Akıllı şeyler ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Karga kendi gözünde kartaldırÖfkeli insanda akıl olmazGazap gelince akıl giderÖfkede akıl olmazAkıllı at kendine kırbaç vurdurmazAkıllı varada yoğada çapa sallamazİki deliye bir akıllıAkıllıya benlik yakışmazBir deli kuyuya bir taş atar kırk akıllı çıkaramazDeminde kaçmak dahi erliktendirAkılı olmayana neylesin sakal kayışı tarladan götürür çakalUslu dil ile kopuz kıl ileBir adama kırk gün (deli dersen deli akıllı dersen akıllı olur) ne dersen o olurKeskin akıl keramete kıç attırırAklı olan nadanlara sır vermezAkıllı düşününceye kadar deli çocuğunu (oğlunu) everirBüyük zekalar birlikte düşünürlerAl arslan tutar güç sıçan tutmazAkıllı düşman akılsız dosttan yeğdir (hayırlıdır)Al ile aslan tutulur güç ile sıçan tutulmazZannetmediğin yerden tilki çıkarZannetmediğin kovuktan tilki çıkarAl ile aslan tutulur güç ile gücüğen tutulmazAkıllı söylemeden düşünür akılsız düşünmeden söylerDeli devran sürer akıllı vakit beklerAdama dildir adam dedirtende hayvan dedirten deBir deli kuyuya taş atmış kırk akıllı çıkaramamışAklı başa yaş getirirBaktın kar havası eve dön kör olasıLeb demeden leblebiyi anlamalıDeli ağlamaz akıllı gülmezFakir parasız olan değil akılsız olandırBaş dil ile tartılırYıl başına akıl başınaAkıllı düşününceye kadar deli çocuğunu everirAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu evlendirirBir adama kırk gün deli dersen deli akıllı dersen akıllı olurKadın vardır vezir eder kadın vardır rezil ederAklı bol olan zamanın kıtlığından zarar görmezBeyaz saç aklın değil yaşın işaretidirDensiz deveye binmişde ben Allah'ı gördüm. demişAl aslan tutar güç sıçan tutmazKocasını vezir edende rezil edende karısıdırÇuvalın ağzı dururken dibi açılmazYük altından eşek kalırEşek küçüktür ama dokuz deveyi yederAl ile arslan tutulur güç ile sıçan tutulmazDevede boy var ama eşeğin ardına düşerDeve büyüktür ama başını bir eşek yederDeve büyüktür ama beşini bir eşek yederKeskin zeka keramete kıç attırırAkıllı lafını akılsıza söyletirArı söğüdü akıllı öğüdü severArmutun iyisini ayılar yerAkıllı sözünü akılsıza söyletirAslana ot ata etYaşı at pazarında sorarlarÖfke gelir gider kelle gider gelmezBal demekle ağız tatlanmazAttığı taş ürküttüğü kurbağaya değmediAkıllı olsa her sakallı kişi sakallılara danışırlardı her işiAramakla bulunmazErkekliğin yüzde doksanı kaçmaktırMühür kimdeyse süleyman odurKöpeksiz köy buldu değneksiz gezerİnsanın istemediği ot burnunun dibinde biterAlim unutmuş kelem unutmamışKöpeksiz köy bulmuşda değneksiz geziyorKöpeksiz köy bulmuşda çomaksız geziyorHorona kalkan silkelenirKöpeksiz sürüye (köye) kurt girer (iner üşer)Elvergisi gönülDelinin eline değnek verilmezMaksat muhabbet olsunAçık kaba it değer (siyer)Akıllı köprü arayıncaya dek (kadar) deli suyu geçerEl vergisi gönül sevgisiEsirgenen (sakınan) göze çöp batarAkla gelen başa gelirAnan güzel idi hani yeri baban güzel idi hani eviErkekliğin onda dokuzu kaçmaktırBaba malı tez tükerir evlat gerek kazanaDağ doğura doğura bir fare doğurmuşEyerede gelir semere deAkıllı söylemeden (önce) düşünür akılsız düşünmeden söylerBilmemek değil öğrenmemek ayıptırHer kuşu öptün bi kaldı leylekKaraya sabun deliğe öğüt neylesinKadın var arpa ununu aş eder kadın var buğday ununu keş ederHayırlı evlat neylesin malı hayırsız evlat neylesin malıDeli deliyi görünce