin yoksa buğday dilinde mi yok?Oğlan doğur kız doğur hamurunu sen yoğurAl malın iyisini çekme (sonra) kaygısınıYağ yiyen köpek tüyünden bellidirBir baba dokuz evladı besler dokuz evlat bir babayı beslemezDeğirmen iki taştan muhabbet iki baştanBaca eğride olsa duman doğru çıkarAşını eşini işini bilAcıkan ne olsa yer acıyan ne olsa söylerNe verirsen elinle o gelir seninleAta eyer gerek eyere er gerekAhmak gelin yengeyi halayığı sanırVardı bağım malım gelirdi kardeşlerim tükendi yağım balım gelmiyor kardeşlerimOn beşindeki kız ya erde gerek ya yerdeVeripte kötü olacağına vermeyipte kötü olMisafir umduğunu değil bulduğunu yerKanı kanla yumazlar kanı su ile yurlarBinicinin sağı solu olmazSu bulununca (görülünce) teyemmüm bozulurPazar ilk pazardırEl elin eşeğini yırlaya yırlaya kendi eşeğini terleye terleye ararİşin yoksa şahit ol paran çoksa kefil olAyağı yürüten baştırAdam ahbabından bellidirAvrat var ev yapar avrat var ev yıkarAhlatın iyisini ayılar yerAl kibar kızını işlerin bulana bulana al çitak kızını gezsin eylene eyleneDüğünü okuyucu boklarEl sözüne bakan karısını tez boşarAhmak iti yol kocatırBir günlük beylik beyliktirAz yiyen az uyur çok yiyen güç uyurArpacıya borç eden ahırını tez satarİnsan yedisinde ne ise yetmişindede odurBaba vergisi görümlük koca vergisi doyumlukAk koyun kara koyun geçit başında belli olurAtın iyisine doru yiğidin iyisine deli derlerCahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdirGençliğin kıymeti bilinse ihtiyarlığın şikayeti olmazHekimden sorma çekenden sorAcele hareket yalnızca sinek avlamaya yararAna (anne) kızına taht kurar kız bahtı kocadan ararİnsan göre göre hayvan süre süre (alışır)Bülbülü altın kafese koymuşlar illede vatanım demişAş tuz ile tuz oran ileHem kız hem baldırı düz hemde ucuz olur mu?İnsanoğlu çiğ süt emmişSevenin kuluyum sevmeyenin sultanıKomşu kızı almak kalaylı kaptan su içmek gibidirKaçan balık büyük olurAğalık vermekle yiğitlik vurmaklaAz yaşa uz yaşa akıbet gelecek başaÇanağa ne doğrarsan kaşığına o çıkarAh alan onmazGelin bindi deveye gör kısmeti nereyeAğanın gözü ata tımardırAvcı ne kadar hile bilse ayı o kadar yol bilirKırlangıcın zararını biberciden sorKarga kekliği taklit edeyim demiş kendi yürüyüşünü şaşırmışKesilen baş yerine konmazBeslemeyi eslemeden almaİşleyen demir ışıldarKahpe içerden olunca kapı tırkaz tutmazYağına kıymayan çöreğini yavan (yoz kuru) yerSinek küçüktür ama mide bulandırırDüt demeye dudak gerekSen işten korkma iş senden korksunAba vakti yaba yaba vakti abaBorç iyi güne kalmazGönlün sevdiği ya kürklü olur ya kepenekliYılın eksiğini nisan getirir nisanın eksiğini yıl getirmezÇaydan geçerken at değiştirilmezYa olduğun gibi görün yada göründüğün gibi olRüzgara tüküren kendi yüzüne tükürürGeciken adalet adalet değildirAllah bir kapıyı kapatırsa ötekini açarAkraba gelmeye gelmeye yad olur yad gele gele akrabaBaba kırk oğul beslemiş kırk oğul bir babayı beslememişAkraba gelmeye gelmeye düşman oldu düşman gele gele akraba olduAkça akıl öğretir don yürüyüşGüzele bakmak sevaptırSöyleyene bakma söyletene bakKırkından sonra azanı teneşir paklarYengece niçin yan yan gidersin? demişler serde kabadayılık var. demişBiribiri adamı yer diri diriŞer işi uzat hayra dönsün hayır işi uzatma şerre dönmesinMartta yağmaz nisanda dinmezse sabanlar altın olurDil dile değmeden dil öğrenilmezCin tutana bir muska yeterGüvenme dostuna saman doldurur postunaFelek kimine kavun yedirir kimine kelekEl elden