Kanısında insanlar ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Acıkan doymam (sanır) susayan kanmam sanırİnsan konuşa konuşa hayvan koklaşa koklaşaHayvan koklaşa koklaşa insan konuşa konuşaTebdili mekanda ferahlık varAdam adama (gene her zaman) gerek olurKara (kötü) haber tez duyulurAr namus tertemizAğacın meyvesi olunca başını aşağı sallarTerzi kendi söküğünü (dikişini) dikemezAvın düşkünlüğü kişinin şaşkınlığıAğaç yaş (fidan) iken eğilirKedi yetişmediği ciğere pis (murdar) derYavaş atın tekmesi yavuz olurAynan yoksa komşuna bakOlgun meyve yere düşerÇözebileceğin düğümü bağlaHorozca aklın yok mu vaktinde ötesinGülmek her hastalığın devasıdırYörük at yemini arttırırOsmanlı tavşanı arabayla avlarTaş taşa söylenirUyku uykunun damızlığıdırSaygısız ağız anahtarsız açılırÖnüne geleni kapar ardına geleni teperOrmana balta girmiş sapı yine kendisindenAslan köpek havlamasına iltifat etmezRüya gibi geldi geçtiKol kesilirken parmak acımazOduncunun gözü ormandaAt binicisine (sahibine) göre kişner (eşinir)Yel üfürdü sel götürdüYel üfürdü su götürdüArı bey olan kovana üşüşürBilgisiz insan meyvesiz ağaca benzerCahil adam meyvesiz ağaca benzerTaş taşa yaslanırHerkese tükürüğü balİt aş yediği kapıyı beklerAkıllı at kendine kırbaç vurdurmazÇeşmeden testi her gün dolu gelmezNamaz yabanda komazBaşını beğendiğin taşa vurÖlüm var kalım varİt yemek yediği kapıyı beklerDünya yıkılsa umurunda değilZora beylerin borcu vardırEyerede gelir semere deKırmızıya bakan iki bakarZırvada mantık aranmazAbdalın karnı doyunca gözü papucundadırGönül karımazÖlüm yaşa başa bakmazBilmediği beş vakit namaz bilirde yanına varmazGüvenme (inanma) dostuna saman doldurur postunaZeytinyağı gibi suyun üstüne çıkarAyaklar baş başlar ayak olduYoğurdum ekşidir diyen olmazBilmemek değil öğrenmemek ayıptırDavul dengi dengine diye çalarİt utansa don giyerKapıdan kovsan pencereden düşerGönül var otluğa gönül var bokluğaCahil cesur olurAğzı açık ayran delisiÖlümün yüzü soğukturRahat yaşayan rahatsız olurDefineye malik viraneler varLeyleğin ömrü laklak ile geçerYüzü benek içi tezekAçgözlünün karnı doymazAç koynunda azık durmazGüttüğü üç davar ıslığı dağları aşarGönül bu otada konar boka daArı bey olan kovana üşerLeş nerede karga oradaGönül kanmazAlçak eşek binmeğe kolay öksüz çocuk dövmeğe kolayBilen söylemez söyleyen bilmezKul teftişte gözelim mevla ne işteOynamasını bilmeyen gelin yerim dar dermişİt yal yediği kapıyı beklerOynamayı bilmeyen gelin yerim dar demişAğzına bir zeytin verir ardına tulum tutarDirlik nerede devlet oradaDaha hanya yı konya yı bilmez devenin gevişine gülerGönül var otluğa konar gönül var bokluğa konarGönül var otluğa konar gönül var çöplüğe konarNalıncı keseri gibi kendine yontarKorkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak hayırlıdırYar elinde yara sarmadan onulurDağ daha kavuşmaz insan insana kavuşurOynamasını bilmeyen gelin yerim dar demişBabam bana öğüt verirken ben inek gözünde kırk sinek saydımÖksüz oğlan göbeğini kendisi keserKumarda kaybeden aşkta kazanırÜrümesini bilmeyen it sürüye kurt getirirAğzına bir zeytin verir altına tulum tutarAlacağın bir iğne çeliğin okkasını orantıya vurursunTaş taşa söykenirOyuncu oyun bilmez yerim dar derEşeğini dama çıkaran yine kendi indirirAlçacık dağları ben yarattımAkranıyla konuşmayanın sesi semadan gelirGönül var otluğa gönül var bokluğa (konar)Yar elinde yara sarmadan iyileşirHer şeyi bilen bir şey bilmezYemişsiz ağaca taş atmazlarDeve tepmesi yumuşaktır ama can alırAtlar tepişir arada eşekler ezilirBir çiçekle bahar (yaz) olmazUykusuz sır saklayamazAkılı olmayana neylesin sakal kayışı tarladan götürür çakalAyıpsız yar arayan (dost isteyen) yarsız (dostsuz) kalırSağırlar birbirini ağırlarSağlığın kadrini hastaya sorİkisini bir kazana koysalar kaynamazlarLeyleğin günü laklak ile geçerAğızdan burun yakın kardeşten karınCami ne kadar büyük olsa imam bildiğini okurBoyumca boy buldum ama huyumca huy bulamadımUyku uykunun mayasıdırAyıyı (maymunu) fırına (ateşe) atmışlar yavrusunu ayağının