Gibi ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Tilki gibi hilekarEtme bulursun inleye inleye ölürsünElden vefa zehirden şifaTencere tava herkeste bir havaDeli deliyi görünce çomağını (değneğini) saklar (gizler)Evdeki pazar (hesap) çarşıya uymazİş bilenin kılıç kuşanınDağ ne kadar yüce olsa yol üstünden aşarHangi akla hizmet ediyor?Hamam kubbesi gibi her sözü aksettirirCahil adam meyvesiz ağaca benzerBeş parmak (parmağın) bir (biri) olmazBilgisiz insan meyvesiz ağaca benzerRüya gibi geldi geçtiZenginin horozuda yumurtlarDumansız baca kahırsız koca olmazSanatına hor bakan (sanatını hor gören) boğazına torba takarKeser döner sap döner gün gelir hesap dönerKapı arkası bile gurbetKatranı kaynatsan olur mu şeker?İt itle gezerHerkesin bir derdi var değirmencininki suKöpeksiz köy bulmuş çomaksız geziyorİnsan söyleşe söyleşe hayvan koklaşa koklaşaZenginin tavuğu iki sarılı yumurtlarTavuk gibi akşam olunca gözleri kapanırKedi uzanamadığı ciğere pis derAllah verince kimin oğlu kimin demezVaat borcun aynısıdırAvradı er zapdetmez ar zapt ederZeytinyağı gibi suyun üstüne çıkarHer şeye benzeyen bir şeye benzemezHer başın bin derdi var değirmencininki suSuyun yavaş akanından insanın yere bakanından kork (sakın)Her ağlamanın bir gülmesi her yokuşun bir inişi vardırDoğan anası olma doğuran anası olVerilen söz borcun aynısıdırKöpeğe gem vurma kendini at sanırErim er (yiğidim yiğit) olsunda yerim (durağım) çalı gibi olsunGönül kanmazGönül bu otada konar boka daFıs fıstığı kırıp düşman gözü çıkarmalıNalıncı keseri gibi kendine yontarGönül var otluğa konar gönül var bokluğa konarGönül var otluğa konar gönül var çöplüğe konarKedi yetişemediği (uzanamadığı) ciğere pis (murdar) dermişÇobanın gönlü olursa tekeden süt çıkarırÇobanın gönlü olursa tekeden süt sağarÇobanın gönlü olunca tekeden süt çıkarırÇobanın gönlü olunca tekeden süt sağarAlacağın bir iğne çeliğin okkasını orantıya vurursunAcemi nalbant gibi gerek nalına vurur gerek mıhınaEşek kuyruğu gibi ne uzar ne kısalırAcemi nalbant gibi kah nalına vurur kah mıhınaGönül var otluğa gönül var bokluğa (konar)Ak itin pamukçuya zararı vardırYaşın arasında (yanında) kuruda yanarOt dibine çekerÇobanın gönlü olursa (olunca) tekeden yağ (süt köremez) çıkarırAk itin pamuğa zararı vardırKötü haber tez duyulurÖd ağacından kaşık olur ama tarhana bulgur yenmezKöpeksiz köy bulmuşda çomaksız (değneksiz) geziyorAk köpeğin pamuğa zararı vardırAk köpeğin pamukçuya zararı vardırİlmiyle amel etmeyen hoca bülbül gibi ötsede kargayla bir tutKişi ektiğini biçerÖn tekerlek nereye giderse arka tekerlekde oraya giderAk itin pamuk pazarına zararı vardırTamahkardan hacet dileyen denize çukur açarAk köpeğin (itin) pamuk pazarına (pamuğa pamukçuya) zararı vardırYol yürümekle borç ödemekleDamdan düşse kedi gibi dört ayağının üstüne düşerTamahkardan bir şey dileyen denize çukur açarIrak yerin davulu koygun öterCanı cana ölçmüşlerAmca baba yarısıEn kolay iş yemek çiğnemeden yutulmazUyuyanın üzerine kar yağarHayvan yularından insan ikrarından (sözünden) tutulurİnsan sözünden (ikrarından) hayvan yularından tutulurCefa çekmeyen sefanın kadrini bilemezCefayı çekmeyen safanın kadrini bilmezYabancı kim kör oDeli deliyi görünce değneğini gizlerAbdal ata binince bey oldum sanırKem söz kem akçe sahibinindirDeli deliyi görünce çomağını saklarDeli deliyi görünce çomağını gizlerKem söz sahte akçe sahibinindirAvrat gibi düşman olmaz güler bildirmez köpek gibi dost olmaz ulur bildirmezHerkesin yorulduğu yere han yapmazlarBakarsan at bakmazsan matİt sürü akça kazanNe kadar dönersen dön popon hep arkanda kalırGüzel idin kanı kaşın karası zengin idin kanı diba parasıGelecek deveden gelen tavuk yeğdirGönül ummadığı yere küserGün doğmadan kimliği söylenmezGetir bana hıdrellezi göstereyim sana yazıİt ite buyurur itde kuyruğuna buyururmuşAnadan doğmak ölmek içindirKır atla gezen ya suyuna çeker ya huyunaTasasız baş bostan korkuluğundaKoca öküzün yanında duran ya huyundan ya suyundanUcuz etin yahnisi yenmezSuyun sessizinden insanın sözsüzünden korkmalıKartala bir ok değmiş oda kendi teleğindenHer taş baş yarmazYa sopa yememiş yada sayı saymayı bilmiyorMızrak çuvala girmezTürk kocar kılıcı kocamazUzaktan davulun sesi hoş gelirArife günü aşa ne bayram günü tıraşa ne?Mektepten çıkan eşek marsıvan dan çıkmazSoyu soydan köpeği mandıradan almalıAt koşar ikbal geçerKır atın yanında duran ya huyundan ya tüyündenUlu ağacın gürültüsü dal ile mutlu evin yakışığı döl ileNeren ağrırsa canın oradadırOturduğu ahır eskisi çağırdığı istanbul türküsüSuyu görünce teyemmüm bozulurEcele (ölüme) çare bulunmazDene altını mihenk taşında dene insanı bir başındaSana vereyim bir öğüt kendi ununu elinle öğüt (benden sana bir öğüt ununu elinle öğüt)El eliyle yılan tutan yarısını yalan tutarÇok söz baş ağrıtırÇok lakırdı baş ağrıtırAlimden zalimde doğarDene altını mihenk taşında dene insanı bir iş başındaUcuz etin yahnisi yavan olurKar erir bok ayaza çıkarAba vakti yaba yaba vakti aba (kürklü orak vaktinde orağı kürk vaktinde.)Ataların sözü Kuran'a girmez ama yanınca yürürÇok söz yalansız çok para haramsız olmazGözü yumulunca kadri bilinirBirlikte tutulan birlikte asılırParayı bulan bile saymışDevlet malı balık kılçığıdır yutulmazAllah kuluna nefesi sayı ile vermişYa olduğun gibi görün ya göründüğün gibi olEğreti malın canı berk olurKeskin sirke kendi küpüne zararBir fit bin büyü yerine geçerBalı parmağı uzun yemez kısmetlisi yerÇarşı iti koyun beklemezAcıkmış kudurmuştur beterdirÜzüm hırsızı güzün belli olurİnsan konuşa konuşa hayvan koklaşa koklaşa anlaşırAltını saklamak değil kuruşu saklamak hünerdirGetir bana hıdırellezi göstereyim sana yazıTabak mısın it bokuna muhtaçsınAcele eden kız ere varmaz varsada baht bulmazİş görene iş yetmemiş avareye gün yetmemişİnsan söyleşe söyleşe hayvan koklaşa koklaşa anlaşırİstisnalar kaideyi bozmazDertsiz baş bostan korkuluğundaEkmek bile çiğnenmeden yutulmazKara haber tez (çabuk) duyulurKüpe küp deyince küp adama düp (ayı) derHerkesi nasıl bilirsin? kendin gibiÇanağa ne doğrarsan karşına o çıkarŞık şık (çık çık) eden nalçadır iş bitiren akçadırKeskin sirke kabına zarar verirGönül var otluğa gönül var çöplüğe (bokluğa) konarÖlüme çare bulunmazDeliye taş atma başına taş yağdırırBulmuşda bunuyorİki tımar bir yem yerine