değneğini saklarBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirAkıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırKar susuzluk gidermezBir delinin kuyuya attığı taşı kırk akıllı çıkaramazBalcı kızı daha tatlıBir gözün ağladıysa öbür gözün güldüTaş taşa söykenirDostun odu cehennem odundan beterdirAzıcık ağrıyı aş bastırırNe her söze kulak ver ne her kulağa sözBir para için yıldıza kement atarAğzın karnından büyük olmasınKomşu darısı iri olurCemal gider kemal kalırSağır işitmez (duymaz) uydururAçık kaba it değerBüyük lokma ye(de) büyük söz söylemeAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu everirAkıl para ile satılmazDeliye bal tattırmışlar çarşıda katran bırakmamışDostun udu cehennem odundan beterdirEti ciğer edende avrat ciğeri et edendeBalta sapını yontamazDeli ile çıkma yola başına getirir (gelir türlü) belaAkıllı evladın var neylersin mali akılsız evladın var neylersin mali?Kadının fendi erkeği yendiZahmetsiz lokma yutulmazZahmetsiz bal yenmezEskiye itibar olsa olsa bit pazarına nur yağardıUcuz etin yahnisi yavan (tatsız) olurKeçinin sevmediği ot gelir karşısında biterKüheylan bok saçmaz mı?Terziye göç demişler iğnem başımda (yanımda) demişBakarsan bağ bakmazsan dağZahmetsiz lokma yenmezArife tarif gerekmezÖküz yem bitince çifte gideceğini bilirAç tavuk kendini arpa (buğday) ambarında sanırNefesine güvenen borazancıbaşı olurİt sürü akça kazanEskiye rağbet olsa bit pazarına nur yağardıBakarsan at bakmazsan matGötüne güvenen borazancıbaşıAçık kaba it siyerAkıl insanı zulmede götürebilir merhamete deAkıllıyı arkada tutma akılsızı kılavuz etmeBaş dille tartılırEskiye rağbet olsaydı bit pazarına nur yağardıEskiye itibar olsa olsaydı bit pazarına nur yağardıNe kadar dönersen dön popon hep arkanda kalırHatır için çiğ tavukda yenirYağmurlu gün tavuk su içmezAkıllıyı arkada tutma akılsızı klavuz etmeAkıl parayla satılmazAkılsız dostun olacağına akıllı düşmanın olsunAka aka sel olurBahtsızın bağına yağmur ya taş yağar ya doluAteş ile barut bir arada olmazAteş ile barut bir arada durmazAdam adama gerek olurÇağırsalarda gitmesem çağırmasalarda sitem etsemUmut garibin aşı ekmeğidirUmut fakirin aşı ekmeğidirAkıl isen açma sırrın dostuna çünkü dostun dostu vardır oda söyler dostunaPazar körsüz kalmazAkıl için yol (tarik) birdirBarutla ateş bir yerde olmazAteş ile barut bir yerde durmazAteş ile barut bir yerde olmazMerak insanı mezara sokarAteşle barut bir arada olmazAteşle barut bir arada durmazBir deli kuyuya bir taş atmış kırk akıllı çıkaramamışİyi evlat babayı vezir kötü evlat rezil ederAğaçtan maşa aptaldan paşa olmazAğzından hayır çıkmaz bari şer söyleAteşle barut bir yerde olmazAteş ile barut yan yana durmazAcemi nalbant gah nalına vurur gah mıhınaAteş ile barut yan yana olmazAteşle barut yan yana durmazKar susuzluk kandırmazAzıcık ağrıya aş bastırırBalta sapını yonamazAteşle barut yan yana olmazAkıllı düşmandan korkma akılsız dosttan korkAkıllı düşman akılsız dosttan yeğdirÇok para haramsız çok laf yalansız olmazÇok laf yalansız olmaz çok para haramsız olmazAğzını hayra açEvceğizim evceğizim saklar benim halceğizimMeyvesiz ağaca balta vururlarDenizdeki balığın bini bir parayaDağ dağ üstünde olur ev ev üstünde olmazÇok para haramsız çok söz yalansız olmazÇok mal haramsız çok laf yalansız olmazÇok söz yalansız olmaz çok para haramsız olmazÇok laf