altına almışBir para için yıldıza kement atarKişi ektiğini biçerBin alimin bilmediğini bir arif bilirKurdun adı yaman çıkmış tilki vardır (tilkicik var) baş keserFırıncının oğlu aç dolaşırmışBeceriksiz eşekten düşünce zaten inecektim demişErdiğine erer ermediğine taş atarDeveyi yel alsa keçiyi gökte araKomşu darısı iri olurSaman altından su yürütürÜmit ile yaşayan mihnet ile can verirİnsanın kıymetini insan bilirAffetmek büyüklüktürBu ne perhiz bu ne lahana turşusuKişi bilmediğinin düşmanıdırDeve köşeğe uymazsa köşek deveye uymalıAcıkanın yanağından susayanın dudağından belli olurDamdan düşse kedi gibi dört ayağının üstüne düşerCahil kendisinin düşmanıdır başkasına nasıl dost olsunEl mi yaman bey mi? el yamanİnsanın kötüsü olmaz meğer züğürt olaEl mi yaman bey mi?Arı yemiş namusu tellala vermişKocamış tilki faka basmazDirlik nerde devlet ordaBaşındaki fese bak girdiği kümese bakArı satmış namusu kiraya vermişDeli deliyi görünce çomağını saklarDerviş dervişi tekkede bulurİnsanın kötüsü olmaz meğer ki züğürt olaKimse yoğurdum ekşi demezZüğürtlük soyluluğu bozarGüvendiğimiz dağlara kar yağdıİnsanın kötüsü olmaz meğer ki parası olmayaİnsanın fenası olmaz meğer ki parası olmayaDeli deliyi görünce değneğini gizlerAklı olan nadanlara sır vermezİnsanın fenası olmaz meğer ki züğürt olaDeli deliyi görünce çomağını gizlerUsta pehlivan alttan güreşirUsta pehlivan alttan güleşirFukaranın (fakirin) tavuğu tek tek yumurtlarHerkes (insan) bildiğini okurArı satmış namusu arkasına atmışArı yemiş namusu arkasına atmışAffetmek büyüklere mahsusturAdamın kıymetini adam bilirGitti ağalar paşalar kellere kaldı köşelerKeçinin sevmediği ot gelir karşısında biterAtsan atılmaz satsan satılmazAkıllı düşününceye kadar deli çocuğunu (oğlunu) everirElinle ver ayağınla araBabası köy kahyası olunca kendinin neden pervası olur?Dertsiz kul olmazÇingene ciğer pişirir yemeden karnını şişirirHatıra çok bakan yere çok bakarMaymunu fırına atmışlar yavrusunu ayağının altına almışYavaş (yumuşak huylu) atın çiftesi (tekmesi) pek olurMaymunu ateşe atmışlar yavrusunu ayağının altına almışAç tavuk kendini arpa (buğday) ambarında sanırŞaşkın ördek tersten dalarİki serçeden börek olurVar akar yok bakarAlp çerigde bilge tirikdeIrgatın kötüsü akşama doğru kıvrarAyıyı ateşe atmışlar yavrusunu ayağının altına almışBüyük zekalar birlikte düşünürlerTerzi kendi dikişini dikemezAğır ol (otur) ki bey (ağa molla) desinlerİyi insan lafının üzerine gelirmişKeçiyi yardan uçuran bir tutam otturKasap ekmeği yavan yerBakkal ekmeğini yavan yerAnadan doğmak ölmek içindirKurt tüyünü değiştirir huyunu değiştirmezYananla yenene bir şey dayanmazYıl uğursuzundurİt itin kuyruğunu bırakmazKadı kızında bile kusur olurYiğidin malı ortada olurKeçinin uyuzu çeşmenin gözünden içer suyunuBir dalın gölgesinde bin koyun eğlenirKeçinin uyuzu pınarın gözünden içer suyunuDavetsiz yere kedilerle köpekler giderGelen ağam giden paşamYanan ile yenene bir şey dayanmazAteş böceğini görse yangın sanırAllah gümüş kapıyı kapatırsa altın kapıyı açarYenice elek duvarda gerekOturduğu ahır sekisi çağırdığı istanbul türküsüAteş böceği görse yangın sanırAteş ile barut bir arada olmazAdam adama gerek olurAteş ile barut bir arada durmazKan kanla yunmazMinareyi yaptırmayan yerden bitti bellerAt yedi günde it yediği günde semirirDeve büyük ot yer şahin küçük et yerYanan ile yenen elinden vayArı bey olan kovana üşer (üşüşür)Ateş ile barut bir yerde olmazAteşle barut bir arada durmazDirlik olmayan yerde birlik olmazCahil olan kimse vakitsiz öten horoz gibidirMarangozun kapısı sırımla bağlı olurBalı dibinden yağı yüzünden alBarutla ateş bir yerde olmazBastığın yer bayram olsunYüz verdik deliye geldi sıçtı halıyaSoyu soydan köpeği mandıradan almalıAteş ile barut bir yerde durmazAteşle barut bir arada olmazAteş alev ile söndürülmezMerak insanı mezara sokarGöz gördüğünü isterKurt tüyünü (köyünü) değiştirir huyunu değiştirmezMektepten çıkan eşek marsıvan dan çıkmazOturduğu ahır eskisi çağırdığı istanbul türküsüAt yedi günde it