üstündürİki dinle (bin işit) bir söyleSu bulanmayınca durulmazCan boğazdan gelirÇalma elin kapısını çalarlar kapınıEdebi edepsizden öğrenEl adamı cömert der maldan eder yiğit der candan ederAta dost gibi bakmalı düşman gibi binmeliZahmetsiz rahmet olmazCanı yanan eşek attan yürük olurGüvenme varlığa düşersin darlığaDeli dostun olacağına akıllı düşmanın olsunCennet annelerin ayakları altındadır (anne cennet kapılarının ortasındadır. (hadis))Dost sözü acıdırAklına geleni işleme her ağacı taşlamaBin işçi bir başçıHer kuşun eti yenmezAt beslenirken kız istenirkenAdı çıkmış dokuza inmez sekizeAkıl yiğide sermayedirTuz ekmek hakkını bilmeyen kör olurAşk olmayınca meşk olmazArkadaş dediğinin gölgesinde suç işlenirİnsanın adı çıkacağına canı çıksınSanatına güvenenin para ayağına gelirDomuz derisi post olmaz eski düşman dost olmazİyiliğe iyilik olsaydı koca öküze bıçak olmazdıBorçtan korkan kapısını büyük açmazKimse kendi memleketinde peygamber olmazBir kimsenin adı çıkacağına canı çıksınRüzgarın önüne düşmeyen yorulurGüzele kırk günde doyulur iyi huyluya kırk yılda doyulmazAzan mevlasınıda bulur belasını daİyilik eden iyilik bulurSaç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirMal canı kazanmaz can malı kazanırŞu dünyanın bin bir türlü hali varDikensiz gül olmazAcemi nalbant mesleği gavur eşeğinde öğrenirmişSöz gümüşse sükut altındırNe doğrarsan aşına o çıkar kaşığınaTekkeyi bekleyen çorbayı içerAtılan ok geri dönmezDost ile ye iç alışveriş etmeGurbette övünmek hamamda türkü söylemeye benzerBin dost az bir düşman çokAt ölür nalı kalır yiğit ölür namı kalırVarını veren utanmamışAdam olana bir söz yeterOrtaklık öküzden başlı başına buzağı yeğdirEkici ol bilici olmaAç ne yemez tok ne demezSağlık varlıktan yeğdirEmanete hıyanet olmazBağa bak üzüm olsun yemeye yüzün olsun (bağda izin olsun üzüm yemeye yüzün olsun)Birlikten kuvvet doğarAkıl kişiye (adama) sermayedirPara iyi bir uşak kötü bir efendidirKomşun hakkında hüküm vermeden önce iki ay onun makosenleriyle yürüHasta sağ kalırsa hekime karşı gelirBorcun yoksa kefil ol işin yoksa şahit olEl elin eşeğini türkü çağırarak ararYüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sevBülbülün çektiği dil(i) belasıdırÇok söyleme arsız olur aç koyma hırsız olur (aç bırakma hırsız olur çok söyleme arsız olur)At avrat ömrü uzatırGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinirKomşun hakkında hüküm vermeden önce iki ay onun mokasenleriyle yürüBir insanı tanımak için ya alışveriş etmeli ya yola gitmeliPapaz her gün pilav yemezDenize düşen yılana sarılırAz sabırda çok keramet vardırAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdırAkıl için tarik birdirCennetin kapısını cömertler açarAllah gümüş kapıyı kaparsa altın kapıyı açarHarman yel ile düğün el ile olurBir sürçen atın başı kesilmezCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdirArpa eken buğday biçmezNe verirsen elinle o gider seninleZurnada peşrev olmaz (ne çıkarsa bahtına)Varsa hünerin var her yerde yerin yoksa hünerin var her yerde yerinSağ elinin verdiğini sol elin görmesinKızını dövmeyen dizini döverAltın ateşte insan mihnette belli olurBülbülün çektiği dili belasıAtına bakan ardına bakmazÇok söyleme arsız edersin aç bırakma hırsız edersinÖlürse yer beğensin kalırsa el beğensinEmanet eşeğin yuları gevşek olurİti an çomağı hazırlaAdamın adı çıkacağına canı çıksınÖnce iğneyi kendine batır sonra çuvaldızı eleBez alırsan musul dan kız alırsan