yalansız olmaz çok mal haramsız olmazDeve büyüktür amma beşini bir eşek yederÇok söz yalansız olmaz çok mal haramsız olmazKişiyi vezir edende karısı rezil edendeBeleş peynir fare kapanında bulunurEmeksiz yemek olmazŞehir oğlanının düşkünü ak sade giyer kış günüÇok konuşan çok yanılırSöylemeyen ağız söyleyen ağzı yorarEmek olmazsa yemek olmazDeli arlanmaz sahibi arlanırAkıllı köprüyü arayana dek deli suyu geçerAklın yolu birdirAkıl kişiye sermayedirLafla pilav pişerse deniz (dağ) kadar yağı bendenOğlan atadan (babadan) öğrenir sofra açmayı kız anadan öğrenir biçki biçmeyiEmek olmayınca yemek olmazAkıllı köprü arayıncaya kadar deli suyu geçerAkıllı gün sayana kadar deli oğlunu evermişHerkes her biri için her biri herkes içinSandığına olmaz sakındığına olurAkıllı düşünene kadar deli oğlunu evermiş torunu olmuşBir deli kuyuya bir taş atar kırk akıllı çıkaramazmışAkıllı gün sayarken deli oğlunu evermişAkıllı köprüyü buluncaya kadar deli suyu geçerEmek olmayınca sömek olmazAkıllı köprüyü arayıncaya kadar deli suyu geçerİki deliye bir uslu koymuşlarOrospu tövbe tutmazCins horoz yumurtadayken öterAtlı kaçar kaçar yaya arkasına ne düşer?İnsan yiyeceği yemeğin başına oturmalıKırkından sonra at olupda kuyruk mu sallayacak?Misafirin umduğu ev sahibine iki övün olurÇok yaşayan (okuyan) bilmez çok gezen bilirSarmısakda acı amma evde lazım bir dişiLafla pilav pişerse dağ kadar yağı bendenTok ne bilir aç halinden?Aslan yer tilki bakarKör bıçak ele iş bilmeyen avrat dile yavuzİki karpuz bir koltuğa sığmazSarhoştan şahit olmazFala inanma falsız kalmaSöz ola kese savaşı söz ola kestiren başıTayfanın akıllısı geminin dümeninden uzak dururBeyde bulunmayan elde neler var?Bedava sirke baldan tatlı olurGeniş gününde dar gezen dar gününde geniş gezerBize gelince yiyip içelim size gelince gülüp geçelimAçık yaraya kurt düşmezMinareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanır (bitti beller)Sarhoştan tanık olmazBüyük lokma ye büyük söz söylemeEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer denesini korEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini korTamah insanı yoldan çıkarırÇift ile koyun gerisi oyunGönüller bir olunca samanlık seyran olurAdamın tersine giderse işi muhallebi yerken kırılır dişiTop barutu beylikten olunca güllesi Bağdat'a giderBir elin nesi var iki elin sesi var (bir elin sesi çıkmaz)Akıllı hırsız şaşkın ev sahibini bastırırAdalet kılıçtan keskindirBahşiş atın dizginine bakılmazBeleş atın dizginine bakılmazKuru kaşık ağız yırtarEşeği dama çıkaran yine kendi indirirKadın kocasını isterse vezir isterse rezil ederKötü komşu adamı mal sahibi ederYiğidi öldür hakkını yemeBeleş atın yaşına bakılmazKötü komşu insanı mal sahibi ederDevletli (zengin) yanını kaşısa yoksul para verecek sanırBeleş atın yularına bakılmazBahşiş atın yaşına bakılmazBahşiş atın yularına bakılmazKötü komşu insanı mal sahibi yaparOğlum deli malı neylesin oğlum akıllı malı neylesinKötü komşu adamı hacet sahibi ederYazın harmana sıçan öküzün kışın yemlikte ağzına gelirBal bal demekle ağız tatlı olmazSarhoştan deli bile korkarBir senden büyüğün birde senden küçüğün sözünü dinleNar üstüne turp yenmezAdalet bilenmiş kılıçtan daha keskindirDoğru söze ne hacet?Bin kaygı bir borç ödemezHastaya döşek (yatak) sorulmazÇaputluya çalı düşmanBayramdan sonra gelen kınayı götüne yakDervişin fikri