geçerAcı sirke kabını eksiltirKeskin sirke küpüne zarardırBuldukça bunarAcı sirke kabını acıtırİnsan kıymetini insan bilirEvlat doğurdum gönlünü doğurmadımAltın kepeğe muhtaçMızrak çuvala sığmazAcı sirke kabını ekşitirÜstat yanında perende atılmazYel gibi gelen sel gibi akarEcele çare bulunmazÇok söz (laf) yalansız çok para (mal) haramsız olmazKüpe küp deyince küp adama düp derAğa borç eyler uşak harçCandan ahbap kandan şarap olmazBee dediğin keçi olsaydı dağ taş sürü kesilirdiSıçan (fare) çıktığı deliği bilirKır atın yanında duran ya huyundan ya suyundanÖküzün inek başlısını tarlanın ufak taşlısını alAnanın bahtı kızınaDağ çalısız kalmaz yol kenarı dikensiz olmazAltın çamura düşmekle kıymetini yitirmezSana vereyim bir öğüt kendin ununu kendin öğütTok ne bilir aç halinden?Avrat malı kapı mandalıYüz karası gözyaşıyla yıkanırSana vereyim bir öğüt kendi ununu kendin elinle öğütDünyanın ucu uzunYalanın dibi kıldır başı dağVeresiye (borca) şarap içen iki kez (kere) sarhoş olurKör ölünce badem gözlü kel ölünce sırma saçlı olurÇağrılmadık yere çörekçi ile börekçi giderKarı malı kapı mandalı hamam tokmağıdırTatsız aşa su neylesin akılsız başa söz neylesinDağdaki tavşanın suyu ocağa vurulmazEl ile gelen düğün bayram(dır)Altın eyer vursan eşek at olmazHalayıktan kadın olmaz gül ağacından odun olmazAmelsiz alim yemişsiz ağaç gibidirKem söz kalp akçe sahibinindirElden gelen övün olmaz oda vaktinde bulunmazAlemi nasıl bilirsin kendin gibiErkek sel kadın gölKeçi gebersede kuyruğunu indirmezTopalla yürüyen aksamak öğrenirTopalla gezen aksamayı öğrenirUcuz etin yahnisi tatsız olurİki gönül bir olursa samanlık seyran olurEr gönülü ibrişim dolaşırsa açılmazYaşın arasında kuruda yanarÇanağa ne doğrarsan kaşığında o çıkarEldeki yara taştaki kovukturEvi ev eden avratYumurtadan çıkan yine yumurta çıkarırKurunun arasında yaşda yanarEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer denesini korEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini korAksak keçi ile yüksek yaylaya göçülmezBabadan miras kalır adamlık kalmazMiri malı balık kılçığıdır yutulmaz (balık kılçığı gibi boğazda kalır)Türk karır kılıcı karımazDavetsiz gelen (giden) döşeksiz otururGönüller bir olunca samanlık seyran olurAça kuru ekmek bal helvası gibi gelirÜzümünü yede bağını sormaEldeki yara bende duvar deliğiTutulmayan hırsız beyden büyüktürÇift ile koyun gerisi oyunAdamın yere bakanından suyun sessiz (yavaş) akanından kork (suyun yavaş akanından insanın yere bakanından kork)Topalla yürüyen aksama öğrenirMiri malı balık kılçığı gibi boğazda kalırDağ başına kış gelir insanın başına iş gelirKör ölür badem gözlü olur kel ölür sırma saçlı olurElti eltiye eş olmaz arpa unundan aş olmazBabadan mal kalır adamlık kalmazİnsanlar çeşit çeşit yer damar damarBeyaz saç aklın değil yaşın işaretidirDevletli (zengin) yanını kaşısa yoksul para verecek sanırAkılsız iti (köpeği) yol kocatırEldeki yara yarasıza duvar deliği gibi gelirBir varmış bir yokmuşDüğünde fatmacığın adı mı okunur?Su (sus) küçüğün söz (sofra) büyüğünHancı tavuğu gibi yolcu artığı ile geçinirDeğirmek iki taştan muhabbet iki baştanİt iti suvatta bulurErkeğin kalbine giden yol midesinden geçerGönülsüz namaz göğe (göklere) ağmazNar üstüne turp yenmezAcemi çaylak bu kadar uçarHer horoz kendi küllüğünde eşinirHer horoz kendi küllüğünde öterHer horoz kendi çöplüğünde eşinirDeve yük çeker köpek solurCan candan tatlıdır (şirindir)Ak köpeğe koyun diye sarılmaAnne hakkı ödenmezÇaputluya çalı düşmanKimse kimsenin çukurunu dolduramazDoğruluk minarede kalmışRüşvet kapıdan girince insaf (iman) bacadan (pencereden) çıkarDüğünde fatmacığı kim bilir (fatmacığın adı mı okunur)?El eliyle yılan tut onuda yalan tutKaynana öcü oğlu ciciKarpuz kabuğu suya düşmeden denize girilmezElden gelen geç gelir ondada karnın aç kalırYılanın başı küçükken ezilmeliİyi olacak hastanın hekim (doktor) ayağına gelirÖlüm kalım bizim içinAktan kara kalktı mı?Erkek koyun kasap dükkanına yakışırAna hakkı ödenmezBüyük lokma ye büyük söylemeBeyle bostan ekenin vay halineArka gerektir arka ya utana ya korkaÇok arpa atı çatlatırTarhuncuya tarhun satılmazKürkü orak vaktinde orağı kürk vaktindeUcuza alan pahalıya alırGarip çingenenin nesine gerek gümüşlü zurnaMuhabbet iki baştanAllah ın işine karışılmazŞeytan ile ortak eken buğdayın sapını alırSürüden ayrılanı (ayrılan kuzuyu koyunu) kurt kaparAcele ile yol alınmazYapı taşı yapıdan (yerde) kalmazSen bir garip çingenesin gümüşlü zurna nene gerekYemek lokma lokma yenirAllah bir peygamber hak pekmez kara yoğurt akAdam adama yük olmazTok aça ufak doğrarElden vefa zehirden şifa olur mu?Ağır ol ağa desinlerGüzele köken yakışır çirkine allar neylesinDenizde ıslanan yağmurdan korkmazYürük at kamçı değdirmezKöpek bile yemek yediği kaba pislemezKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (murdar) derYedik içtik gözden düştükYabancıdan vefa zehirden şifa olur mu?Çobanın gönlü olursa tekeden yağ çıkarırTerazi tartıyla her şey vaktiyleGurkun bastığı civciv incinmezDünya fani malın hani?Bal olan yerde sinekde bulunurHaberi verenden alan uslu gerekGurkun bastığı yavru incinmezÇalışan demir pas tutmazDeve deve yerine çökerErine göre bağla başını tencerene göre pişir aşınıSap döner keser döner gün gelir hesap dönerKavak uzaya uzaya göğe yetmezGurkun bastığı yavru ölmezTok açın halinden anlamazGurkun bastığı civciv ölmezErkek aslan aslanda dişi aslan aslan değil mi?Karga şakırdamış bülbülüm sanmışBir fincan acı kahvenin kırk yıl hatırı vardırTaş düştüğü yerde ağırdır (taş yerinde ağırdır)Bir zalimden bir alim doğarBir fincan acı kahvenin kırk yıl hakkı vardırAnanın bastığı civciv incinmezZenginin horozu bile yumurtlarAnanın bastığı civciv ölmezAğır ol paşa desinlerAbdal ata binmiş bey oldum sanmışBir katar deveyi bir eşek çekerBattı balık yan giderAceleyle menzil alınmazKeskin sirke küpüne zarar verirHerkesin geçtiği köprüden sende geçAcelede nedamet düşünmekte selamet vardırAslını inkar eden (saklayan) haramzadedir (kafirdir)Abdal ata binmiş kendini bey sanmışÖlüm bir kara devedir ki herkesin kapısına çökerDuvarın kulağı var gözünüde unutmaKırkından sonra azana çare bulunmazAta binmek bir ayıp (attan) inmek iki ayıp (bin ayıp)Bok nisbetle tezek amber gibidirTok açın halinden bilmezBalın varsa sineğin bol olurAğır