Bile ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Mısır daki sağır sultan bile duyduUğruluğa gitsen insafı elden komaSırrını açma dostuna oda söyler dostunaNe sakala minnet ne bıyığaSırrını açma (açma sırrını) dosduna çünkü (dostunun dostu vardır) oda söyler dostunaAman dayı ölüyorum valla yeğen sen bilirsinAğaca balta vurmuşlar (neyleyim? sapı bendedir) demişZemheride sürde çalı sürKomşu komşunun külüne (tütününe) muhtaçtırKurt köyünü (tüyünü) değiştirir huyunu değiştirmezMaksat muhabbet olsunKapı arkası bile gurbetSuçu gelin etmişler kimse güvey olmamışKuzguna yavrusu şahin (anka güzel) görünürZenginin horozuda yumurtlarAl ile satan tutulurZenginin tavuğu iki sarılı yumurtlarYoksul ata binse selam almazKatranı kaynatsan olur mu şeker?Başını beğendiğin taşa vurErkek sel avrat gölErkek sel kadın (avrat) gölGönül karımazKelam para selam paraZora beylerin borcu vardırAllah sağ gözü (eli) sol göze (ele) muhtaç etmesinElin ile koymadığını kaldırmaAmcam dayım herkesten aldım payımKapıdan kovsan pencereden düşerAkılsız köpeği (ahmak iti) yol kocatırBaş olda eşek başı (soğan başı) olAçgözlünün karnı doymazZüğürt olup düşmektense uyuz olup kaşınmak daha yeğdirAç koynunda azık durmazBir karıyla bir koca dırdır eder her geceSuçu gelin etmişler kimse güvey olmamış (girmemiş)Armudun sapı var üzümün çöpü varKöpek bile yal yediği kaba sıçmazAlçacık dağları ben yarattımAkılı olmayana neylesin sakal kayışı tarladan götürür çakalDeve tepmesi yumuşaktır ama can alırAyıyı (maymunu) fırına (ateşe) atmışlar yavrusunu ayağının altına almışDağda gez belde gez insafı elden bırakmaAçlık ile tokluğun arası bir dilim ekmekBir para için yıldıza kement atarEl iki söylerse sen bir söyleAçlık ile tokluğun arası bir lokma ekmekHer güzelin bir huyu vardırParayı domuzun boynuna takmışlarda domuz ağa! diye çağırmışlarÇuvaldız yurdusu kadar yerden deve denli soğuk girerIrak yerin davulu koygun öterEn kolay iş yemek çiğnemeden yutulmazÇuvaldız yurdusu (gözü) kadar yerden deve denli soğuk girerAtsan atılmaz satsan satılmazAdamlık sende kalsınDerviş dervişi tekkede bulurİnsanlık sende kalsınÇuvaldız gözü kadar yerden deve denli soğuk girerİt sürü akça kazanHatır için çiğ tavukda yenirYalanın kemiği yok ki boğazına bataEkmeği ekmekçiye verde yarısını yerse yesinIsıtma ben tuttuğumu kırk yıl sonra tanırım demişÇanakta balın olsun yemen den (bağdat tan) arı gelirAltın yere düşmeyle değer kaybetmezSuçu gelin etmişler kimse güvey girmemişÇengi ölüsü çalgı (daire tef) ile kalkarKadı kızında bile kusur olurDavetsiz giden döşeksiz otururDavetsiz misafir mindersiz otururEt ne kadar arık olsada üstüne ekmek yaraşırAka aka sel olurKorkak tavşan çok yaşarÇağırsalarda gitmesem çağırmasalarda sitem etsemEkmek tavşan olsun sende tazı olSu içene dokunulmazSen dost kazan düşmanı ananda doğururEkmeği ekmekçiye verde yarısını yerse helal olsunEkmeği ekmekçiye pişirt bir ekmekde fazla verAç karın katık istemezTürk kocar kılıcı kocamazGeç gelen bulutta yağmur çok olurTesti kırılsada kulpu elde kalırDili işleyenin eli işlemezMektepten çıkan eşek marsıvan dan çıkmazYar (dost) beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınDost beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınİte dalanmaktan çalıyı dolanmak iyidirDeğirmen taşının altından diri çıkarAdam adam denmekle adam olunmazSu içerken yılan bile dokunmazZengin deveye binmiş kadem ola demişler fukara eşeğe binmiş nereden buldun demişlerYatar kurttan yeler tilki iyidirAç köpek fırın duvarını delerAç tavuk darıyı düşünde görürYılan bile doğrulmayınca deliğe girmezAç elini ateşe sokarBir dirhem gümüşün üstünde oturmaya bir kantar göt gerekGörmemişin oğlu olmuş çekmiş pipisini koparmışTers giderse insanın işi muhallebi yerken kırılır dişiDevlet malı balık kılçığıdır yutulmazBoşboğazı ateşe atmışlar odunum az demişKanı kanla ile yumazlar kanı suyla yurlarDağ dağ üstünde olur ev ev üstünde olmazBoşboğazı cehenneme atmışlar odunum az diye bağırmışZengin arabasını dağdan aşırır züğürt ovada yolunu şaşırırParayı bulan bile saymışİt ile çuvala girilmezZengin arabasını dağdan aşırır züğürt (fakir) ovada yolunu şaşırırBoşboğazı cehenneme atmışlar odunum yaş diye bağırmışBoşboğazı ateşe atmışlar odunum yaş demişYalanın kemiği yok ki boğaza bataVardığın yer körse sende bir gözünü kapaKehlesi muteber olur talihi yaver gideninDünya bir işin binEşek büyümekle tavlabaşı