asildenBir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardırİt ürür kervan yürürİş olacağına varırÇiftçiye yağmur yolcuya kurak cümlenin muradını verecek hakkYe kürküm yeMalım seni vereyimde mi kötü olayım vermeyeyimde mi kötü olayım?Acındırırsan arsız olur acıktırırsan hırsız olurAyı yavrusunu severken öldürürmüşLokma çiğnenmeden yutulmazVar evi kerem evi yok evi verem eviBaba malı tez tükenir evlat gerek kazanaAçın karnı doyar gözü doymazİyilik et kele övünsün eleBoktur kokar huydur çekerAtın ölümü arpadan olsunÇanakta balın olsun arı Bağdat'tan gelirKomşuda pişer bizede düşerÇivi çiviyi sökerAtın bahtsızı arabaya düşerEşeğini sağlam kazığa bağla sonra Allah'a ısmarlaAz menfaat çok zarara mal olurDüşmez kalkmaz bir AllahIrmaktan geçerken at değiştirilmezİbadetde gizli kabahatdeŞeytanın dostluğu darağacına kadardırAkıl akıldan üstündürBesle kargayı oysun gözünüBir adamın adı çıkacağına canı çıksınBaba (babası) oğluna bir bağ bağışlamış (vermiş) oğul (oğlu) babasına bir salkım üzüm vermemiş (üzümü çok görmüş)Martta yağmasın nisanda dinmesinİyi dost kara günde belli olurİnsan sevdiğini yerden yere vururmuşMisafir üç gün misafirdirBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa düşmeyinceAkıllı oğlan neyler ata malını akılsız oğlan neyler ata malınıAbdal abdalın ne onduğunu ister nede bulduğunuDünya malı dünyada kalırBülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demişGemisini kurtaran kaptanTarlaya saban sürüye çobanAcele bir ağaçtır meyvesi pişmanlıkAkşama karşı gitme tana karşı yatmaBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa ermeyinceKörler sağırlar birbirini ağırlarAcemi katır kapı önünde yük indirirAkılsız başın zahmetini (cezasını) ayaklar çekerBir baba dokuz oğlu besler dokuz oğul bir babayı beslemezEv alma komşu alBir (sağ) elinin verdiğini öbür (sol) elin görmesinYağ yiyen köpek tüyünden belli olurSöz var iş bitirir söz var baş yitirirAbada bir dibada bir giyene güzelde bir çirkinde bir seveneSabahtan karnını doyuran küçükken evlenen aldanmamışYüz verme arsız olur az verme hırsız olurAbada bir dibada giyene güzelde bir çirkinde seveneİğneyi kendine çuvaldızı başkasına batırDost acı söylerFakiri dövme üstünü yırtDost kara günde belli olurYüzü güzel olanın huyu (da) güzeldirCins kedi ölüsünü göstermezYaş kesen baş keserAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır (deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)Yeni dosttan vefa gelmezÇocuğun yediği helal giydiği haramNe oldum dememeli ne olacağım demeliZenginlikle sıcaktan zarar gelmezErgen gözüyle kız alma gece gözüyle bez almaBal bal demekle ağız tatlanmazAnasına bak kızını al kenarına bak bezini alBal tutan parmağını yalarAdamın iyisi alışverişte belli olurVakit nakittirVerirsen doyur vurursan duyurAdamın bahtı kızına çeyiz olurmuşAcele işe şeytan karışırYarım hekim candan eder yarım hoca dinden ederDolu küpün sesi çıkmazAt ölür meydan kalır yiğit ölür şan kalırCömert derler maldan ederler yiğit derler candan ederlerAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırVakitsiz öten horozun başını keserlerAk akçe kara gün içindirAt yiğidin yoldaşıdırDoğru bilinmeyince eğri bilinmezAç ayı oynamazAçtırma kutuyu söyletme kötüyüTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırYarım elma gönül (hatır) almaHayırlı komşu hayırsız akrabadan iyidirAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşNe ekersen onu biçersinAbanın kadri yağmurda bilinir