ol molla desinlerAğır ol bey desinlerHer horoz zibilliğinde öterUcuz etin yahnisi yenmez (tatsız olur)Olacak oğlan gelişinden belli olurAcemi nalbant gibi kah (gerek) nalına vurur kah (gerek) mıhınaÇingene ciğer pişirir çok yemeden karnın(ı) şişirirYanlız taş duvar olmazAk köpeğin pamuk pazarına zararı vardırAtta avratta uğur vardırDünya bol olmuş neye yarar pabuç dar olduktan sonraDüğünde fatmacığı kim bilir?Zengin ateş dökecek olsa fukara götünü saksı ederAnanın bastığı yavru ölmezDünyanın iki başı bir gelmezAlacak kız ay görünür evleri sarayBir katar deveyi bir eşek yederBoş eşek yorga giderZengin silkinse fakir bay olurYürük ata paha olmazTartılırsan denginle tartılMaşa varken elini ateşe sokmaYel gibi gelen sel gibi giderUsta yanında perende atılmazSabırla dut yaprağı atlas olurÇorbanın ateşini kazandan sorSaman elinse samanlık seninErim er olsunda yerim çalı gibi olsunParan gitti mi demezler işin yetti mi derlerAdamın yere bakanından suyun yavaş akanından korkKimse kendi memleketinde peygamber olmamışNerede birlik orada dirlikCahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz olAğrılardan göz ağrısı her kişinin öz ağrısıAslan kocayınca tilkinin maskarası olurAlimden zalim zaliminden alim doğarDağ dağa küsmüş dağın haberi olmamışCeviz gölgesi yavuz gölgesi söğüt gölgesi yiğit gölgesiEşeğin kulağını kesmekle küheylan olmazAbdal ata binerse bey oldum sanır şalgam aşa girerse yağ oldum sanırSuyun duru akanından insanın yere bakanından korkmalıGönül düştü bir boka oda misk gibi kokaÖlüm dirim bizim içinYarım elma gönül almaKurt ihtiyarlayınca köpeğin maskarası olurmuşOğlanınki oğul balı kızınki bahçe gülüBorca içen iki kez sarhoş olurEsrik devenin çulu eğri olurEldeki yara yarasıza duvar deliğiDemiri tavında dövmeliBorca içen iki kere sarhoş olurYatan öküze yem yokBir ahırda atda bulunur eşekdeGüzel söz demir kapıyı açarSabahın kızıllığı akşamı kış eder akşamın kızıllığı sabahı güz ederBayramda borç ödeyene ramazan ağır gelirBıçak sapını kesmezBorca şarap içen iki kez sarhoş olurVeresiye şarap içen iki kere sarhoş olurBez alırsan mısır dan kız alırsan asildenHerkesin yorulduğu yere han yapılmazYürük ata kamçı olmazSabır acı isede (acıdır) meyvesi tatlıdırBorca şarap içen iki kere sarhoş olurBahtsızın bağına ya yağmur yağar ya doluKomşun kör ise sen kısık bakZararın neresinden dönsen kardırAş taşarsa çömçenin değeri kalmazDavul (bile) dengi dengine çalarKarga bülbülü taklit edeyim derken ötmeyi unutmuşHaramdan şifa olmazKuzguna yavrusu şahin görünürYürük ata kamçı değmezİşini kış tut yaz çıkarsa bahtınaTaş yerinde ağırdırAkıllı olsa her sakallı kişi sakallılara danışırlardı her işiİven kız ere varmaz varsada baht bulmazYanlız öküz çifte (boyunduruğa) koşulmazHaramın binası olmazAkılsız iti yol kocatırMeyve ağacından uzak düşmezBoşanıp kocana varma sevişip dostuna varmaSevişip dostuna boşanıp kocana varmaArmut ağacından uzak düşmezCefa çekmeyen sefanın kadrini bilmezHilekardan yumurta alan içinde sarısını bulamazİt sürü para kazanAnan gibi saç büyüteceğine baban gibi bıyık büyütYatan kurttan yeler tilki yeğdirTerazi var tartı var her şeyin bir vakti varYatan sipahiden yeler köpek yeğdirTaş çömleğe çarparsa vay çömleğin haline çömlek taşa çarparsa yine vay çömleğin halineTilki ulaşamayacağı üzüme koruk derTilki yetişemediği üzüme koruk derKürk ile börk ile adam olunmazSanatını hor gören boğazına torba takarKedi yetişemediği ciğere pis dermişKişi arkadaşından (refikinden) azarKedi yetişemediği ciğere murdar dermişTarlada izi olmayanın harmanda sözü olmazKedi uzanamadığı ciğere pis dermişİnsan çeşit çeşit yer damar damarKedi ulaşamadığı ciğere murdar dermişHalıda nakış bir gerekPahalı alan aldanmazMızrak çuvala sığmaz (girmez)Aşık alemi kör dört yanını duvar sanırBeş parmağın beşide bir değildirTarlada izi olmayanın harmanda gözü olmazHerkes ektiğini biçerDostluk kantarla alışveriş miskalleTek taşla duvar olmazDağ ne kadar ulu olsada bir kenarı yol olurAcelede nedamet teennide selamet vardırTok iken yemek yiyen mezarını dişiyle kazarAkılları pazara çıkartmışlar herkes (yine) kendi aklını beğenmiş (almış)Aç köpek kudurmazTek taş duvar olmazPahalıya alan ucuza alırHata yapmaktan korkan insan hiçbir işte başarılı olamazKedi uzanamadığı ete murdar dermişMisafirin yüzsüzü sahibini ağırlarAna besler hurmayla eloğlu karşılar yarmaylaSirkeyi sarımsağı düşünen (hesaplayan) paçayı yiyemezDünya iki kapılı handırDağ ne kadar yüce olsa bir geçidi bulunurMum dibini aydınlatmazHer gecenin bir gündüzü vardırIsmarlama dua kabul olmazSana kötülük yapanı iyilik yaparak cezalandırHata yapmaktan korkan insan hiçbir şey yapamazTeyze ana yarısıdırKadı anlatışa göre fetva verirSanatını ustadan görmeyen öğrenemezIsmarlama hac kabul olmazSen bir garip çingenesin telli zurna nene gerekSanatını ustadan öğrenmeyen öğrenemezAz açgözlülük çok zarar getirirAz açgözlülük çok zarar verirKedi uzanamadığı ciğere murdar dermişArı satmış namusu tellala vermişAz tamah çok zarar verirHer gecenin bir sabahı vardırDemiri nem insanı gam çürütürAz tamah çok zarar getirirÇoban aldı bağa gitti kurt aldı dağa gittiAlmayacağın hayvanın kuyruğunu tutmaKasap isterse keçinin boynuzundan yağ çıkarırHerkes zibilliğinin horozuAna yürekten yanaAt binenin yol gidenindirBıçak yarası onulur dil yarası onulmazIsmarlama hac kabul olunmazIsmarlama dua kabul edilmezTutulmayan uğru beyden doğruSağlıktan büyük zenginlik yokturAz açgözlülük çok ziyan getirirAllah şaşırttı mı dayıya hala dedirtirmişVer elindekini ellere sonra vur başını yerlereHer ağlamanın bir gülmesi vardırKılıç kınını kesmezHer akşamın bir sabahı vardırAz açgözlülük çok ziyan verirAz tamah çok ziyan verirBoşboğazı fırına atmışlar odun yaş diye haykırmışBirlik olmadan dirlik olmazVer varını ellere sonra vur başını yerlereÇift ile koyun kalanı oyunBabadan mal kalır kemal kalmazSağlık varlıktan önemlidirDere görünmeden paça sıvanmazÇıra dibine ışık vermezKavurganın yananı sıçrarPire yüzünden yorgan yakılmazSofu soğan yemez bulunca sapını komazEşeği sahibinin dediği yere bağlada varsın kurt yesinDanışan (zengin) dağlar aşar danışmayan (olmayan) yolda şaşarBaş yarılır börk içinde kol kırılır yen içindeDeve sahibi şan sahibi koyun sahibi mal sahibi yeler onmaz bağ sahibiSağlık varlıktan iyidirİki tavşan