neyse zikride o olurEvladı ben doğurdum ama gönlünü ben doğurmadımAz olsun öz (uz) olsunAhlatın (armudun) iyisini ayılar yerHayır dile eşine hayır gele başınaAnadan gören inci dizer babadan gören sofra yazarKomşunun kötüsü insanı mal sahibi yaparTavşan dağa küsmüş dağın haberi olmamışYatan kurttan gezen tilki iyidirDamlaya damlaya göl olur (aka aka sel olur)Cins horoz yumurtada (iken) öterAllah ın işine karışılmazEvladı ben doğurdum ama gönlü benim değil kiBoğulursan büyük suda boğulDünya gülümser ama yine alın buruşturur kaş çatarAla keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmazBoğulursan büyük denizde boğulMühür kimde ise süleyman odurCahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdirAkıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçerTok aça ufak doğrarOğlan babadan öğrenir sofra açmayı kız anadan öğrenir biçki biçmeyiTavuğun sadakası bir yumurtaGüzele köken yakışır çirkine allar neylesinBeleş atın dişine bakılmazTaş taş üstüne olur ev ev üstüne olmazAğzından hayır çıkmazsa bari şer söylemeYatan aslandan gezen tilki iyidirArmudun önü kirazın sonuVur başına al ekmeğiniÇingene çadırında musandıra ne ararTok açın halinden anlamazLakırtı ile peynir gemisi yürümezBahşiş atın dişine bakılmazKartalın beğenmediğini kargalar kapışırYatar kurttan gezer tilki yeğdirMüft olsunda zift olsunYatan kurttan gezen tilki yeğdirLakırdı ile peynir gemisi yürümezBarutla ateş bir yerde durmazİşleyen demir ışıldarHatır için çiğ tavuk (bile olsa) yenirDuvarın kulağı var gözünüde unutmaTok açın halinden bilmezOlacak oğlan gelişinden belli olurAğırlık altın kale hafiflik başa belaGönül ne kahve ister ne kahvehane gönül sohbet ister kahve bahaneAğlatırsa mevla bir gün güldürürKurban etiyle köpek tavlanmazKul azmayınca hak yazmaz (kula bela gelmez hak yazmadıkça hak bela yazmaz kul azmadıkça)İştah dişin dibindedirAtta avratta uğur vardırDünya bol olmuş neye yarar pabuç dar olduktan sonraAttığın taş ürküttüğün kuşa değmezBahtsız bedeviyi çölde kutup ayısı öpermişBahtsız bedeviyi çölde kutup ayısı kovalarmışAğlatırsa mevla yine güldürürDeveyi yardan atan bir tutam otturVeren el alandan üstündürEmanetin canı az olurEmanetin kıçı kaypak olurEmanetin bağrı yufka olurDeveyi yardan atlatan bir tutam otturÇorbanın ateşini kazandan sorKırkından sonra azanı teneşir paklarBüyük lokma ye ama büyük söz söylemeCin tutana bir muska yeterGörünen köy kılavuz istemezAltmışından sonra zurna öğrenen mezarda çalarTüy (yüz) güzelliği hamamdan eve huy güzelliği urum dan şam aDüşman düşmana yasin okumazDüşman düşmana rahmet okumazDüşman düşmana mevlit okumazCahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz olEmanetin götü çürüktürEmanetin canı kıçında olurEmanetin canı gözünde olurKalbi yıkmak kolay yapmak zordurAkıl olmayınca ne yapsın sakal?Açın heybesinde azık olmazGün ola harman olaUtananın oğlu kızı olmamışŞap ile şeker bir değilŞaşkın misafir ev sahibini ağırlarEşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaAteşle barut bir yerde durmazDeli dostun olacağına akıllı düşmanın olsunAta et ite ot verilmezSağır duymaz uydururMalını iyi sakla komşunu hırsız etmeEşkıyanın düşkünü hasa giyer kış günüGöze göz dişe dişMalına sahip olda hırsızı günaha sokmaArslan kocayınca sıçan deliği gözetirAvrat var arpa unundan aş yapar avrat var buğday unundan keş yaparArmudun iyisini ayılar