olmazKanı kanla ile yıkamazlar kanı suyla yıkarlarKalem kılıçtan keskindirİş görene iş yetmemiş avareye gün yetmemişBir söz söyler ki dirhemini yiyen köpek kudururYazın araması kışın taraması olmazsa herkes besler mandayıArık ata kuyruğu yüktürZamanın kıymetini yapacak işi olan daha iyi bilirZamanın değerini yapacak işi olan daha iyi bilirAbdala kar yağıyor demişler titremeye hazırım (durmuşum) demişEkmek bile çiğnenmeden yutulmazKalem kılıçtan üstündürYalanı oranla söyleLaf lafı açar lafda kutuyuKuzguna yavrusu güzel görünürYatan (yatar) aslandan (kurttan) gezen (yeler) tilki yeğdir (iyidir)Ver yiyeyim ört uyuyayım gözle canım çıkmasınDüşünmeden helaya oturan domala domala taş toplarSarığı sarar sarar bezi yetiştiği yere sokarsınKusursuz güzel olmazTedariksiz abdesthaneye giden domalı domalı taş ararYalanı oran ile söyleHacı hacıyı Mekke'de bulurOrospu tövbe tutmazAç gezmekten tok ölmek yeğdirAğa borç eyler uşak harçDağdan gelip bağdakini kovmak olmazKargaya yavrusu şahin görünürTedariksiz abdest bozmaya oturan domalı domalı taş ararTedariksiz sıçmaya oturan büveli büveli taş ararTavşan (dağ) dağa küsmüş dağın haberi olmamışFukaranın ahı tahttan indirir şahıSarmısakda acı amma evde lazım bir dişiÇingeneye beylik vermişler önce babasını kesmişNe sakala minnet nede bıyığaAltın pas tutmaz deli yas tutmazParasız dellal olmazParasız tellal bağırmazÇanakta balım olsun Bağdat'tan sinek gelirDünya süleyman a bile kalmamışZengin dağlar aşar olmayan yolda şaşarAç atansada kaçTok ağırlamak güçtürSakalda keramet olsa keçi şeyhlik ederdiLokma karın doyurmaz gönül hoşluğudurTok ağırlaması güç olurEt ne kadar arık olsa ekmek üstünde yaraşırTok ağırlamak güç olurSöz gümüş ise sükut altındırKeçi gebersede kuyruğunu indirmezFaydasız evliyanın kubbesi başına yıkılsınTembele dediler kapını ört dedi yel eser örterErkek sel kadın gölSopayı yiyen eşek atı geçerAlemi nasıl bilirsin kendin gibiÇingeneyi padişah yapmışlar önce babasını asmışEski dost düşman olmaz olsada dürüst olmazİki gönül bir olursa samanlık seyran olurTamah insanı yoldan çıkarırSayılı koyunu kurt yemezYanmış harmanın öşrü alınmazManasız söz su üstüne yazılan yazıdırEr olan lokmasını taştan çıkarırDavetsiz gelen (giden) döşeksiz otururBeş para giren ev yıkılmamışGönüller bir olunca samanlık seyran olurOn para on aslanın ağzındaTürk karır kılıcı karımazKurt köyünü değiştirir huyunu değiştirmezAmcamla dayım herkesten aldım payımMiri malı balık kılçığı gibi boğazda kalırEmmim dayım herkesten aldım payımAdalet kılıçtan keskindirAğlayakda gözden mi olak?Emmim dayım hepsinden aldım payımKötürümden aksak hiç yoktan torlak yeğdirKöpek suya düşmedikçe yüzmeyi öğrenemezKöpek suya düşmeyince yüzmeyi öğrenemezSoysuza beylik vermişler önce babasını asmışDünyada tasasız baş bostan korkuluğuna benzerKimi emmin kimi dayım hepsinden almışım payımBalık kokarsa tuzlanır tuz kokarsa ne yapılır?Koyunun kuyruğu var örterDevletli (zengin) yanını kaşısa yoksul para verecek sanırDüğünde fatmacığın adı mı okunur?Yiğidim yiğit olsunda yerim çalı dibi olsunDavul bile dengi dengine diye çalarSora sora Bağdat (kabe) bulunurYaz diye yola çıksanda kışı göze alYaz diye yola çıkarken kışı göze alDeniz bal olmuş fukara kaşık bulamamışÇalıdır çırpıdır yuvam iyidir kötüdür kocamAllah sağ gözü sol göze muhtaç etmesinAdalet bilenmiş kılıçtan daha keskindirTilkiye tavuk kebabı yer misin? diye sormuşlar adamı güldürmeyin diye cevap vermişBoşboğazın sigarası yanmazSerkeş öküz (son) soluğu kasap dükkanında alırSelam para kelam paraÇamura taş atma üstüne sıçrarBayramdan sonra gelen kınayı götüne yakSu aktığı yere akarDüğünde fatmacığı kim bilir (fatmacığın adı mı okunur)?Dervişin fikri neyse zikride o olurHer şeyin vakti var horoz bile vaktinde öterSarmısağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışAtına bakan arkasına bakmazHacı hacıyı Mekke'de derviş dervişi tekkede bulurCanı acıyan eşek atı geçerGelin girmedik ev olur ölüm girmedik ev olmazİnsanoğlu çiğ süt emmiştirEkmekten kaşık olur ama her yoğurdun hakkına değilÇivi çıkar ama izi kalırAkrabanın akrabaya ettiğini akrep etmezYürük at yemini kendi arttırırBin kişi değmez bir kişi bir kişi değer bin kişiBeş kuruşun üstünde oturmaya beş batman göt gerekYapı taşı yapıdan (yerde) kalmazAz yaşa çok yaşa akıbet gelir başaBabayla oğlanın pabucu bir olunca evde kavga eksik olmazÖlmüş aslana tavşanlar bile hücum ederİyi