kovalayan hiçbirini tutamazIsmarlama dua satın alınmazPara isteme benden buz gibi soğurum sendenDünyadaki en değerli hazine sağlıktırGüneş giren eve doktor girmezMuhabbet iki baştan olurSabırla koruk helva olur dut yaprağı ipekSanatını ustadan öğrenmeyen (görmeyen) öğrenemezTaş düştüğü yerde kalırDumansız baca olmaz kahırsız koca olmazSağlık varlıktan üstündürArı gibi eri olanın dağ kadar yeri olurSuyu getirende bir testiyi kırandaOlsa ile bulsayı ekmişler hiç bitmiş (yel ile yuf bitmiş)Ekmek aslanın midesindedirEvine göre pişir aşını erine göre bağla başınıSanatı ustasından görmeyen öğrenmezİşleyen demir paslanmazSu görülünce teyemmüm bozulurKarpuz kabuğunu görmeden denize girmeKör pazara varmasın pazar körsüz kalmasınSen dede ben dede bu atı kim tımar edeEkmek aslanın ağzındadırEğer ile meğeri evlendirmişler keşke diye bir çocuk doğmuşTaş düştüğü yerinde ağırdırHaberi verenden alan uz gerekİşleyen demir parıldarGelen geçer konan göçerÇalışan demir ışıldarKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (mındar) derAdam adam pehlivan başka adamTaş düştüğü yerinde kalırGüneş giren eve hekim girmezAç yatarım dinç kalkarımAlmayacağın hayvanı kuyruğundan tutmaBin bilsende bir bilene sorKöpeğe gem vurma kendisini at sanırCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı iyidirLokma aslanın ağzındadırKimin ki bağı var yüreğinde dağı varKarga kekliği taklit edeyim demiş kendi yürüyüşünü unutmuşHak doğrunun yardımcısıdırEtme bulursun inleme ölürsünEğri ağaçsız orman olmazEşeğe marifetini göster demişler yıkılıp ağnamışÖlüm kalım (dirim) bizim içinBulanık su balıkçının yarı kazancıdırBekara karı boşamak kolayElde bulunan beyde bulunmazBaba malı tez tükerir evlat gerek kazanaBağla atını ısmarla hakk aNerede birlik orda dirlikAğustosta gölge kovan zemhiride karnını ovarAğustosta suya girse balta kesmez buz olurAmca baba yarısıdırErgene karı boşamak kolay gelirHacı bildiğimizin haçı boynundan çıktıİşine hor bakan boynuna torba takarTilkinin gezip geleceği yer kürkçü dükkanıdırHacı sandığımızın haçı koynunda çıktıBilen bilir bilmeyen aslı var sanırKime hacı dersin haçı koltuğundan çıkagelirHacı dediğimizin haçı koltuğundan çıktıDünya ölümlü gün akşamlıTilkinin dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırKarıncanın yok olma zamanı gelince kanatlanırKurt kocayınca köpeklere maskara olurHalayıktan kadın olmaz gül ağacından odunAbdalın yağı çok olursa gah (hem) borusuna çalar (sürer) gah (hem) gerisineKomşu kızı almak kalaylı tastan su içmek gibidirHer gün bir olmazKör görmez sezerAk curun akmazsa kara curun kol gibiDelilsiz cennete bile girilmezDostluk kantarla hesap miskalleGönül kocamazHer kimin bağı var yüreğinde dağı varHerkes kendi ölüsü için ağlarÇürük tahta mıh tutmazAyıpsız dost isteyen dostsuz kalırBoyuma göre boy buldum huyuma göre huy bulamadımAyıpsız dost arayan dostsuz kalırKime müslüman desem haçı koltuğundan çıkarttıTok acın halinden bilmez (var ne bilsin yok halinden)Karıkoca bir sözle yakın bir sözle uzaktırKadının yüzünün karası erkeğin elinin kınasıAbideleri taşlar değil işler yaparAbanın kıymeti yağmurda bilinirYularsız ata binilmezYoksul ala ata binse selam durmazYoktan yonga çıkmazBaş ağır gerek kulak sağırEl üstünde gömlek eskimezGün güne uymazEl eliyle yılan tutulurEğri otur doğru konuşEğri otursanda doğru konuşÇürük tahtaya mıh çakılmazÇürük tahtaya çivi çakılmazÖğrenmenin yaşı olmazMisafir ev sahibinin bağlı kuzusudurAkan suya inanma eloğluna dayanmaAna ile kız helva ile kozİt kağnı gölgesinde yürürde kendi gölgesi sanırmışHaramın temeli olmazEğri oturalım doğru konuşalımAbanın kadri yağmurlu günde belli olurGarip kim kör oGitsende beni bağlamaz kendi düşen ağlamazIrz insanın kanı pahasıdırVermeyince mabud neylesin sultan mahmudSabırla koruk helva olur dut yaprağı atlasUcuz alan pahalı alırÇabuk yanan çabuk sönerHarman sonu dervişlerindirDomuzdan toklu olmazGönülsüz yenen aş ya karın ağrıtır ya başKatıra baban kim? demişler dayım at demişAyıpsız yar isteyen yarsız kalırBaş nereye giderse ayakda oradadırPekmez gibi malın olsun Antakya'dan sinek gelirAk koyunun kara kuzusuda olurKartala bir ok değmiş oda kendi yeleğindenBeyden gelen bey sayılırKoç yiğit bunalıp ölmezEkmek çiğnenmedikçe yutulmazDeli deliyi görünce değneğini saklarAkar suya inanma eloğluna güvenmeKavgada kılıç ödünç verilmezVermeyince mabut neylesin sultan mahmutBekarlık sultanlıktırBaz bazla kaz kazla kel tavuk topal horozlaAğası güçlü olanın kulu asi olurGiden gelse dedem gelirdiBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirAğaç yaprakları ile gürlerKoz gölgesi kız gölgesi söğüt gölgesi yiğit gölgesi dut gölgesi it gölgesiVarsa malın herkes kulun yoksa malın dardır yolunAç tavuk (düşünde) kendini buğday (arpa darı) ambarında sanır (görür)Boşboğazı cehenneme atmışlar odun yaş (az) diye bağırmışÇok naz aşık usandırırAkıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırHer zaman gemicinin istediği rüzgar esmezEkmek bile çiğnenmeyince yutulmazArabanın ön tekerleği nereden geçerse art tekerleğide oradan geçerVermemiş mabut neylesin sultan mahmutNe katarsan aşına o gelir kaşığınaAz eli aşta gör çok eli işte görYolu sormak kaybolmaktan iyidirKem göz kalp akçe sahibinindirMısıra yağmur geliyor. demişler çapan birlik mi? demişÇekmeyince zor zahmet erişilmez menzile ekmeyince biçmeyince hasılat girmez eleNeren ağrırsa canın ordaİşleyen demir pas tutmazElden gelen öğün olmaz oda vaktinde bulunmazÇarşı iti ev beklemezİş bilenin kılıç kuşananın devran süreninÖlüm gelmiş bu cane baş ağrısı bahaneÇanağına ne doğrarsan kaşığına o gelirAğaç yaprağıyla güzeldirAğaç yaprağı ile güzeldirGüneş girmeyen eve hekim girerEl el ile harman yel ileAğaç yaprağı ile gürlerAğaç ucuna yel değer güzel kişiye söz değerAğır ol batman gelGelin ata binmişde gör ki kimin kapıya inmişAğaç yapraklarıyla gürlerEşeğin gönlüne kalsa bir bağ maydanozu götürmezHayvanı yardan düşüren bir tutam otturÇanağına ne doğrarsan kaşığında o çıkarKomşun kör ise senkıpabakEfendi genç beye hizmet güç imişTarlayı koçan zaptetmez saban zaptederOcağın yakışığı odun evin yakışığı kadınDomuz derisinden post olmaz eski düşman dost olmazDeniz dalgasız olmaz gönül sevdasız olmazKazanmayanın kazanı kaynamazBaktın ibrik akıyor önce götünü yu sonra aptes bozLokma (bile) çiğnenmeden yutulmazÖlüm ile öç alınmazYalnız öküz çifte (boyunduruğa) koşulmazGönülsüz namaz göğe ağmazHer sakaldan bir tel çekseler köseye sakal olurKurt kocayınca köpeklerin maskarası olurVar mı pulun herkes kulun yok mu pulun dardır yolunKeskin sirke küpüne (kabına) zarar verirBaş yarılır fes içinde kol kırılır kürk içindeAltın semer taksalarda eşek yine eşektirVar mı malın herkes kulun yok mu pulun dardır yolunBekara karı boşaması kolaydırKarpuz kabuğuna basma kayıp düşersinBenzeye benzeye yaz benzeye benzeye kış olurAkıllı varada yoğada çapa sallamazKurunun yanında yaşta (yaşda) yanarÖnceki çarığı sonraki sarığıLokma çiğnemeden yutulmazKöprüden geçerken ayıya dayı derlerİlmin sonu yoktur öğrenmenin yaşı başı yokturAy gördünse bayram etKöprüden geçene kadar ayıya dayı deKöprüden geçinceye kadar ayıya dayı derlerAnne gibi yar Bağdat gibi diyar olmazKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdulrahman çelebi derlerAksak eşekle yüksek dağa çıkılmazKar kuytuda para pintide eğleşirKöprüyü geçene kadar ayıya dayı deYılana yumuşak diye el sunmaKağnı devrilince yol gösteren çok olurArı bal alacak çiçeği bilirEldeki yara yarasıza duvar deliği gibidirMinarede doğru ama içi eğriAnanın bastığı yavru incinmezAğız büzülür göz süzülür ille burun ille burunEğri oturup doğru konuşalımAnalık fenalık (kara yamalık)Er ekmeği meydan ekmeğiBalçığı duvara vur tutarsada hoş tutmazsada hoşBaş yarılır fes içinde kol kırılır yen içindeHer yokuşun bir inişi her inişin bir yokuşu vardırO hacı bu hacı kim olacak boyacı?Senden devletli ile ortak olmaKatıra baban kim? demişler dayım attır demişSonradan gelen devlet devlet değildirHasta olmayan sağlığın kadrini bilmezAnanın (anasının) çıktıgı dala kızı salıncak kurarKazaya rıza gerekRüzgara karşı tüküren kendi yüzüne tükürürDeve kabe ye gitmekle hacı olmazSu yatağını bulurİnek gibi süt vermeyen öküz gibi kutan sürerAyıpsız yar arayan yarsız kalırYoldan (yol ile) giden yorulmazZiyan olan koyunun kuyruğu yağlı olurTavşanı tazı tutar çalımı avcı satarAy var yılı besler yıl var ayı beslerDost başa düşman ayağa bakarAtın iyisi arkadan gelmezAna kızına taht kurmuş baht kuramamışArık ata kuyruğu (da) yüktürMart ayların çingenesidirGelen kısmetiyle gelirKadının fendi erkeği yendiGüzel bürünür çirkin görünürYeni testi suyu soğuk tutarMahşerde amel kazanılmaz! işini zamanında yapAdam adama yük değil can gövdeye mülk değil (adam adama yük olmaz)Az ateş çok odun yakarArife tarif gerekmezBostan yeşil (gök) iken pazarlığa oturulmazİki gönül bir olunca samanlık seyran olurHerkes ne ederse kendine ederDeveye cilve yap demişler götüyle dağları devirmiş (yedi çadır devirmiş)Köy yanar deli taranır (deli kız taranır)Baskısız yongayı yel alır sahipsiz tarlayı sel alırAna hakkı Allah hakkıSelden gelen suya giderSarmısak içli dışlı soğan yalnız başlıEvdeki pazar çarşıya uymazBekar gözü kör gözüŞık şık eden nalçadır iş bitiren akçedirAğaçtan maşa olmazDüğün evinde kız yaylada öküz beğenilmezYokluk buğday yedirir aşlık ipek giydirirHerkesin ettiği yoluna gelirKişiyi nasıl bilirsin kendin gibiBaskısız tahtayı yel alır yel almazsa sel alırCanı cana ölçmeliTaş düştüğü yerde ağırdırDört atanın dördüde hakMisafir bereketi ile gelirDayak cennetten çıkmıştırSu bulununca teyemmüm bozulurEğretinin canı berk olurAlmadığın hayvanın kuyruğunu tutmaKaraman ın koyunu sonra çıkar oyunuSıçana rakı içirmişler kediye meydan okumuşAptal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırVücut kocar gönül kocamazYokluk buğday yedirir aşlık çuha giydirirTopalla gezen aksamak öğrenirÖlüm hak miras helalBeş parmağın hangisini kessen acımaz?Dağ başı dumansız olmazDuvarı nem insanı gam yıkarÇık çık eden nalçadır iş bitiren akçedirYol yürümeyle borç ödemekle biterYağmurlu gün tavuk su içmezYanlızlık Allah'a mahsustur (yaraşır)Ağustosta gölge kovan zemheride karnın ovarEve konuk gelse uğurda gelirAkılsız dostun olacağına akıllı düşmanın olsunHerkes kaşık yapar ama sapını yapamazYularsız deve yedilmezYol yürümeyle borç ödemeyle biterAt adımına göre değil adamına göre yürürBaş yarılır börk içinde kol kırılır kürk içindeAç yat dinç yatDereden geçerken at değiştirilmezDereyi geçerken at değiştirilmezNehirden geçerken at değiştirilmezGüneş görmeyen eve doktor girerSudan geçerken at değiştirilmezLodosun gözü yaşlı olurYalnız taştan duvar olmazDağ ne kadar büyük olsada kervan dağı aşarHangi gün vardır akşam olmadıkEl el için ağlamaz başına kara bağlamazEl elin aynasıdırAcı söz insanı dinden çıkarır tatlı dil yılanı inden çıkarırGittiğin yer kör ise gözünü yumda bakAraba devrildikten sonra yol gösteren çok olurÇayı geçerken at değiştirilmezÇay geçerken at değiştirilmezCesurun bakışı korkağın kılıcından keskindirOlsa ile bulsayı ekmişler yel ile yuf bitmişIrmak geçilirken at değiştirilmezAç yatarım dinç yatarımAllah sevdiği kula dert verirİlk avrat çarık sonraki sarıkDağ ne kadar yüce olsada yol onun üstünden aşarTeker kırılınca yol gösteren çok olurTeker kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurArkalı it kurdu boğarYumuşak huylu atın tekmesi yavuz olurAllah sevdiği kuluna dert verirNe doğrarsan aşına o çıkar karşınaAlim ile düşüp kalkan alim olurMeyve ağacını taşlarlarYiğit ekmeğiyle yiğit beslenirGüneş girmeyen eve doktor girerAğaçtan maşa aptaldan paşa olmazGül dalından odun beslemeden kadın olmazSen pazarda hiç adam ağzı görmedin mi?Meyve veren ağacı taşlarlarArık etten yağlı tirit olmazAta dostu oğula mirastırAna hakkı AllahtanrıhakkıÇalışan kazanır elması kızarırErgene avrat boşaması kolaydırYenenle yanana ne dayanırÇarık çarıkla sarık sarıklaEşek kulağı kesilmekle küheylan olmazAkıllı düşman akılsız dosttan yeğdirTerziye göç. demişler iğnem başımda. demişBerber berbere benzer ama başın Allah'a emanetErgene karı boşaması kolaydırSarı öküzün yanında duran ya huyundan ya tüyünden kaparAkıllı düşmandan korkma akılsız dosttan korkDemir nemden insan gamdan çürürEk tohumun hasını çekme yiyecek yasınıHerkesin tenceresi kapalı kaynarİşleyen demir ışıldar (pas tutmaz)Meyveli ağaca taş atan çok olurKepenek altında er yatarAnlatışa göre verirler fetvayıZararın neresinden dönersen kardırGece işi kör işiAş taşınca kepçeye paha olmazBir fit bin büyü yerini tutarİmam evinden aş ölü gözünden yaş çıkmazSanat altın bileziktirTilkinin