yerYatan öküze yem yokSağır duymaz yakıştırırOğlumu ben doğurdum ama gönlünü ben doğurmadımOğlumu ben doğurdum amma gönlünü ben doğurmadımEvladımı ben doğurdum ama gönlünü ben doğurmadımTaze bardağın suyu soğuk olurYumurtlayan tavuk bağırgan olurDoğru söze ne denirSağır işitmez yakıştırırKomşun kör ise sen kısık bakKimse ayranım (yoğurdum) ekşi demezVurmakda yiğitlik kaçmak daKurnaz hırsız ev sahibini bastırırFala inanma falsızda kalmaAt karnından yiğit burnundan bellidirSakınan göze çöp batarAşure yemeye giden kaşığını taşırBilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıptırAcıkan ne yemez acıyan ne demezÇingenenin ipini kendisine çektirirlerBilgi insanın ufkunu açar dünyayı genişletirYatan kurttan yeler tilki yeğdirİt sürü para kazanYatan sipahiden yeler köpek yeğdirEl el üstünde olur ev ev üstünde olmazHalıda nakış bir gerekKurda konuk giden köpeğini yanında götürürÇömlekçi suyu saksıdan içerBin tasa (kaygı) bir borç ödemezFukaranın tavuğu zenginin atı kıymetlidirÇok mal haramsız çok söz yalansız olmazAtmaya niyeti olmayan kürt taşın büyüğüne sarılırAç tavuk kendini buğday ambarında sanırHarman dövmek çayır kuşu işi değilYanık yerin otu tez biterÖlüm yüz aklığıRahman a secdesi yok sofuluğu elden bırakmazÇift ile koyun kalanı oyunSöz var gelir geçer söz var deler geçerSofu soğan yemez bulunca sapını komazDeli kız düğün etmiş kendi baş sedire geçmişYazın araması kışın taraması olmasa herkes besler mandayıDağdaki kekliğin bini bir parayaRahman a secde etmez yine sofuluğu elden bırakmazHay dan gelen hu ya gider (selden gelen suya gider)Sen kendini övme el seni övsünBuğday başak verince orak kıymete binerSağır işitmez (duymaz) uydurur (yakıştırır)Asil ile taş taşı soysuz ile yeme aşıSöylemekten dinlemek yeğdirTaş düştüğü yerde kalırKız anasından görmeden sofra kaldırmazKırkından sonra saza başlayan kıyamette çalarKavurga karın doyurmazTaş düştüğü yerinde ağırdırKız anasından görmeyince sofra kaldırmazTaş düştüğü yerinde kalırAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdırAbdal abdala çatmayınca kasnak boyuna geçmezBir insan köprü kurar bin insan geçerAynı ırmakta iki kere yıkanamazsın üzerinden akan sular şimdi yeni sulardırElde bulunan beyde bulunmazSamur kürkde olsa kabahatli kimse üzerine almazErinenin oğlu kızı olmamışAhmak misafir ev sahibini ağırlarÖnce taam sonra kelamAdamak kolay ödemek zordurAltın yerde paslanmaz taş yağmurdan ıslanmazKar ne kadar çok yağsa yaza kalmazİhtiyarın düşkünü beyaz giyer kış günüTek elin nesi var iki elin sesi varEvvela taam sonra kelamEmanet hayvanın kuskunu yokuşta koparBir kişi köprü kurar bin kişi üzerinden geçerBedava sirke baldan tatlıdırVeren el alan elden üstündürAkıl yaşta değil baştadırHayır dile komşuna hayır gele başınaBir adam köprü kurar bin adam üzerinden geçerTembele bulut bile yük olurÜç göç bir yangın yerini tutarYol üstüne bostan ekme el için ihtiyarlıkta avrat alma el içinYol üstüne bostan ekme el için kocalıkta avrat alma el içinTok acın halinden bilmez (var ne bilsin yok halinden)Arpa unundan kadayıf olmazEmanet eşeğin kuskunu yokuşta koparSarımsakda acı amma evde lazım bir dişiGün güne uymazTembele bulut dahi yük olurÖğrenmenin yaşı olmazYağmur tavına ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezİt derisinden post olmazBak bana bir gözle bakayım sana iki gözleDile gelen ele gelirGitsende