yediği günde belli olurDost beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınMerhametten (iyilikten) maraz doğarAcemi nalbant gah nalına vurur gah mıhınaAteş ile barut yan yana olmazSessiz atın çiftesi pek olurAteşle barut bir yerde olmazNacarın kapısı sırımla bağlı olurAteş ile barut yan yana durmazBodur tavuk her dem piliçYiğit orduda bilge dernekte belli olurDeğirmen taşının altından diri çıkarAteşle barut yan yana durmazEşek ölür semeri kalır insan ölür eseri kalırEğri mastardan doğru çizi çıkar mı?Yananla yenene dağ taş dayanmazYananla yenene dağlar taşlar dayanmazKeçinin uyuzu çeşmenin gözünden su içerYılan bile doğrulmayınca deliğe girmezTerziye göç demişler iğnem yanımda demişAç elini ateşe sokarTamahkarın gözü kör olurAteşle barut yan yana olmazKarga kendi gözünde kartaldırSittei sevir kapıyı çevirKendini çok öven imamın cemaati az olurMeyvesiz ağaca balta vururlarBoşboğazı ateşe atmışlar odunum az demişAkçası ucuz olanın kendisi kıymetli olurİmam ölüyü deli deliyi severHayvan ölür semeri kalır insan ölür eseri kalırİki boğa vuruşsa aralarında buzağı ölürBoşboğazı cehenneme atmışlar odunum az diye bağırmışMal kusurları (melameti) örterBaban bana öğüt verirken ben inek gözünde kırk sinek saydımBirlikte tutulan birlikte asılırKöpeklerin uluması bulutlara zarar vermezHarman yakarım diyen orağa yetişmemişGamsız öküz kasabın bıçağını yalarmışGüzeli herkes severİmam osurunca cemaat sıçarDeliye geçit yoklatırlarEğreti malın canı berk olurYalanın kemiği yok ki boğaza bataBoşboğazı ateşe atmışlar odunum yaş demişÖlümü gelen it cami avlusuna işerÖlüm var dirim (kalım) varKuş vardır eti yenir kuş vardır et yedirilirBoşboğazı cehenneme atmışlar odunum yaş diye bağırmışIşığını akşamdan önce yakan sabah çırasına yağ bulamazGökten yere yağar yerden göğe değilAn beni bir kozla varsın çürük çıksınKul teftişte görelim mevla ne iştePeynir yiyen suyu bulurKedi kıçına bakarda yaram var dermişKöyden köye it ürümezTamahkarın gözünü toprak doyururLaf lafı açar lafda tabakayı açarYemeyenin malını yerler (demine hu çekerler) (üstüne bir bardak su içerler)Sebepsiz ölüm olmazAslanın adı çıkmış çakallar baş keserİt yal (yemek aş) yediği kapıyı beklerArslanın adı çıkmış çakallar baş keserBir söz söyler ki dirhemini yiyen köpek kudururDeveye diken millete s ken yaranırKöse torun dedesinin sakalıyla övünürDirlik olmayan yerde varlık olmazHayvan koklaşa koklaşa insan söyleşe söyleşeDeveyi diken insanı s ken yaranırmışSelam verdik borçlu çıktıkÖksüz çocuk göbeğini kendisi keserKadı anlatana göre fetva verirZamanın değerini yapacak işi olan daha iyi bilirBahar çiçeğiyle güzeldirGönül var otluğa gönül var çöplüğe (bokluğa) konarDavulu biz çaldık parsayı el topladıAğır yongayı yel kapmazKefenin cebi yokturAynaya bakda kendini görZamanın kıymetini yapacak işi olan daha iyi bilirKeskin bıçak olmak için çok çekiç yemek gerekBulmuşda bunuyorBuldukça bunarDeğirmende doğmuş sıçan gök gürlemesinden korkmazLaf lafı açar lafda kutuyuKeçinin canı sopa isteyince çobanın sopasına sürtünürKeçinin canı sopa isteyince çobanın değneğine sürtünürTembel ceviz yemek ister kabuğunu kırmaya üşenirKatıra baban kim? demişler at dayım olur. demişİt itin kuyruğuna basmazÇingene çergesinde (çadırında) musandıra ne arar?Cemaat ne kadar çok olsada hoca gene bildiğini okurCemaat ne kadar çok olsada imam gene bildiğini okurBey mi yaman el mi yaman?Yumuşak huylu atın çiftesi pek olurArı bal alacağı çiçeği bilirBalcı kızı daha tatlı olurDertsiz bir kabak varmış onunda başını kesip içini oymuşlarNe varlığa sevin ne yokluğa yerinUcuz satan tez satarAğaçtan maşa çingeneden paşa olmazEvvela can sonra cananMart çıkmadıkça dert çıkmazSizde yiyelim içelim bizde gülüp oynayalımSizde yiyelim içelim bizde konalım göçelimHacı hacıyı Mekke'de bulurSizde yiyip içelim bizde gülüp oynayalımSana senden gelir her ne gelirse başın rahat bulur dilin rahat durursaİnsan kıymetini insan bilirVer yiyeyim ört uyuyayım gözle canım çıkmasınKomşunun tavuğu komşuya kaz görünür (karısı kız görünür)Tamahkarın