dönüp geleceği yer kürkçü dükkanıdırYirmi yılda başa gelmeyen yirmi saniyede gelirToprağı işleyen ekmeği dişlerBalık baştan avlanırAhbap kusuruna bakan ahbapsız kalırHer şey olacağına varırTilki erişemediği üzüme hevengim olsun. demişBaşa gelmeyince bilinmezKel ölür sırma saçlı olur kör ölür badem gözlü olurTekerlek kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurCahile laf anlatmak deveye hendek atlatmaktan zordurSenden zengin ile ortak olmaBiri bilmeyen bini hiç bilmezEkinci yağmur ister yolcu kurakDostun iyisi kara günde belli olurIrmağı geçerken at değiştirilmezAslan yatağından şahan oturağından belli olurHırsızlığıda öğren başucunda dursunBükemediğin eli öpKocana göre bağla başını harcına göre pişir aşınıUcuz alan pahalı alır (pahalı alan aldanmaz)Varsa pulun herkes kulun yoksa pulun dardır yolunGelin atta buyruk hak taYel kayadan ne koparır (aparır)Çağrılmayan yere çörekçi ile börekçi giderCahile laf anlatmak deveye hendek atlatmaktan güçtürSormak ayıp değil sormamak (bilmemek) ayıpEmanet eşeğin haltonu gevşek olurAptal ata binerse bey oldum sanır şalgam aşa girerse yağ oldum sanırAklın yolu birdirAk koyunu gören içi dolu yağ sanırDemir tavında dövülürAkıl kişiye sermayedirKadının sırtından sopayı karnından sıpayı eksik etmeyeceksinDeliden al uslu haberiPara para kazanır koçyiğit bağ bellerAğaç yaprağıyla gürlerAtlasa kıl yapışmazVerip pişman olmaktansa vermeyip düşman olmak yeğdirAyağın sığmayacağı yere baş sokulmazDüşen ağaca balta vuran çok olurDeliye taş atma başını yararBorçsuz çoban yoksul beyden yeğdirBir uyuz keçi bir sürüyü boklarAyvaz kasap hepsi bir hesapİmamın dediğini yap arkasından gitmeİki at bir kazığa bağlanmazHocanın dediğini yap arkasından gitmeKarnı tok it gölgede yatarHocanın söylediğini dinle arkasından gitmeHocanın okuduğunu dinle gittiği yola gitmeAş kaşık ile iş keşik ileHer deliğe elini sokma ya yılan çıkar ya çıyanBıçak yarası geçer dil yarası geçmezSevip dostuna boşanıp kocana varmaİmamın söylediğini dinle arkasından gitmeVar ne bilsin yok halindenYarım doktor candan eder yarım imam dinden ederÖküze boynuzu yük değilAcele ile menzil alınmazSabırla koruk helva dut yağrağı atlas olurGafile kelam nafile kelamYattığı ahır sekisi çağırdığı istanbul türküsüİmamın dediğini yap yaptığını yapmaİmamın söylediğini dinle yaptığını yapmaŞaraptan bozma sirke keskin olurHocanın söylediğini dinle yaptığını yapmaŞık şık eden nalçadır iş bitiren akçadırAğaç kesen baş keserGörmemişin çocuğu olmuş tutmuş şeyini (pipisini çükünü) koparmışKara haber tez duyulurSen ağa ben ağa bu ineği kim sağaHer ağacın meyvesi olmazSöz dediğin yaş deridir nereye çekersen oraya giderYarım hoca dinden yarım hekim candan ederKeçiye içki içirmişler kurdun evini sormuşNasihat istersen tembele iş buyurFukaranın tavuğu tek tek yumurtlarBirlikten dirlik (kuvvet) doğarİçgüveysi iç ağrısıVeripde pişman olmaktansa vermeyipde düşman olmak iyidirYiğit yiğide at bağışlarYiğidin sözü demirin kertiğiEli işitip mum ışığı gibi kendin yanarsınDoğru söyleyeni (konuşanı) dokuz köyden kovarlarVeripde kötü olacağına vermeyipde kötü olAcı acıyı keser su sancıyıZenginin malı züğürdün çenesi yorarDeliye göre her gün bayramDüşmanına gücenip dostuna darılma (kızma)On ceviz alsan ikisi çürük çıkarIrgat gibi kazan bey gibi yeAy bozmaz süt kokmaz. kokarsa ayran kokar çünkü aslı süttürVeripde pişman olmaktansa vermeyipde düşman olmak yeğdirSözünü bil pişir ağzında der devşirPara insana dil elbise insana yol öğretirTarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmazOlsa ile bulsayı ekmişler hiç bitmişDağ dağa kavuşmaz insan insana kavuşurAllah dağına göre kar verir (verir kışı)Armudu sapıyla üzümü çöpüyle pekmezi küpüyleAğa borç eder uşak harçAğanın gözü yiğidin sözüÇalı çırpı(dır) yuvam iyi(dir) kötü(dür) kocamOğlan dayıya kız halaya çekerNerde birlik orda dirlikÇabuk parlayan çabuk sönerCan bostanda bitmezBeş kuruşun varsa beş yere düğümleYardımcının yardımcısı olurCahile söz anlatmak deveye hendek atlatmaktan zordurDoğruluk minarede kalmış onunda içi eğriDemir nemden insan gamdan çürür (duvarı nem insanı gam yıkar)Oğlan anası kapı arkası kız anası minder kabasıMartta sürmez eylülde ekmezsen sabanı bırakAslandan korkulur bağlı bile olsaArı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilirEsirgenen göze çöp batarNasipsiz köpek kurban bayramında dağa çıkarŞeytan kişiyi kandırır ama suyunu ısıtmazBeterin beteri vardırÇürük tahta çivi tutmazÇiğnemeden yutulmazAtın ürkeği yiğidin korkağıBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıksınKızımın (bacımın) iffeti (örtüsü) batmakta rezilin gözüne acırım tükrüğe billahi tükürsem yüzüneTavşan dağda suyu ateşteKadı ekmeğini karınca yemezTatlı söz can azığı acı söz baş kazığıAz kaz uz kaz boyunca kazAdamın adı çıkmaktansa canı çıksınBir insanın adı çıkacağına canı çıksınİnsanın adı çıkmadansa canı çıksınAna gibi yar olmaz Bağdat gibi diyar olmazKurtla koyun kılıçla oyun olmazCahile söz anlatmak deveye hendek atlatmaktan güçtürDan din desen oynarBin bilsende bir bilene danışBenden sana bir öğüt ununu elinde öğütBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması yeğdirKurunun yanında yaşda yanarOğlan evlenince beğ oldum sanırBorç uzayınca kalır dert uzayınca alırBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirHer inişin bir yokuşu vardırÇiftçiye yağmur yolcuya kurak cümlenin muradını verecek hakİnsanın adı çıkmasından canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirÇoban armağanı çam sakızıBalı dibinden yağı yüzündenAvradı er zapt etmez ar zapt ederArmut dalının dibine düşerAdamın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkacağına canı çıkması yeğdirAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirBir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsunBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırAç aç ile yatınca arada dilenci doğarBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırBir insanın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırBaşa yazılan gelir ebleh tasadan ölürBaş nereye giderse ayakda oraya giderAdamın adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırGönül ferman dinlemezVeresiye şarap içen iki kez sarhoş olurİnsanın adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırEl elin nesine