beni bağlamaz kendi düşen ağlamazİki kardeş savaşmış ebleh buna inanmışTakdirle yazılan tedbirle bozulmazKavgada kılıç ödünç verilmezAnanın bastığı yavru incinmez (ölmez)Az ağrıyı aş basar çok ağrıyı iş basarBilmekten değil bilmemekten korkmalıAkla gelmeyen başa gelirAz konuş çok çalışBin tasa bir borç ödemezSağır işitmez uydurur (yakıştırır)Olgun bir insanı dost edinmek isterseniz tenkit edin basit bir insanı dost edinmek isterseniz methedinBal ile kaymak yenir ama her keseye göre değilArmudun iyisini (dağda) ayılar yerÇok gezen tavuk ayağında pislik getirirBoşboğazı cehenneme atmışlar odun yaş (az) diye bağırmışZengin adam elindeki kendine yeten adamdırİnsan göre göre hayvan süre süreAkar su çukurunu kendi kazarAkçe sayış don yürüyüş öğretirAkçe akıl öğretir don yürüyüş öğretirAzıcık ağrıyı aş çokçasını iş bastırırAkça sayış don yürüyüş öğretirAkça akıl öğretir don yürüyüş öğretirÖlüm gelmiş bu cane baş ağrısı bahaneSu akar yolunu bulurBaba malı tez tükenir evlat gerek kazanaSöz biliyorsan söyle inansınlar bilmiyorsan söyleme seni bir adam sansınlarAç tavuk kendini arpa ambarında sanırKomşun kör ise senkıpabakBuğday başak verince orak pahaya çıkar (kıymete biner)Her sakaldan bir tel çekseler köseye sakal olurAcemi nalbant ahmak eşeğinde dener kendiniYüz verme arsız edersin az verme hırsız edersinAcemi nalbant gavur eşeğinde dener kendiniTeşbihte (temsilde) hata olmazAcemi nalbant ahmak eşeğinde usta olurAcemi nalbant gavur eşeğinde usta olurFukaranın tavuğu zenginin atı kıymetli olurKeskin sirke küpüne (kabına) zarar verirYiğit meydanda belli olurİlmin sonu yoktur öğrenmenin yaşı başı yokturKoyma akıl akıl olmazZürafanın düşkünü beyaz giyer kış günüYatar aslandan gezen tilki iyidirEve lazım olan camiye haramdırKuş kanadına kira istemezDüşman düşmana gazel okumazEşeğe cilve yap demişler çifte atmışHer kuşun eti yenmez kuş var ki et yedirirlerŞahin ile deve avlanmazAhlatın iyisini dağda ayılar yerAcemi nalbant mesleği ahmak eşeğinde öğrenirmişBezirgan züğürtleyince geçmiş defterleri yoklarTan yeri ağarınca hırsızın gözü kararırAkla gelmeyen (akla gelen) başa gelirBalçığı duvara vur tutarsada hoş tutmazsada hoşSabah ola hayır ola (gele)Akçe akıl öğretir don yürüyüşÇok kucaklayan az düşürürYatar aslandan gezen tilki yeğdirYatar arslandan gezen tilki yeğdirYatan arslandan gezen tilki yeğdirAllı yelek pullu yelek gömlek yok canfes neye gerek?Deve bir akçeye deve bin akçeyeHer gün baklava börek yense bıkılırAkıl akıldan üstündürHızlı sağanak tez geçerFukaranın düşkünü beyaz giyer kış günüAk koyun ak bacağından kara koyun kara bacağından asılırLafla pilav pişerse deniz kadar yağı bendenGöz var izan varSelden gelen suya giderAta arpa yiğide pilavYılanın sevmediği ot deliğinin ağzında biterŞık şık eden nalçadır iş bitiren akçedirAkıllı oğlan neyler ata malını akılsız oğlan neyler ata malınıTaş düştüğü yerde ağırdırKaraman ın koyunu sonra çıkar oyunuHaneye lazım olan camiye haramdırHelva şirin nefis kafirDilencinin torbası dolmazEğretinin canı berk olurEkmekle oynayanın ekmeğiyle oynanırÇık çık eden nalçadır iş bitiren akçedirDilenci bir olsa şekerle beslenirÇalıda gül bitmez cahile söz yetmezBuğday başak verince orak pahaya çıkarMüflis bezirgan eski defterleri karıştırırAvrat malı kapı mandalı (tokmağı)Tüccar züğürtleyince eski defterleri karıştırırDerviş tekkede hacı Mekke'de