gözünü bir avuç toprak doyururBaca eğri olsada duman doğru çıkarEvimiz bezden ne umarsın bizdenAğaçlı köyü su basmazÇağrıldığın yere git ar eyleme çağrılmadığın yere gidip yerini dar eylemeVar ne bilsin yokun halindenHer şakanın altında bir gerçek yatarAptal düğünden çocuk oyundan usanmazAnahtar doğruyadırCins horoz yumurtadayken öterKel kız ablasının saçıyla övünürAslında olan tırnağında getirirAslında olan tırnağıyla getirirSize varalım yiyip içelim bize varalım konup göçelimYolunu kaybedene köpek sesi bülbül ötüşünden tatlı gelirYiğidi kılıç değil kötü söz öldürürHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar söyleşe söyleşe ( konuşa konuşa) anlaşırDalmasını bilmeyen ördek kıçından dalarUzun çarşı baştan başa çıkrıkçı hepsinin rızkını Allah verirAltın çamura düşmekle kıymetini yitirmezÇingeneye beylik vermişler önce babasını kesmişDeniz sevilirde densiz sevilmezSize varalım yiyip içelim bize varalım gülüp oynayalımKeçi can derdinde kasap et derdindeKörün istediği bir göz Allah verdi iki gözKişi düştüğü yerden kalkarOsurgan göte arpa ekmeği bahaneArkadaşını söyle ki sana kim olduğunu söyleyeyimÇok yaşayan (okuyan) bilmez çok gezen bilirNasihat isteyen tembele iş bulursunYiğit düştüğü yerden kalkarDağ çalısız kalmaz yol kenarı dikensiz olmazA dana nasıl kıydın taze fidanaOsuruklu göte arpa ekmeği bahaneKara gün kararıp durmazCami ne kadar büyük olsada imam gene bildiğini okurCami ne kadar büyük olsada hoca gene bildiğini okurNokta kadar menfaat için virgül kadar eğilmeÇağrıldığın yere erinme çağrılmayan yere görünmeÇağrılmadık yere çörekçi ile börekçi giderLafını bilmeyen hödükler sönmüş ateşi körüklerHerkes bildiğini okurKabahat (suç) samur kürk olsa kimse sırtına (üstüne) almazDonuna işemedik çocuk olmazAyağında donu yok fesleğen ister başınaEl için ağlayan iki gözden olur yar için dövünen dizden olurEğri düzü beğenmez buda bizi beğenmezAllah ın sevmediğini kulda sevmezHerkes kendi aklını beğenirKeçi can derdinde kasap yağ derdindeGündüzün mumunu yakan gece karanlıkta kalırTerzinin işi kötü ayıbını örten ütüAdamın alacası içinde hayvanın alacası dışındıCami kapısı bilmez sofuluk taslarFaydasız evliyanın kubbesi başına yıkılsınSöz büyüğün su küçüğündürKeçi gebersede kuyruğunu indirmezParası ucuz olanın kendisi kıymetli olurYenilen pehlivan oyuna doymazFakir eline bakarsa sen kesene bakBize gelince yiyip içelim size gelince gülüp geçelimÇağrıldığın yere erinme çağrılmadığın yere görünmeAlp yağıda alçak çoğudaYağ bulamaz aşına fesleğen sokar başınaGüzel gözünden yiğit sözünden belli olurBir yiğit kırk yılda meydana gelirÇağrılan yere erinme çağrılmadığın yere görünmeAçık yaraya kurt düşmezDeli ağlamaz akıllı gülmezYavaş tükürüğün sakala zararı olurGizliden gebe kalan aşikare doğururFakir parasız olan değil akılsız olandırKurunun arasında yaşda yanarDeve kendi kamburunu görmez arkadaşının kamburunu görürEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer denesini korBir adama kırk gün deli desen deli olurEl mi yaman bey mi yaman?Çingeneyi padişah yapmışlar önce babasını asmışEşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini korBir zeytin verir ağzına bir tulum tutar ardınaYaşın arasında kuruda yanarYıl başına akıl başınaYorgun eşeğin ıslık canına minnetEmekte biter yumakYorgun öküzün çüş canına minnetSen bilirsin deyince (deyirmende) kavga olmazTamah insanı yoldan çıkarırYorgun öküzün ıslık canına minnetGönüller bir olunca samanlık seyran olurBodur tavuk her gün piliçHer ağaç kökünden kurur (çürür)Gözün ile görmediğini söylemeİmece günü bulutlu görmeyene ne mutluSen garip bir çingenesin telli zurna nene gerekAl yakışırken el bakışırkenAç insanın yanından kaçHarmanı yakarım diyen orağa yetişmemişBir işe başlamak bitirmenin yarısıdırBir çiçekle yaz gelmezErenlerin sağı solu olmazOn para on aslanın ağzındaBir çiçekle bahar gelmezİnsan bilmediğini ayağının altına alsa başı göğe ererİnsan gönlünün artığını söylerMeyhaneciden şahit istemişler bozacıyı göstermişAdamın yere bakanından suyun sessiz (yavaş) akanından kork (suyun yavaş akanından insanın yere bakanından kork)Beş para giren ev yıkılmamışBoğazı büyüğün dostu olmazKöpeklerin duası kabul olsa gökten kemik yağarKöpek köpeği ısırmazHazır para çabuk biterHazıra dağ taş dayanmazTutulmayan hırsız beyden büyüktürTürk karır kılıcı karımazDünyayı su bassa ördeğe vız gelirNerde çokluk orada boklukDavetsiz gelen (giden) döşeksiz otururKöpeklerin duası makbul olsa gökten kemik yağarAdam kıymetini adam bilirHal halin yoldaşıdırKurdun adı yaman çıkmış tilkicik var baş keserYiğit düşman karşısında alçak savaşta belli olurBir çiçekle bahar olmazEşeği dama çıkaran yine kendi indirirZanaat sahibi öğleye kadar aç kalırKurt köyünü değiştirir huyunu değiştirmezZanaat sahibi öğlene kadar aç kalırBir adama kırk gün deli dersen deli akıllı dersen akıllı olurParasını aziz eden kendisini rezil ederİnsanlar çeşit çeşit yer damar damarKöpeğin duası makbul olsaydı gökten kemik yağardıBeleş atın dizginine bakılmazBahşiş atın dizginine bakılmazBeleş atın yaşına bakılmazEle verir talkını kendi yutar salkımıAla bakan iki bakarDavul bile dengi dengine diye çalarHazıra dağ taş dayanmamışHazıra dağlar dayanmamışSora sora Bağdat (kabe) bulunurBeyaz saç aklın değil yaşın işaretidirBoğazı büyük olanın dostu olmazAteş ateşle söndürülemezYiğidi öldür hakkını yemeDevletli (zengin) yanını kaşısa yoksul para verecek sanırBeleş atın yularına bakılmazYerdeki yüze kimse basmazBahşiş atın yaşına bakılmazİtin (köpeğin) duası kabul olunsaydı gökten kemik yağardıKorkulu düş görmektense uyanık yatmak iyidirKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak iyidirAklı bol olan zamanın kıtlığından zarar görmezAleme verir talkını kendi yutar salkımıAbdala(dervişe) kar yağıyor demişler titremeye hazırım demişKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak iyidirKorkulu düş görmektense uyanık kalmak iyidirİnceldiği yerden kopsunBahşiş atın yularına bakılmazDensiz deveye binmişde ben Allah'ı gördüm. demişVermemiş mabut neylesin mahmutMerhametsizlik kılıcını çeken kişi merhametsizlerin kılıcı ile ölürKedi götünü görmüş yaram var demişİt iti suvatta bulurDemir yumuşamaz deli uslanmazYere bakar (bakan) yürek yakarEğer tokuşçu isen boynuzlu ile tokuş eğer mert isen akranın ile güreşÇeşmeye gitse çeşme kuruyacakEr lokması er kursağında kalmazHerkes aklını mezada vermiş yine kendi aklını almışYük altından eşek kalırKuzusuna kıymayan kebap yiyemezSelam para kelam paraDeve yük çeker köpek solurDayak isteyen keçi çobanın değneğine vururKorkulu düş görmektense uyanık yatmak hayırlıdırDeve kadar büyüyeceğine kulağı kadar haysiyetin olsunDeve kadar büyümüşsün kulağı kadar haysiyetin yokAcından ölmüş yok tokundan ölmüş çokDavulu görür oynar mihrabı görür ağlarHerkes aklını mezada vermiş yine kendi aklını beğenmişHerkes aklını pazara çıkarmış yine kendi aklını beğenmişÇömlek taşa dokunursa vay çömleğin halineEğri cetvelden doğru çizgi çıkmazKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak yeğdirBir ağacın gölgesinde bir sürü yatarKorkulu düş görmektense uyanık kalmak hayırlıdırKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak yeğdirKorkulu rüya görmektense uyanık kalmak hayırlıdırGizli konuşanları dinleyen kendi ayıbını işitirTedbirde kusur eden takdire bahane bulurÜrkütme kediyi aslan edersinÇokluğa taş atılmazDeve boynuz isterken kulağından olmuşSabır acıdır (acı isede) meyvesi tatlıdırHastaya döşek (yatak) sorulmazİt itin ayağına basmazBir çiçekle yaz olmazDeve kadar durdunda kulağı kadar duramadın mı?Hacı hacıyı Mekke'de derviş dervişi tekkede bulurSarmısağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışYel kayadan ne aparır?Deve kadar güydünde kulağı kadar güyemedin mi?Doğruluk dost (hak) kapısıDoğruluk minarede kalmışYemeyenin malını yerlerPara dediğin elin kiriPara dediğin elinin kiridirÇaputluya çalı düşmanÇamura taş atma üstüne sıçrarSu küçüğün söz (sofra yemek) büyüğünCefayı çekmeyen sefanın kıymetini bilemezYel kayadan ne alır?Almadan vermek Allah'a mahsusHer şeye (köfteye) maydanoz