gitmeyince kişinin işi muhallebi yerken kırılır dişiEşek üzerindede olsa beylik güzel şeydirGüzele köken yakışır çirkine allar neylesinÇürük iple kuyuya inilmezDavetsiz gelen döşeksiz otururKırk yıl ecel yağsa eceli gelen ölürBağlı aslana tavşan bile hücum ederSayılı gün tez geçerKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (murdar) derVur başına al ekmeğiniTedariksiz aptes bozmaya oturan domalı domalı taş ararGurkun bastığı civciv incinmezDeme dostuna der dostuna. bir gün olur tuz basarlar postunaÇingeneye mansıp değse evvela atasını asarTaş taş üstüne olur ev ev üstüne olmazAtına bakarsan ardına bakmazsınGurkun bastığı yavru incinmezKöpek bile yemek yediği kaba pislemezAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını beğenmişAnanın bastığı civciv incinmezSitte i sevir kapıyı çevirirZengin helvasını baldan pişirir yoksul derman için pekmez bulamazPis boğaz ile boş boğaz beladan kurtulmazGurkun bastığı yavru ölmezSora sora kabe bulunurTatlı söz yılanı deliğinden çıkarırAman dileyene kılıç kalkmazGurkun bastığı civciv ölmezYiğit adıyla anılırZenginin horozu bile yumurtlarEşek bile bir düştüğü çukura bir daha düşmezSık gitme dostuna kalksın ayak üstüneHerkesin geçtiği köprüden sende geçAbdal ata binmiş kendini bey sanmışAnanın bastığı civciv ölmezKörün istediği bir göz ikisi olursa ne sözYedisinde neyse yetmişindede odurBir katar deveyi bir eşek çekerAbdal ata binmiş bey oldum sanmışİnsan yedisinde neyse yetmişindede odurHatır için çiğ tavuk (bile olsa) yenirSeyrek var dostuna kalksın ayak üstüneZengin helvasını baldan pişirir züğürt derman için pekmez bulamazHakikat eğilir fakat kırılmazBaş olda istersen soğan başı olKazanırsan dost kazan düşmanı ananda doğururAta binmek bir ayıp (attan) inmek iki ayıp (bin ayıp)Kazanırsan dost kazan düşmanını ananda doğururAç aslandan tok domuz yeğdirDüğünde fatmacığı kim bilir?El deliye bende akıllıya muhtacımKırk yıl kıran olmuş eceli gelen ölmüşKurban etiyle köpek tavlanmazBir sıçrarsın çekirge iki sıçrarsın çekirge üçüncüde ele geçersin çekirgeAteşe vursan duman vermezSıkça varma dostuna kalksın ayak üstüneSen dost kazan düşman ocağın başından çıkarAnanın bastığı yavru ölmezBir katar deveyi bir eşek yederDenize düşen yosuna sarılırAl malın iyisini çekme kaygısınıÇürük merdivenle dama çıkılmazSöyleme dostuna oda söyler dostuna. bir gün olur kül basarlar postunaSabırla dut yaprağı atlas olurDağ dağa küsmüşde dağın haberi olmamışİki karpuz bir koltukta olmazZengin silkinse fakir bay olurSuya düşen yılana sarılırİyilik etde denize at balık bilmezse halik bilirErim er olsunda yerim çalı gibi olsunİt ısırmaz at tepmez demeAltmışından sonra zurna öğrenen mezarda çalarKimse kendi memleketinde peygamber olmamışKomşu iti komşuya ürümezDüşmanına gücenip dostuna darılmaVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolunÇengi ölüsü daire ile kalkarKimse ayranım ekşi demezDüşmanına gücenip dostuna kızmaDağ dağa küsmüş dağın haberi olmamışCeviz gölgesi yavuz gölgesi söğüt gölgesi yiğit gölgesiAğlayıpda gözden mi olayım?Gidilmeyen yer senin olmazAbdal ata binerse bey oldum sanır şalgam aşa girerse yağ oldum sanırTeşbihte hata olmasınMisafir misafiri sevmez ev sahibi ikisini deKüheylan at çul içindede bellidirAkan çay her zaman kütük getirmezAvrat var arpa unundan aş yapar avrat var buğday unundan keş yaparSayılı koyunu kurt kapmazBoynuzsuz koyunun hakkı boynuzluda kalmazHırsıza beylerde borçluDilenci dilenciyi sevmez ev sahibi ikisini deAğlamak akçe etmezHaklı söz haksızı Bağdat'tan çevirirKöpek bile yal yediği kaba pislemezGüzel söz demir kapıyı açarAç elini kora sokarKediye bokun şifa demişler tutmuş üstünü örtmüşSırrını düşmanının bilmesini istemiyorsan dostunada söylemeAlacağın olsundada alakargada olsunAnayı kızdan ayıran paraDavul (bile) dengi dengine çalarSu içene yılan bile dokunmazArığa (göle) su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlarKomşun kör ise sen kısık bakKork aprilin beşinden öküzü ayırır eşindenKancık yalanmazsa erkek dolanmazHer güzelin bir kusuru vardırAkıllar gelin olmuş herkes kendininkini beğenmişİstemek bir ayıp vermemek iki ayıpAkıllı olsa her sakallı kişi sakallılara danışırlardı her işiSırrını düşmanının bilmesini istemezsen dostunada açmaTatlı dil güler yüz düşmanın kolunu bükerÇengi ölüsü tef ile kalkarSora sora Bağdat bulunurKuzguna yavrusu şahin görünürAlan aldanmaz satan aldanırİşçi