gülerek gider yasınaAdamın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırAkıllı hırsız şaşkın ev sahibini bastırırÖfke baldan tatlıdırAt binenin (iş bilenin) kılıç kuşananınKan kus kızılcık şerbeti içtim. deAtlıya saat olmazAltı olur yedi olur hep Allah'ın dediği olurAna gibi yar Bağdat gibi diyar olmazTilki benim için demem ama üzümsüz bağın kökü kurusun. demişSür git dememişler gör geç demişlerEcel geldi cihane baş ağrısı bahaneGün doğmadan neler doğarCennetde bu dünyada cehennem deSaçın ak mı kara mı önüne düşünce görürsünSarımsak içli dışlı soğan yalnız başlıÖlenle ölünmezFukaranın (fakirin) şaşkını beyaz giyer kış günüSoğuk kırk kat keçe ben ondan geçe bir kat deri ben ondan geri demişAdam adama yük değil can gövdeye mülk değilAraba devrilince yol gösteren çok olurŞeytan adamı kandırır ama suyunu ısıtıvermezHastalık sağlık bizim içinFare çıktığı deliği bilirBal olan yerde sinekde olurBeş parmağın beşi bir değil (olmaz)Hızlı koşan (giden) atın boku seyrek düşer (olur)Alçak eşek binmeye kolay öksüz çocuk dövmeye kolayAlmadığın hayvanı kuyruğundan tutmaZırva tevil götürmezDağda bağın var yüreğinde dağın varAğlarsa anam ağlar gerisi yalan ağlarSakla beni varken bulunayım sana yokkenDeğirmen iki taştan muhabbet iki baştanMeyve veren ağaç taşlanırYuvarlanan taş yosun tutmazNe karanlıkta yat ne kara düş görKılıcı eline alan kılıcı ile ölürHaramın temeli olmaz (haramdan şifa olmaz)Baş başa vermeyince taş yerinden kalkmazAcı acıyı bastırır su sancıyıPekmezi küpten kadını kökten alOn beşindeki kız ya erde gerek ya yerdeAkılsız köpeği yol kocatırSen sen ben benAt binenin kılıç kuşananınDağ ne kadar yüce olsa yol (onun) üstünden aşarTerziye dinlen. demişler ayağa kalkmışGöz görmeyince gönül katlanırAyağı yürüten baştırIsmarlama hac hac olmazSu bulununca (görülünce) teyemmüm bozulurAzıksız yola çıkanın iki gözü el torbasında olurAçılan solar ağlayan gülerRençber kırk yılda tüccar kırk gündeÇıra dibi karanlık olurAyıpsız yar (dost) arayan yarsız (dostsuz) kalırAdam ahbabından bellidirBorçlunun yalımı alçak olurKabahat ölende mi öldürende mi?Sebepsiz kuş bile uçmazAyaklar ıslanmadan balık tutulmazZenginin ayakucunda uyuyacağına fakirin başucunda uyuBir günlük beylik beyliktirYaş yetmiş iş bitmişHarama el uzatılmazHer horoz kendi çöplüğünde öterYeğniyi yel alır ağır yerinde kalırCahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdirGüzellik tabiatın kadına ilk verdiği ve ilk geri aldığı hediyedirYiğidin yiğide ekmeği ödünç kötüye sadakaAllah isterse bir kulun işini mermere geçirir dişini istemezse işini muhallebi yerken kırar dişiniHekimden sorma çekenden sorKomşu kızı almak kalaylı kaptan su içmek gibidirSevenin kuluyum sevmeyenin sultanıBülbülü altın kafese koymuşlar illede vatanım demişÇingeneden çoban olmaz yahudiden pehlivanKaçan balık büyük olurÇanağa ne doğrarsan kaşığına o çıkarAz el aş kotarır çok el iş kotarırGelin bindi deveye gör kısmeti nereyeAh alan onmazSiyah inekten beyaz süt sağılırDertsiz baş terkide gerekSonradan görme kuldan buluttan çıkma günden korkulurYağmur yağsa kış değil mi? kişi halini bilse hoş değil mi?Atlı itli sığmış bir çocuk sığmamışKarga kekliği taklit edeyim demiş kendi yürüyüşünü şaşırmışBir göz ağlarken öbür göz gülmezKırlangıcın zararını biberciden sorBayramda borç ödeyene ramazan kısa gelirEvi ev eden avrat yurdu şen eden devletAl elmaya taş atan çok olurİşleyen demir ışıldarBir elin nesi var iki elin sesi varAğaran baş ağlayan göz gizlenmezAyağa değmedik taş olmaz başa gelmedik iş olmazEşeğe altın semer vursalar eşek yine eşektirYağına kıymayan çöreğini yavan (yoz kuru) yerBalta sapını kesmezGülme komşuna gelir başınaSinek küçüktür ama mide bulandırırAraba devrilince (teker kırılınca) yol gösteren çok olurHocanın dediğini yap yaptığını yapmaYenecek aş buğundan belli olurGönlün sevdiği ya kürklü olur ya kepenekliKurt kocayınca köpeğin maskarası olurBekara karı boşamak kolay gelirAba vakti yaba yaba vakti abaHocanın (imamın) dediğini yap (söylediğini dinle) arkasından gitme (yaptığını yapma)Çaydan geçerken at değiştirilmezYa olduğun gibi görün yada göründüğün gibi olFırıncının çocuğu aç dolaşırmışRüzgara tüküren kendi yüzüne tükürürYalnız taş duvar olmazFısıltı ev yıkarAsil azmaz bal kokmaz kokarsa yağ kokar onunda aslı ayrandırBaba kırk oğul beslemiş kırk oğul bir babayı beslememişEğri otur doğru söyleYengece niçin yan yan gidersin? demişler serde kabadayılık var. demişBüyük lokma ye ama büyük söz söylemeKırkından sonra azanı teneşir paklarGön yufka yerinden delinir (ip inceldiği yerden kopar)Cin tutana bir muska yeterKibirliye kibir göstermek sadakadırBıçak kınını kesmezFelek kimine kavun yedirir kimine kelekAyı görmeden bayram etmeYuyucunun hakkı eline geçsinde ölü ister cennete gitsin ister cehennemeMisafir kısmeti ile gelirAkıl olmayınca ne yapsın sakal?Taşa çıkan keçinin ağaca çıkan oğlağı olurKul kullanan bir gözünü kör bir kulağını sağır etmeliCan boğazdan gelirŞeytanla ortak buğday eken samanını alırHarama uçkur çözülmezAta dost gibi bakmalı düşman gibi binmeliGevşek tükürüğün sakala zararı vardırErine göre bağla başını tencerene göre kaynat aşınıMeyveli ağacı taşlarlarDeli dostun olacağına akıllı düşmanın olsunKendi düşen ağlamazKadın kocasının çarığı anasının sarığıdırCennet annelerin ayakları altındadır (anne cennet kapılarının ortasındadır. (hadis))Dost sözü acıdırSahipsiz kapı anahtarsız açılırAkıl yiğide sermayedirAyağını sıcak tut başını serin gönlünü ferah tut düşünme derinAşığın gözü kördürAşk olmayınca meşk olmazÖküz altında buzağı aranmazGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir (anlaşılır)Acar tazı çulluda belli olur çulsuz daMum dibine ışık vermezDomuz derisi post olmaz eski düşman dost olmazAhmağa yüz abdala söz vermeye gelmezİnsanın adı çıkacağına canı çıksınArkadaş dediğinin gölgesinde suç işlenirİyiliğe iyilik olsaydı koca öküze bıçak olmazdıBir musibet bin nasihatten iyidirŞöhret felakettirAttan düşen ölmez eşekten düşen ölürBir kimsenin adı çıkacağına canı çıksınGönül bir sırça saraydır kırılırsa yapılmazİnsan doğduğu yerde değil doyduğu yerdeKimse kendi memleketinde peygamber olmazTarlanın iyisi suya yakın daha iyisi eve yakınSaç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirYavaş atın çiftesi pek olurYatsının faziletini