olmaZenginin gönlü oluncaya dek züğürdün canı çıkarKeçinin uyuzu pınarın gözünden su içerCefayı çekmeyen sefayı süremizOğlan yemiş oyuna çoban yemiş koyuna gitmişSarımsağı gelin etmişlerde kırk gün kokusu çıkmamışKomşuluk başka alışveriş başkaYaprağa yapış atlas olsun toprağa yapış altın olsunÜrkütme tavşanı aslan edersinYorgun eşeğin çüş canına minnetBir koyun başı pişinceye kadar kırk kuzu başı pişerAleme cellat lazım senin olman ne lazım?Ahlatın (armudun) iyisini ayılar yerKul hatasız (kusursuz olmaz)Garibin yardımcısı Allah tırKel kız teyzesinin saçıyla övünürGarip çingenenin nesine gerek gümüşlü zurnaCins horoz yumurtada (iken) öterAğaç meyvesi olunca başını aşağı salarAslı ne ise neslide odurÜrkütme kurbağayı yiğit edersinBin kişi değmez bir kişi bir kişi değer bin kişiŞeytan azapta gerekYerinde söz söylemesini bilen özür dilemek zorunda kalmazSay beni sayayım seni (sev beni seveyim seni)Arsız neden arlanır çul giyerde salınırCefayı çekmeyen sefanın kadrini bilemezBoş laf karın doyurmazSen bir garip çingenesin gümüşlü zurna nene gerekEceli yaklaşan köpek mescit avlusuna işerAdam arkadaşından belli olurHer köfteye maydanoz olmaGörgülü kuşlar gördüğünün işler görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?Ekmeğini yalnız yiyen sofrasını yalnız kaldırırAyağında donu yok fesleğen takar başınaHer şeye maydanoz olmaKavganın iyisi olmazÖpülecek ele tükürülmezAzman olma uzman olSaç safadan tırnak cefadan uzarAğır ol ağa desinlerSağır için iki kere kamet olmazYüksekten uçan alçağa konarEceli yaklaşan köpek mescit avlusuna siyerAç köpek fırın delerBoş lakırdı karın doyurmazBoş fıçı fazla langırdarBoş söz karın doyurmazKöpeksiz köy bulmuş değneksiz gezerBoş lakırtı karın doyurmazCami duvarına işeyen itin ölümü yakındırMeyil verme evliye eve gider unuturAslına çekmeyen haramzadedirBoş fıçı çok ses çıkarırZüğürtlüğün adını zariflik koymuşlarEşek üzerindede olsa beylik güzel şeydirBeleş atın dişine bakılmazŞiri şirden miri mirden sakın kendini aksak ile kördenEşek küçüktür ama dokuz deveyi yederİnanma dostuna saman doldurur postunaÇingeneye mansıp değse evvela atasını asarYalın varsa karnına giysin varsa sırtınaAl ile arslan tutulur güç ile sıçan tutulmazAğır yükün zahmetini katır bilirKöpek bile yemek yediği kaba pislemezVur başına al ekmeğiniIssız eve it burukHastalık sağlık bizim (insan) içinKazanına ne korsan çömçende o çıkarMisk yerini belli ederAtlar tepişir olan eşeklere olurEceli yaklaşan köpek mescit duvarına siyerÜrümesini bilmeyen it sürüye getirir kurtHacı Mekke'de derviş tekkedeSora sora kabe bulunurSoy asma soyuna çekerKavun karpuz yata yata büyürİnsan unutur kalem unutmazKarga şakırdamış bülbülüm sanmışDevenin silkintisi eşeğe yük olurDeve adını satar eşek odunuElin iti gider pay getirir bizim it gider beleş getirirEl için ağlayan iki gözden yar için dövünen dizinden olurEle verir telkini kendi yutar salkımıÜrümesini bilmeyen köpek davara kurt getirirEceli yaklaşan köpek mescit duvarına işerArkadaşlık pazara kadar değil mezara kadardırAleme verir telkini kendi yutar salkımıYalın varsa karnına çulun varsa sırtınaDeve adını eşek odunu satarYabancı koyun kenarda yatarBeş parmak bir değilBir buldu iki ister akça buldu çıkın isterAğaca dayanma kurur adama dayanma ölürYüz verdik ali ye geldi sıçtı halıyaBir adama kırk gün ne dersen o olurZengin helvasını baldan pişirir yoksul derman için pekmez bulamazBoş söz küp doldurmazBir fincan acı kahvenin kırk yıl hakkı vardırYerdeki yüze basılmazBir fincan acı kahvenin kırk yıl hatırı vardırHalka verir telkini kendi yutar salkımıÇingene çadırında musandıra ne ararKötürümden aksak hiç yoktan ahmak yeğdirBir zalimden bir alim doğarAğaca dayanma çürür insana dayanma ölürElin iti gider üleş getirir bizim it gider beleş getirirGeçmiş zaman olur ki hayali cihan değerBahşiş atın dişine bakılmazArkadaşını söyle ki sana kim olduğunu söyleyimAlim unutur kalem unutmazKörün istediği bir göz ikisi olursa ne sözKimse kendi ayıbını görmezDeve büyüktür ama başını bir eşek