bulunurBaskıdaki altından askıdaki salkım yeğdirDerdin yoksa söylen borcun yoksa evlenTüccar züğürtleyince geçmiş defterleri yoklarÜşenenin oğlu kızı olmamışBeleş atın dişine (yaşına yularına dizginine) bakılmazAcemi nalbant kafir eşeğinde öğrenirAcı söz insanı dinden çıkarır tatlı dil yılanı inden çıkarırÇerçi başındakini satarAkılsız başın zahmetini (cezasını) ayaklar çekerYarım elma gönül (hatır) almaAcemi nalbant çoban eşeğinde öğrenirSöz var iş bitirir söz var baş yitirirAy buluttan çıksında gör ayva tüyünü atsında görAlim ile düşüp kalkan alim olurEmanet hayvanın paldımı yokuşta koparLafla peynir gemisi yürümezSağır işitmez uydururEmek olmadan yemek olmazAbdal abdalın ne umduğunu ne bulduğunu isterDeli arlanmaz soyu arlanırÇalışan kazanır elması kızarırTerziye göç. demişler iğnem başımda. demişHer çok azdan olurEmanet eşeğin paldımı yokuşta koparÇubuk kırılır çıt der kütük kırılır küt derAş taşınca kepçeye paha olmazZüğürtleyen bezirgan eski defterleri yoklarEl beğenmezse yer beğensinİmam evinden aş ölü gözünden yaş çıkmazAt alırsan yazın deve alırsan güzün avrat alırsan gezin ha gezinDeveyi yük değil zelber yıkarBaşa gelmeyince bilinmezZürefanın düşkünü beyaz giyer kış günüDün öleni dün gömerlerAna gezer kız gezer bu çeyizi kim düzer?Harman dövmek keçinin işi değilHoroz ölür gözü çöplükte kalırHırsızlığıda öğren başucunda dursunSevilmedik ot insanın başucunda biterDevletli yanını kaşısa yoksul para verecek sanırEmanet eşeğin haltonu gevşek olurNe dilersen eşine o gelir başınaAbdal tekkede hacı Mekke'de bulunurDünyayı umutla yemişlerAyvaz kasap hepsi bir hesapAyağın sığmayacağı yere baş sokulmazOğlan atadan öğrenir sofra açmayı kız anadan öğrenir biçki biçmeyiAltın eşik gümüş eşiğe muhtaçtırYaşa yaşa gör temaşaAslan kocayınca sıçan deliği gözetirAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır (deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)Var ne bilsin yok halindenÇok yaşayan bilmez çok gezen bilirAdamak kolay ödemek güçtürŞık şık eden nalçadır iş bitiren akçadırDut kurusu ile yar sevilmezŞapkası dar gelen başım büyük sanırİstediğini söyleyen istemediğini işitirAcı acıyı keser su sancıyıEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini bırakırEşkıyanın düşkünü beyaz giyer kış günüDüşmanına gücenip dostuna darılma (kızma)Çok gezen çok bilirOlsa ile bulsayı ekmişler hiç bitmişZaman öldürmek en pahalı harcamadırÇabuk parlayan çabuk sönerHaddini bilmeyene haddini bildirmek yetime don göynek giydirmek gibidirYanlış hesap Bağdat'tan dönerYatan aslandan gezen tilki yeğdirSakınılan göze çöp batarBıldırcının beyliği arpa biçilene kadarKurtla koyun kılıçla oyun olmazDan din desen oynarİtle yatan bitle kalkarAydan gelen halı üstüne günde gelen kül üstüneAza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamazTek kanatla kuş uçmazBir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsunOduncunun gözü omçada dilencinin gözü çömçedeBela geliyorum demezTilki benim için demem ama üzümsüz bağın kökü kurusun. demişAk gün ağartır kara gün karartırEcel geldi cihane baş ağrısı bahaneGöğe direk denize kapak olmazTan gelsin hayrı beraber gelsinBal olan yerde sinekde olurHaydan gelen huya giderNe verirsen elinle o gelir seninleAstar bol olmayınca yüze gelmezBaş başa vermeyince taş yerinden kalkmazOn beşindeki kız ya erde gerek ya yerdeMisafir umduğunu değil