güveyden sormalıKurnaz hırsız ev sahibini bastırırHaddini bilmeyene bildirirlerEskisi olmayanın yenisi olmazGüzele kırk günde doyulur iyi huyluya kırk yılda doyulmazElçiye zeval olmazŞu dünyanın bin bir türlü hali varTatsız aşa tuz neylesin akılsız başa söz neylesinÜzümün çöpü var armudun sapıAç kurt yavrusunu yerNe doğrarsan aşına o çıkar kaşığınaSöyleyenden dinleyen arif gerekFarz sünneti bastırırErken kalkan yol alır er evlenen döl alırDilenciye hıyar vermişler eğri diye beğenmemişKanaat gibi devlet olmazMalını yemesini bilmeyen zengin her gün züğürttürAğanın eli tutulmazBöyle gelmiş böyle giderGurbette övünmek hamamda türkü söylemeye benzerAtlar nallanırken kurbağa ayağını uzatmazAt ölür nalı kalır yiğit ölür namı kalırZenginin malı fakirin ağzını yorarKöprüyü geçinceye kadar ayıya dayı derlerYaşın yanında kuruda yanarAğır basar yeğni kalkarEkici ol bilici olmaSarhoşlar ve çocuklar doğruları söylerlerSağlık varlıktan yeğdirAkıl kişiye (adama) sermayedirTilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırYerin kulağı varAdam adamdır olmasada pulu eşek eşektir olmasada çuluAğaç yaprağı ile güzeldir (gürler)Her şey incelikten insan kabalıktan kırılırHasta sağ kalırsa hekime karşı gelirAz tamah çok ziyan getirirGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinirKarıncanın zevali gelince kanatlanırAt avrat ömrü uzatırBir insanı tanımak için ya alışveriş etmeli ya yola gitmeliÇam sakızı çoban armağanıAz sabırda çok keramet vardırAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdırAman diyene kılıç çekilmezBıçak yarası geçer (onulur) dil yarası geçmez (onulmaz)Mal adama hem dost hem düşmandırCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdirHarman yel ile düğün el ile olurBir sürçen atın başı kesilmezZurnada peşrev olmaz (ne çıkarsa bahtına)Türkün aklı sonradan gelirYol yürümekle borç ödemekle tükenirKızını dövmeyen dizini döverAllah sabırlı kulunu severAltın ateşte insan mihnette belli olurÇok söyleme arsız edersin aç bırakma hırsız edersinMahkeme kadıya mülk değilAkıl yaşta değil baştadırAlçak yer yiğidi hor gösterirEmanet eşeğin yuları gevşek olurAkan su yosun (pislik) tutmazAdamın adı çıkacağına canı çıksınİti an çomağı hazırlaDağ dağ üstüne olur ev ev üstüne olmazTembele iş buyur sana akıl öğretsinZemheriden sonra ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezAsil azmaz bal kokmazÇocuktan al haberiBez alırsan musul dan kız alırsan asildenOlgun bir insanı dost edinmek isterseniz tenkit edin basit bir insanı dost edinmek isterseniz methedinAğacı kurt insanı dert yerBir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardırMisafirlik üç gündürİş olacağına varırAkarsuya inanma eloğluna dayanmaİt ürür kervan yürürÇiftçiye yağmur yolcuya kurak cümlenin muradını verecek hakkAlma delinin kızını soya çekerOlan dört bağlar olmayan dert bağlarAlim unutmuş kalem unutmamışEcel geldi cihana baş ağrısı bahaneLokma çiğnenmeden yutulmazBaba malı tez tükenir evlat gerek kazanaYavuz hırsız ev sahibini bastırırAçın karnı doyar gözü doymazİyilik et kele övünsün eleAsılmış adamın evinde ipten söz edilmezBoktur kokar huydur çekerÇanakta balın olsun arı Bağdat'tan gelirDeve kırk yılda intikam almış ammada çabuk oldu demişÇivi çiviyi sökerAtın bahtsızı arabaya düşerEşeğini sağlam kazığa bağla sonra Allah'a ısmarlaAz menfaat çok zarara mal olurSöz var dağa çıkarır söz var dağdan indirirDüşmez kalkmaz bir AllahBirgün su içeceğin çeşmeye çamur sıçratmaAkan suya inanma el oğluna güvenmeYeğniği yel alır ağır yerinde kalırIrmaktan geçerken at değiştirilmezGençler sadık olmak ister yapamazlar. yaşlılar sadık olmamak ister yapamazlarŞeytanın dostluğu darağacına kadardırBir adamın adı çıkacağına canı çıksınDavulun sesi uzaktan hoş gelirFaydasız baş mezara yaraşırBesle kargayı oysun gözünüEvdeki hesap çarşıya uymazBaba (babası) oğluna bir bağ bağışlamış (vermiş) oğul (oğlu) babasına bir salkım üzüm vermemiş (üzümü çok görmüş)Acıkmış kudurmuştan beterdirBir evde iki kız biri çuvaldız biri bizİnsan sevdiğini yerden yere vururmuşİyi dost kara günde belli olurMisafir üç gün misafirdirBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa düşmeyinceBülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demişTarlaya saban sürüye çobanÇalıda gül bitmez cahile söz yetmezUstanın çekici bin altınAkşama karşı gitme tana karşı yatmaKimse bilmez kim kazana kim yiyeMal canın yongasıdırKörler sağırlar birbirini ağırlarAcele giden ecele giderBir baba dokuz oğlu besler dokuz oğul bir babayı beslemezAcemi katır kapı önünde yük indirirYağ yiyen köpek tüyünden belli olurDünya büyük olsada (aslında) dardırDeliye hergün bayramBüyük lokma ye(de) büyük söz söylemeAkıl para ile satılmazAğaç kökünden yıkılırYüz verme arsız olur az verme hırsız olurSu uyur düşman uyumazMart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırırDost acı söylerDost kara günde belli olurOlacakla öleceğe çare bulunmazYavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olurYüzü güzel olanın huyu (da) güzeldirAbdalın dostluğu köy görünceye kadarYaz yalan kış gerçekYaş kesen baş keserAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır (deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)Eden bulur inleyen ölürHer işte bir hayır vardırEceli gelen köpek cami duvarına işerZenginlikle sıcaktan zarar gelmezAslını inkar edenin nesli gevşek olurErgen gözüyle kız alma gece gözüyle bez almaAnasına bak kızını al kenarına bak bezini alArmut piş ağzıma düşVakit nakittirAz veren candan çok veren maldanAdamın bahtı kızına çeyiz olurmuşYarım hekim candan eder yarım hoca dinden ederAç doymam tok acıkmam sanırDolu küpün sesi çıkmazAç gözünü açarlar gözünüAnlayana sivri sinek saz anlamayana davul zurna azAt ölür meydan kalır yiğit ölür şan kalırAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırVakitsiz öten horozun başını keserlerAk akçe kara gün içindirAt yiğidin yoldaşıdırDoğru bilinmeyince eğri bilinmezAç ayı oynamazŞöhret afettirAçtırma kutuyu söyletme kötüyüTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırYarım elma gönül (hatır) almaAcı patlıcanı kırağı çalmazAcıkan doymam (sanır) susayan kanmam sanırHayırlı komşu hayırsız akrabadan iyidirAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşNe ekersen onu biçersinAbanın kadri yağmurda bilinir