yederAdama dayanma ölür duvara dayanma yıkılırİtle dalaşmaktan çalıyı dolanmak iyidirBir katar deveyi bir eşek çekerAkçesi ucuz olanın kendisi kıymetlidirÜrümesini bilmeyen köpek sürüye getirir kurtAdam (insan) eti (yükü) ağırdırDeve büyüktür ama beşini bir eşek yederBarutla ateş bir yerde durmazAğır ol paşa desinlerAkçası ucuz olanın kendisi kıymetlidirSözün tamını deliye derlerAbdal ata binmiş kendini bey sanmışAbdal ata binmiş bey oldum sanmışDevenin yünü eşeğe yük olurKedi kıçını görmüş yaram var! demişDevede boy var ama eşeğin ardına düşerSırça sarayda oturan komşusuna taş atmazAğızdan burun yakın kardeşten karın yakınDilden gelen elden gelse her fukara padişah olurSırça evde oturan komşusuna taş atmazParası ucuz olanın kendisi kıymetlidirSırça evde oturan komşusuna taş atmamalıdırDilin kemiği yokturDil kılıçtan keskindirSözün tamını eşeğe derlerZengin helvasını baldan pişirir züğürt derman için pekmez bulamazSözün tamamı aptala söylenirAta binmek bir ayıp (attan) inmek iki ayıp (bin ayıp)Aç aslandan tok domuz yeğdirSırça sarayda oturan komşusuna taş atmamalıdırÖlüm var dirim varBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyimYağmur yağsa yaş görmez kavga olsa taş görmezAğaç ne kadar yüksek olsada yaprakları yere düşerBalık demiş ki etimi yiyen doymasın avımı yapan onmasınAkıllı lafını akılsıza söyletirOlacak oğlan gelişinden belli olurAğır ol bey desinlerAğırlık altın kale hafiflik başa belaAkçenin yüzü sıcaktırUlu sözü tutmayan ulurKırkından sonra azana çare bulunmazAğır ol molla desinlerAllah herkesin gönlüne göre verirLafın tamını deliye derlerYağ (yal) yiyen köpek tüyünden belli olurAk köpeğin pamuk pazarına zararı vardırKefenin cebi yokSözün tamamı ahmağa söylenirOynayamayan gelin yerim dar. derFincancı katırlarını ürküten sayısız dayak yerBir tepe yıkılır bir dere dolarAteşe vursan duman vermezBaş nereye giderse ayakta oraya giderYanlız taş duvar olmazYemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak bu içerler)Acemi nalbant gibi kah (gerek) nalına vurur kah (gerek) mıhınaİtin ölümü gelirse cami duvarına işerKaraya sabun deliye öğüt neylesinTencere tencereye yüzün kara demiş çömlek utancından yere geçmişAslında olan tırnağına getirirArı söğüdü akıllı öğüdü severDünya bol olmuş neye yarar pabuç dar olduktan sonraKurt puslu havayı severKoyunun olmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi derlerÇingene ciğer pişirir çok yemeden karnın(ı) şişirirAdama dayanma ölür duvara (ağaca) dayanma yıkılır (kurur)Geçme namert köprüsünden koparsın su seniYere bakar yürek yakarYere bakan yürek yakanLafın tamamı aptala söylenirİnsanlar konuşarak hayvanlar koklaşarak anlaşırAkıllı sözünü akılsıza söyletirHamama gider kurna beğenmez düğüne gider zurna beğenmezZengin silkinse fakir bay olurÇalışkanlık baht getirir tembellik taht götürürBirlikten dirlik doğarKötü komşu insanı (adamı) hacet (mal) sahibi ederLafın tamını eşeğe derlerBaşak büyüdükçe başını eğerHalka verir talkını kendi yutar salkımıAteşten korkan soğuk suyu üfleyerek içerBaca eğride olsa dumanı doğru çıkarBirlikten güç doğarAcından karnı gurlar başına nergis bağlarAğır ol batman dövesinYenik pehlivan güreşten bıkmazMerhametten maraz doğar (hasıl olur)Eskiye itibar olsaydı bit pazarına nur yağardıLafın tamamı ahmağa söylenirBaşak olgunlaştıkça boynunu eğerŞahin avını nerede olsa alırKomşu iti komşuya ürümezYenik pehlivan oyuna doymazNerede birlik orada dirlikDağa çıkan düz aramazTüy (yüz) güzelliği hamamdan eve huy güzelliği urum dan şam aKırlangıç bir zararsız kuş git yemen iline danışAdam ahbabından bellidir (bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu diyeyim)Kanaatkarlıktan büyük zenginlik olmazİyiliğe nereye gidiyorsun? demişler kötülüğe demişAçın koynunda ekmek durmazAdadığı çok verdiği yokHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar konuşa konuşa anlaşırEğrinin iki yakası bir araya gelmezÇakalsız köy olmazYayı atıcısına vermeliİki baş bir kazanda kaynamazİnsanlar konuşa konuşa hayvanlar koklaşa koklaşa anlaşırKeller