kırk yılda tüccar kırk gündeAkıllar pazara düşmüş herkes kendi aklını almışIlıya ılıya yaz soğuya soğuya kış gelirZora beylerin borcu varArığa su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlarİt sürü para kazanGüvenme erine et teper derineTilki yetişemediği üzüme koruk derTilki ulaşamayacağı üzüme koruk derGidilmeyen yer senin değildir (olmaz)Allah kulunun yardımcısıdırYoksul ala ata binse selam almazAmcamla dayım hepsinden aldım payımHerkesle aşık atılmazEl el üstünde olur ev ev üstünde olmazKedi uzanamadığı ciğere pis dermişKedi yetişemediği ciğere pis dermişKedi ulaşamadığı ciğere murdar dermişVerirsen veresiye gidersin karasuyaKedi yetişemediği ciğere murdar dermişMazlumun ahı yerde kalmazHer kuşa şahin olmaAllah bile kulunun karasını yüzüne vurmazBaykuşun kısmeti ayağına gelirAlçacık boyu var türlü türlü huyu varTok iken yemek yiyen mezarını dişiyle kazarTandır başında bağ dikmek kolaydırGizlide gebe kalan aşikarede doğururDemir ıslanmaz deli uslanmazSerkeş öküz soluğu kasap dükkanında alırCanı yanan eşek attan yürük olur (canı acıyan eşek atı geçer)Kedi uzanamadığı ete murdar dermişŞehirde eşek bile makamla anırırAllah bile kulunun karasını yüzüne vurmamışVer yiğidi yiğide mevla rızkını yetireAllahtanrısağ gözü sol göze muhtaç etmesinKedi uzanamadığı ciğere murdar dermişAlakargada alacağım olsun alamazsam gözümü oysunKasap isterse keçinin boynuzundan yağ çıkarırHer zamanı bir saymaHoca okurken yanılırKöpek ekmek veren (yediği kapıyı) tanırVerme malını veresiye akar gider karasuyaDeli deliden hoşlanır iman ölüdenAllahtanrıkulunun yardımcısıdırÖfke gelir göz kararır öfke gider yüz kızarırÖlmüş koyun (eşek) kurttan korkmazAllah şaşırttı mı dayıya hala dedirtirmişYar beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınHırs gelir göz kararır hırs gider yüz kızarırVer elindekini ellere sonra vur başını yerlereKöpek sahibini ısırmazSöz var gelir geçer söz var deler geçerDert gider ama yeri boş kalmazVer varını ellere sonra vur başını yerlereDağ başında harman yapma savurursun yel içinde sel önünde değirmen yapma öğütürsün sel içindeSofu soğan yemez bulunca sapını komazMisafir misafiri (dilenci dilenciyi) istemez (sevmez) ev sahibi ikisinideKardeşi kardeş yaratmış rızkını ayrı yaratmışSofrada elini mecliste dilini kısa tutYedi adım yolun bir yudum suyun hakkı vardırErim er olsunda yerim kaya dibi olsunTamah varken müflis acından ölmezVerme sırrını dostuna dostunun dostu vardır oda söyler dostunaSabırla koruk helva olur dut yaprağı ipekErim er olsunda durağım kaya dibi olsunAkrabanın akrabaya akrep etmez ettiğiniSarığı sarar sarar ulamı yetiştiği yere sokarsınAdam yenilmekle marifetli olur yanılmakla alimAllah tan ümit kesilmezAsil ile taş taşı soysuz ile yeme aşıErim er olsunda durağım çalı dibi olsunArığa su gelene kadar kurbağanın gözü patlarKöpek ekmek veren kapıyı bilirCehenneme kira var paradan haber verSırrını açma dostuna dostunun dostu vardır oda söyler dostunaAğlamak para etmezKülhancının beyliği hamamcılık demişlerKöpek ekmek yediği kapıyı bilirBoynuz kulaktan sonra çıkar ama kulağı geçerKuşkulu uyku evin bekçisidirCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı iyidirAllah son gürlüğü versinYoğurdum karadır diyen olmazBaş yastığı baş derdini bilmezAl giyen alınırAyranım karadır diyen olmazHak doğrunun yardımcısıdırEtme bulursun inleme ölürsünAğustosta beyni kaynayanın kışın kazanı kaynarEşeğe marifetini göster demişler yıkılıp ağnamışSamur kürkde olsa kabahatli kimse üzerine almazAcı söz adamı dininden çıkarır tatlı söz ayıyı ininden çıkarırErinenin oğlu kızı olmamışYavuz (yürük) at yemini (yavuz it ününü) kendi artırırEşek eşeği ödünç kaşırAğustosta suya girse balta kesmez buz olurYağ ile yavşan sirke ile tavşanBir ambar buğdayın örneği bir avuçturKöpek ekmek yediği kapıyı tanırTilkinin gezip geleceği yer kürkçü dükkanıdırAmca baba yarısıdırDelilsiz cennete bile girilmezBedava sirke baldan tatlıdırBozacının şahidi şıracı (olur)Gönül kocamazDanışan dağı aşmış danışmayan düz yolda şaşmışTilkinin dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırKör görmez sezerKeçidede sakal varTembele bulut bile yük olurAyıyı fırına atmışlar yavrusunu ayağının altına almışTembele bulut dahi yük olurAna ile kız helva ile kozYoksul ala ata binse selam durmazKuş darıdan kaçar mı?