bulduğunu yerTerziye dinlen. demişler ayağa kalkmışBeyler buyruğu yoksula kan ağlatırÇok bilen çok yanılırAhlatın iyisini ayılar yerÇok söyleme arsız edersin çok saklama hırsız edersinBaba vergisi görümlük koca vergisi doyumlukİnsan göre göre hayvan süre süre (alışır)Aç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursunAş tuz ile tuz oran ileKurtla ortak olan tilkinin hissesi ya tırnaktır ya bağırsakKırlangıcın zararını biberciden sorBir elin nesi var iki elin sesi varYağına kıymayan çöreğini yavan (yoz kuru) yerTabancanın dolusu bir kişiyi korkutur boşu kırk kişiyiAl elmaya taş atan çok olurSen işten korkma iş senden korksunDüt demeye dudak gerekKuru gayret çarık eskitirYıl harmansız kalmazFısıltı ev yıkarSöyleyene bakma söyletene bakGüzele bakmak sevaptırÜşüntü köpek mandayı paralarŞer işi uzat hayra dönsün hayır işi uzatma şerre dönmesinHer şeyin yenisi dostun eskisiYuyucunun hakkı eline geçsinde ölü ister cennete gitsin ister cehennemeEdebi edepsizden öğrenAlmadan vermek Allah'a mahsus (yaraşır)Güvenme varlığa düşersin darlığaHer kuşun eti yenmezGarip kuşun yuvasını Allah yaparArkadaş dediğinin gölgesinde suç işlenirAzan mevlasınıda bulur belasını daAcemi nalbant mesleği gavur eşeğinde öğrenirmişAtılan ok geri dönmezHer şeyin yenisi dostun eskisi (makbuldür)Dilenciye hıyar vermişler eğri diye beğenmemişZüğürt bezirgan eski defterleri karıştırırKısmet ise gelir hint ten yemen den kısmet değilse ne gelir eldenBöyle gelmiş böyle giderDamlaya damlaya göl olurBirlikten kuvvet doğarOğlan babadan öğrenir meclis gezmeyi kız anadan öğrenir sofra yazmayıAyı çocuklarını büyütmüş duru su içmeye vakti olmamışAcemi nalbant kürt eşeğinde dener kendiniKiminin parası kiminin duasıAdam adamdır olmasada pulu eşek eşektir olmasada çuluMisafirin umduğu ev sahibine iki öğün olurAkıl için tarik birdirBakarsan bağ olur bakmazsan dağ (olur)Çok söyleme arsız edersin aç bırakma hırsız edersinUmmadığın taş baş yararEmanet eşeğin yuları gevşek olurÖlürse yer beğensin kalırsa el beğensinDeveyi yardan uçuran bir tutam otturVur dedik öldürdüDağ dağ üstüne olur ev ev üstüne olmazÇocuktan al haberiZemheriden sonra ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezYa devlet başa ya kuzgun leşeUcuzdur vardır illeti pahalıdır vardır hikmetiAlim unutmuş kalem unutmamışEcel geldi cihana baş ağrısı bahaneİyilik et kele övünsün eleBoktur kokar huydur çekerKuş var eti yenir kuş var et yedirilirÇanakta balın olsun arı Bağdat'tan gelirKomşuda pişer bizede düşerGüvenme dayına ekmek al yanınaDanışan dağı aşmış danışmayan ( ın) yolu şaşmışFaydasız baş mezara yaraşırDavulun sesi uzaktan hoş gelirAbdal abdalın ne onduğunu ister nede bulduğunuAyağını yorganına göre uzatBir (sağ) elinin verdiğini öbür (sol) elin görmesinYüz verme arsız olur az verme hırsız olurOlacakla öleceğe çare bulunmazAcele yürüyen yolda kalırYaz yalan kış gerçekBakarsan bağ bakmazsan dağ olurEden bulur inleyen ölürBir başa bir göz yeterEceli gelen köpek cami duvarına işerZenginlikle sıcaktan zarar gelmezBal bal demekle ağız tatlanmazBal tutan parmağını yalarArmut piş ağzıma düşVakit nakittirBir mıh bir nal kurtarır bir nal bir at kurtarırÇıkmadık candan umut kesilmezAlma mazlumun ahını çıkar aheste ahesteAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırAç ayı oynamazYazın gölge hoş kışın çuval boşAbanın kadri yağmurda bilinir