Önce selam sonra kelamSarımsakda acı amma evde lazım bir dişiOrtak çok oldukça zarar azalırAç anansada kaçErenlerin sağı solu belli olmazAnası turp babası şalgam sen içinde gülbeşekerSu aktığı yere yine akarEvvela selam sonra kelamAyranım eşkidir diyen olmazAman diyene kılıç kalkmaz (eğilen baş kesilmez)Ekmeği ekmekçiye ver bir ekmekde üste verBilen dağdan aşar bilmeyen düz yolda şaşarAnanın bastığı yavru incinmez (ölmez)Akla gelmeyen başa gelirAnası sarımsak babası soğan sen içinde gülbeşekerAyranı yok içmeye atla gider sıçmayaAçma sırrını dostuna dostunun dostu vardır oda söyler dostunaTeşbihte hata olmazPekmez gibi malın olsun Antakya'dan sinek gelirSelam kelamdan önce gelirSabırla koruk helva olur dut yaprağı atlasErken öten horozun başını keserlerAyranı yok içmeye tahtırevanla gider sıçmayaOğlan olsun deli olsun ekmek olsun kuru olsunEkmek bile çiğnenmeyince yutulmazEvini tavuk eşiyor çalımı dağdan aşıyorKoz gölgesi kız gölgesi söğüt gölgesi yiğit gölgesi dut gölgesi it gölgesiBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirSelam kelamdan öncedirAkıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırErken öten horozun başını koparırlarEşeğinin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaKurt kışı geçirir ama yediği ayazıda unutmazAkmasada damlarGörmemişin oğlu olmuş çekmiş çükünü koparmışOnmadık yılın yağmuru harman vakti yağarSeyrek git sen dostuna kalksın ayak üstüneAlacağım olsunda alakargada olsunDeğirmenden gelenden poğaça umarlarAçlık ile tokluğun arası yarım yufkaElden gelen öğün olmaz oda vaktinde bulunmazKalabalıkta eşeğin kuyruğunu kesme kimi uzun der kimi kısaLeyleğin ömrü (günü) laklakla geçerElmayı havaya at düşünceye kadar Allah kerimBalı olan (bal) yemez mi?Gün geçer kin geçmezKediye bokun kimya demişler üstünü örtmüşDanışan dağlar aşar danışmayan düz yolda şaşarDanışan dağları aşmış danışmayan düz yolda şaşmışDanışan dağları aşmış danışmayan düz yolda kalmışDanışan dağlar aşmış danışmayan düz ovada şaşmışLatife latif gerekMerkebin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaSöz biliyorsan söyle inansınlar bilmiyorsan söyleme seni bir adam sansınlarOnmadık hacıyı deve üstünde yılan sokarTavşan dağa küsmüşde dağın haberi olmamışAç kurt bile komşusunu dalamazKomşun kör ise senkıpabakLokma (bile) çiğnenmeden yutulmazHer sakaldan bir tel çekseler köseye sakal olurSofrada elini dernekte dilini sıkı tutEtme bulma dünyasıTeşbihte (temsilde) hata olmazErim er olsunda yerim çalı dibi olsunKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdulrahman çelebi derlerKancık yalanmadan erkek dolanmazKoyma akıl akıl olmazYatar aslandan gezen tilki iyidirAdam adam denmekle adam olmazTok ağırlaması güçtürAnanın bastığı yavru incinmezDeliye bal tattırmışlar çarşıda katran bırakmamışKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi derlerAkla gelmeyen (akla gelen) başa gelirHer kuşun eti yenmez kuş var ki et yedirirlerZenginin kağnısı dağdan aşar fakirin eşeği düz yolda şaşarYatan arslandan gezen tilki yeğdirYatar arslandan gezen tilki yeğdirAyranım ekşidir diyen olmazYatar aslandan gezen tilki yeğdirHer şeyin yokluğu yoklukturTembele kapını ört. demişler yel eser örter. demişMazlumun ahı indirir şahıÇıkmamış canda umut vardırÇıkmadık candan ümit kesilmezHer gün baklava börek yense bıkılırGöle su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlarÖksüz güler mi meğer yanılaDeve bir akçeye deve bin akçeyeCan çıkmadan umut kesilmezArık ata kuyruğu (da) yüktürKöpek ekmek veren kapıyı tanırÇıkmamış candan umut kesilmezÇıkmayan candan umut kesilmezÇalımına bakarsan alasın gelir evine bakarsan sadaka veresin gelirKaldın mı oğul eline müdara eyle gelineAçlık sofuluğu bozarKüçük suda büyük balık olmazAz ateş çok odun yakarEşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmezAn beni bir kozla oda çürük çıksınTemsilde hata olmazDeveye boynun neden eğri? demişler nerem doğru ki? demişHer zaman eşek ölmez on köfte on paraya olmazİyilik yazıda (yerde) kalmazZengin arabasını dağdan aşırır fakir düz ovada yolunu şaşırırEşek kocamakla tavla başı olmazYokluk buğday yedirir aşlık ipek giydirirAtın tepmezi itin kapmazı olmazDilenci dilenciyi istemez ev sahibi ikisinideDağ başına harman yapma savurursun yel için sel önüne değirmen yapma öğütürsün sel içinYokluk buğday yedirir aşlık çuha giydirirSıtma ben tuttuğumu kırk yıl sonra tanırım demişEğretinin canı berk olurArı kızdıranı sokarAyın on beşi karanlık on beşi aydınlıktırKuzguna yavrusu (anka) görünürBir elin verdiğini öbür elin görmesinSıçan geçer yol olurİtle çuvala girilmezSağ elin verdiğini sol elin bilmesinBir elin verdiğini öbür elin duymasınSağ elinin verdiğini sol elin bilmesinAvrat var ev yapar avrat var ev yakarŞakanın sonu kakadırAlacağın olsunda alakargada olsunArının karnındaki bal ile kuyruğundaki zehri birbirine karıştırmayan Allah seninde hakkının başkasıyla karıştırmaz. sabretVerdin mi doyur vurdun mu duyurSağ elin verdiğini sol elin duymasınAçın uykusu gelmezKimsenin ettiği yanına kalmazSağ elinin verdiğini sol elin duymasınBenim oğlum bina okur döner döner yine okurAza sormuşlar nereye çoğun yanına demişKel yanında kabak anılmazCesurun bakışı korkağın kılıcından keskindirÜşenenin oğlu kızı olmamışÇerçi başındakini satarEl elin aynasıdırSıcağa kar mı dayanır?Bir elin verdiğini öbür elin bilmesinAcı söz insanı dinden çıkarır tatlı dil yılanı inden çıkarırBeleş atın dişine (yaşına yularına dizginine) bakılmazAzı bilmeyen çoğu hiç bilmezArkalı it kurdu boğarAdam adamdan korkmaz utanır (hatır sayar)Akıl isen açma sırrın dostuna çünkü dostun dostu vardır oda söyler dostunaAğaç düşsede yakınına yaslanırAkşamın hayrından sabahın şerri iyidirÖnce can sonra cananAman diyene kılıç kalkmazGecenin hayrından gündüzün şerri iyidirSoran dağları aşmış sormayan düz yolda şaşmışHer şeyin bir vakti var horoz bile vaktinde öterAllah tan umut kesilmezYiğit lakabıyla anılırSeyrek giden doğan sık giden soğanKabiliyetli çırak ustayı geçerGeldik yüze çıktık düzeÇanakta balın olsun yemen den arı gelirGüzellik ondur dokuzu dondurDoğru sarsılır ama yıkılmazÇoğu zarar azı kararHanım kırarsa kaza halayık kırarsa cezaİmam evinden aş ölü gözünden yaş çıkmazÇingeneye beylik vermişler önce babasını asmışTilkinin dönüp geleceği yer kürkçü dükkanıdırZararın neresinden dönersen kardırHer gün papaz pilav yemezSeyrek gitsen (sıkça varma) dostuna kalksın ayak üstüneEr olan ekmeğini taştan çıkarırAç karın katık istemez uyku yastık istemezTilki erişemediği üzüme hevengim olsun. demişHazıra dağ ( lar) dayanmazAcı (kötü) söz insanı (adamı) dininden (çıkarır) tatlı söz (dil) yılanı deliğinden (ininden) çıkarırGecenin hayrından gündüzün şerri yeğdirUmut fakirin ekmeğidirHoroz ölür gözü çöplükte kalırÇivi çıkar ama yeri kalırBiri bilmeyen bini hiç bilmezSağ olsunda dağ ardında bulunsunElmas çamura düşse yine elmasEğri otur doğru söyle (konuş)Baktın kar havası eve gel kör olasıKör bile düştüğü çukura bir daha düşmezKomşu komşunun tütününe muhtaçtırÖksüz neden güler? yanılırda gülerSoran yanılmamış (yorulmamış)Dünya sultan süleyman a bile kalmamışHocanın söylediğini dinle arkasından gitmeİmamın söylediğini dinle arkasından gitmeYaşa yaşa gör temaşaHocanın dediğini yap arkasından gitmeHocanın okuduğunu dinle gittiği yola gitmeİmamın dediğini yap arkasından gitmeÇengi ölüsü çalgı ile kalkarBalın olsun tek sinek Bağdat'tan gelirMiri malı balık kılçığıdır yutulmazİmamın söylediğini dinle yaptığını yapmaHocanın söylediğini dinle yaptığını yapmaİmamın dediğini yap yaptığını yapmaŞaraptan bozma sirke keskin olurBir ağaçta gülde biter diken deYarım doktor candan eder yarım imam dinden ederHer ağacın meyvesi olmazAçma sırrını dostuna oda söyler dostunaBeylik çeşmeden su içmeYarım hoca dinden yarım hekim candan ederKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demişTilkiye tavuk kebabı yer misin? demişler adamın güleceğini getiriyorsunuz. demişYiğit yiğide at bağışlarKalendere kış geliyor demişler titremeye hazırım diye cevap vermişVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolun (paran varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolun)Paralı adamdan dağlar bile korkarKanaat tükenmez hazinedirDağ ardında olsunda yer altında olmasınLokma karın doyurmaz şefkat artırırKırk yılda bir ölet olur eceli gelen ölürDağ dağa kavuşmaz insan insana kavuşurİki karpuz bir koltuğa sığmazBaşak büyüdükçe boynunu eğerArsızın yüzüne tükürmüşler yağmur yağıyor demişAğa borç eder uşak harçKanaatta izzet tamahda zillet vardırHaddini bilmeyene haddini bildirmek yetime don göynek giydirmek gibidirArı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilirSöz ola kese savaşı söz ola kestiren başıAslandan korkulur bağlı bile olsaAt görmediysen bokundanda mı atlamadın?Nasipsiz köpek kurban bayramında dağa çıkarEl elden kalmaz dil dilden kalmazÇiğnemeden yutulmazYatan aslandan gezen tilki yeğdirZor kapıdan girerse şeriat bacadan çıkarTavşan dağda suyu ateşteBabasından mal kalan merteği içinden bitmiş sanırKızımın (bacımın) iffeti (örtüsü) batmakta rezilin gözüne acırım tükrüğe billahi tükürsem yüzüneTatlı söz can azığı acı söz baş kazığıBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıksınKadı ekmeğini karınca yemezİnsanın adı çıkmadansa canı çıksınAdamın adı çıkmaktansa canı çıksınGel denilen yere gitmeye ar eyleme gelme denilen yere gidip yerini dar eylemeKırk hırsız bir çıplağı soyamamışBir insanın adı çıkacağına canı çıksınBaş olda eşek başı olBorç uzayınca kalır dert uzayınca alırBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması yeğdirDost ağlatır düşman güldürürDan din desen oynarYaralı tavşana sıkı atılmazİtle yatan bitle kalkarAsil ile taş taşı bedasıl ile yeme aşıSık gidersen dostuna yatar arka üstüneBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını almışBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirBir insanın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirAdamın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkacağına canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkmasından canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirİyilik et denize at balık bilmezse halik bilirEl elin nesine gülerek gider yasınaAdamın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırLezzetsiz çorbaya tuz kar etmezİnsanın adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırKan kus kızılcık şerbeti içtim. deAt binenin (iş bilenin) kılıç kuşananınÖfke baldan tatlıdırFakir hırsızlığa çıkınca ay akşamdan doğarAnan güzel idi hani yeri baban zengin idi hani eviİyilik yap denize at balık bilmezse halik bilirGöğe direk denize kapak olmazSağ elin verdiğini sol elin görmesinArpa eken darı biçmezParan varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolunPek yaş olma sıkılırsın pekde kuru olma kırılırsınSatılık ziftin olsun selanik ten kel gelirAç kurt aslana saldırırHile ile iş gören mihnet ile can verirAdam adama yük değil can gövdeye mülk değilSarhoştan deli bile korkarAçın imanı olmazAl malın iyisini çekme (sonra) kaygısınıMart dokuzunda çıra yak bağ budaAcıkan ne olsa yer acıyan ne olsa söylerVardı bağım malım gelirdi kardeşlerim tükendi yağım balım gelmiyor kardeşlerimKısmetsiz köpek sabaha karşı uyuyakalırAt binenin kılıç kuşananınEvladın var mı derdin varKanı kanla yumazlar kanı su ile yurlarBinicinin sağı solu olmazMisafir misafiri istemez ev sahibi ikisini deAltın eli bıçak kesmezRençber kırk yılda tüccar kırk gündeTavşan dağa küsmüş dağın haberi olmamışAvrat var ev yapar avrat var ev yıkarBin atın varsa inişte in bir atın varsa yokuşta binAltın yere düşmekle pul olmazAtasını tanımayan Allah ını tanımazDüğünü okuyucu boklarEğilen baş kesilmezSebepsiz kuş bile uçmazBir günlük beylik beyliktirAyırıcı gelmiş seçici gelmiş. orta yere sıçıcı gelmişAyaklar ıslanmadan balık tutulmazHak yerde kalmazCahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdirMühür kimde ise süleyman odurİnsan yedisinde ne ise yetmişindede odurAllah isterse bir kulun işini mermere geçirir dişini istemezse işini muhallebi yerken kırar dişiniAğaca balta vurmuşlar sapı bedenimden demişİnsanoğlu çiğ süt emmişAz yaşa uz yaşa akıbet gelecek başaSonradan görme kuldan buluttan çıkma günden korkulurDertsiz baş terkide gerekPadişahın bile arkasından kılıç sallarlarAvcı ne kadar hile bilse ayı o kadar yol bilirGelin bindi deveye gör kısmeti nereyeYalancının evi yanmış kimse inanmamışAtlı itli sığmış bir çocuk sığmamışEşeğe altın semer vursalar eşek yine eşektirZengin arabasını dağdan aşırır züğürt düz ovada yolunu şaşırırSinek küçüktür ama mide bulandırırHocanın dediğini yap yaptığını yapmaGönlün sevdiği ya kürklü olur ya kepenekliHocanın (imamın) dediğini yap (söylediğini dinle) arkasından gitme (yaptığını yapma)Geciken adalet adalet değildirYılın eksiğini nisan getirir nisanın eksiğini yıl getirmezNasipsiz köpek kurban bayramında köy dışında bulunurFısıltı ev yıkarBir yemem diyenden kork bir oturmam diyendenSarı altının olacağına sarı samanın olsunYazın yanmayan kışın ısınmazÇıkmadık canda umut vardırBir selam bin hatır yaparBiribiri adamı yer diri diriEğri otur doğru söyleDost dostun ayıbını yüzüne söylerEl el ile değirmen yel ileVerirsen veresiye batarsın karasuyaBorç yiyen kesesinden yerBir elinin verdiğini öbür elin görmesinEl elden üstündürAkıl olmayınca ne yapsın sakal?Allah kardeşi kardeş yaratmış kesesini ayrı yaratmışCanı yanan eşek attan yürük olurDeli dostun olacağına akıllı düşmanın olsunAklına geleni işleme her ağacı taşlamaSev seni seveni hak ile yeksan ise sevme seni sevmeyeni mısır a sultan iseAtım tepmez itim kapmaz demeHer kuşun eti yenmezAt beslenirken kız istenirkenAşk olmayınca meşk olmazİnsanın adı çıkacağına canı çıksınArkadaş dediğinin gölgesinde suç işlenirKimse kendi memleketinde peygamber olmazKardeş kardeşi atmış yar başında tutmuşDoğru konuşanı dokuz köyden kovarlarDoğru olanı dokuz köyden kovarlarBoş gezmekten bedava çalışmak yeğdirBir kimsenin adı çıkacağına canı çıksınKimse ayranım (yoğurdum) ekşi demezGüzele kırk günde doyulur iyi huyluya kırk yılda doyulmazDoğruyu söyleyeni dokuz köyden kovarlarKurnaz hırsız ev sahibini bastırırAllah balmumu yakana balmumu yağmumu yakana yağmumu verirFakirlik ayıp değil tembellik ayıpAç kurt yavrusunu yerSöz gümüşse sükut altındırŞu dünyanın bin bir türlü hali varSakla samanı gelir zamanıBeş para ver konuştur on para ver susturamazsınDeli kıza cilve yap demişler oda gitmiş osurmuşMalını yemesini bilmeyen zengin her gün züğürttürKanaat gibi devlet olmazZenginin gönlü olana kadar (olasıya) fakirin canı çıkarVasiyet ölüm getirmezKısmet ise gelir hint ten yemen den kısmet değilse ne gelir eldenGurbette övünmek hamamda türkü söylemeye benzerVarını veren utanmamışOrtaklık öküzden başlı başına buzağı yeğdirYaşın yanında kuruda yanarZora dağlar dayanmazZenginin malı fakirin ağzını yorarAç ne yemez tok ne demezSağlık varlıktan yeğdirBirlikten kuvvet doğarTilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırYerin kulağı varHasta sağ kalırsa hekime karşı gelirDenize düşen yılana sarılırPapaz her gün pilav yemezAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdırMal adama hem dost hem düşmandırSoran yanılmamışAman diyene kılıç çekilmezHarman yel ile düğün el ile olurŞeriatın kestiği parmak acımazArpa eken buğday biçmezNe verirsen elinle o gider seninleKardeş kardeşi bıçaklamış dönmüş yine kucaklamışGöz mideden büyüktürSağ elinin verdiğini sol elin görmesinAtına bakan ardına bakmazİti an çomağı hazırlaAdamın adı çıkacağına canı çıksınKomşu komşunun külüne muhtaçtırDağ dağ üstüne olur ev ev üstüne olmazBir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardırCan cümleden aziz(dir)Ya devlet başa ya kuzgun leşeAllah sağ eli sol ele muhtaç etmesinZengin adam elindeki kendine yeten adamdırİt ürür kervan yürürAlim unutmuş kalem unutmamışYe kürküm yeLokma çiğnenmeden yutulmazHocanın (öğretmenin) vurduğu yerde gül biterYavuz hırsız ev sahibini bastırırAçın karnı doyar gözü doymazİyilik et kele övünsün eleDoğru söyleyeni dokuz köyden kovarlarKuş var eti yenir kuş var et yedirilirÇanakta balın olsun arı Bağdat'tan gelirAtın ölümü arpadan olsunDeve kırk yılda intikam almış ammada çabuk oldu demişSöz var dağa çıkarır söz var dağdan indirirDanışan dağı aşmış danışmayan ( ın) yolu şaşmışBir adamın adı çıkacağına canı çıksınBesle kargayı oysun gözünüBir evde iki kız biri çuvaldız biri bizİnsan sevdiğini yerden yere vururmuşAva gelmez kuş olmaz başa gelmez iş olmazUstanın çekici bin altınAcele giden ecele giderEv alma komşu alBir (sağ) elinin verdiğini öbür (sol) elin görmesinSöz var iş bitirir söz var baş yitirirAbada bir dibada bir giyene güzelde bir çirkinde bir seveneUlular köprü olsa basıp geçmeMart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırırSu uyur düşman uyumazCins kedi ölüsünü göstermezAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır (deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)Yeni dosttan vefa gelmezEden bulur inleyen ölürÇocuğun yediği helal giydiği haramZenginlikle sıcaktan zarar gelmezAslını inkar edenin nesli gevşek olurVakit nakittirVerirsen doyur vurursan duyurAz veren candan çok veren maldanÇıkmadık candan umut kesilmezEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAcele işe şeytan karışırYarım hekim candan eder yarım hoca dinden ederAç doymam tok acıkmam sanırAnlayana sivri sinek saz anlamayana davul zurna azAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırAcıyan uyumuş acıkan uyumamışAt yiğidin yoldaşıdırAç ayı oynamazTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırYarım elma gönül (hatır) almaAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşAbanın kadri yağmurda bilinir