ile sağırlar birbirini ağırlarDevenin ayağı altında karınca ezilmezAlimden zalim zaliminden alim doğarDeli deli akanı bura bura tıkarlarAteşle barut bir yerde durmazÖküz tekini bulmadan çifte yürümezGabbe içerden olunca kapı tırkaz tutmazEşeğin kulağını kesmekle küheylan olmazKirpi yavrusunu pamuk diye severmişBir görüş bir kör bilişAdemoğlu çiğ süt emmiştirHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar söyleşe söyleşe anlaşırAbdal ata binerse bey oldum sanır şalgam aşa girerse yağ oldum sanırZengine dokun geç fakirden sakında geçGönül düştü bir boka oda misk gibi kokaKes parmağını çık pazara ilaç buyuran çok olurAta et ite ot verilmezDeveye burç gerek olursa boynunu uzatırAbdal (derviş) tekkede hacı Mekke'de bulunurKirpide yavrusunu pamuğum diye severmişErken kalktım işime şeker kattım aşımaBir ahırda atda bulunur eşekdeHerkes aklını pazara çıkarmış yine kendi aklını almışZengine dokun geç züğürtten sakında geçBoynuzsuz koyunun hakkı boynuzluda kalmazHırsıza beylerde borçluYel kayadan ne koparırTavuğun sadakası yumurtaTerzi kendi söküğünü dikemezArmudun iyisini ayılar yerHastaya bakmaktan hasta olması yeğdirNerede çokluk orada boklukHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar anlaşa anlaşaÇok yaşayan değil çok gezen bilirHer yüze gülen dost olmazAş sabahın iş sabahınYavuz at yemini (yavuz it ününü) kendi artırırSırrını düşmanının bilmesini istemiyorsan dostunada söylemeTembele iş buyurursan sana akıl öğretirKediye bokun şifa demişler tutmuş üstünü örtmüşAv köpeği avdan kalmazSaç sefadan tırnak cefadan uzarAç elini kora sokarKöpek bile yal yediği kaba pislemezKöşe taşı köşede yakışırAlacağın olsundada alakargada olsunBaskısız bedevreyi el almazsa yel alırBayramda borç ödeyene ramazan ağır gelirSözü tok olanın kalbi pak olurAkarsu çukurunu kendi kazar (doldurur)Güneş olsan kimsenin mendilini kurutmazsınKervan ters dönerse topal eşek baş olurTabağa sorarsan dünyada fena koku olmazTabak sevdiği deriyi yerden yere çalarDeveye boynun neden eğri? diye sormuşlar nerem doğru ki! demişDertli başta akıl olmazAç domuz mısır tarlasından çıkmazÜç göç bir yangının yerini tutarYırtılan deli ahmet in yakasıMinareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanırKarga bülbülü taklit edeyim derken ötmeyi unutmuşVarsa eşin rahattır başın yoksa eşin zordur işinKişinin kendine ettiğini başka hiç kimse edemezHer firavun un bir musa sı olurKuzguna yavrusu şahin görünürÇingenenin ipini kendisine çektirirlerAkıllı olsa her sakallı kişi sakallılara danışırlardı her işiGidene ağam gelene paşamTatlı dil güler yüz düşmanın kolunu bükerAcele etsende iş olacağına varırHer yüze güleni dost sanmaAcılı başta akıl olmazAcıkan ne yemez acıyan ne demezAllah bir kapıyı kaparsa bin kapıyı açarSora sora Bağdat bulunurŞahin sinek avlamazSırrını düşmanının bilmesini istemezsen dostunada açmaAlan aldanmaz satan aldanırBilgi insanın ufkunu açar dünyayı genişletirKarı koca arasına girilmezIlıya ılıya yaz soğuya soğuya kış gelirAslanla gezen taşa kurtla gezen leşe konarEski diye atma kürkünü gerek olur bürünürsün bir günüZora beylerin borcu varCefa çekmeyen sefanın kadrini bilmezKasap et derdinde koyun can derdindeTaş çömleğe çarparsa vay çömleğin haline çömlek taşa çarparsa yine vay çömleğin halineNerede hareket orada bereketArı bal yapacak çiçeği bilirGüvenme erine et teper derineAta binmek bir ayıp attan inmek bin ayıpKelin ayıbını takke örterBaskısız çatı örtüsünü el almazsa yel alırGezen ayağa taş değerAllah namerde muhtaç etmesinHer yüzü güleni dost sanmaIrak yerin haberini kervan getirirBeş parmağın beşide bir değildirDeve ölürse eşeğe yüktürKorkulu rüya görmektense uyanık yatmak hayırlıdırKişi arkadaşından (refikinden) azarSerçeye çubuk beredirAba vakti aba yaba vakti yaba alan yanılmazHer yüzüne güleni dost sanmaMalı malla canı canla ölçmeliİki emini bir yemin ayırırElle gelen düğün bayramAtlar tepişirken arada eşekler ezilirDemir ıslanmaz deli uslanmazUtanma pazar mideyi bozarTek taşla duvar olmazŞehirde eşek bile makamla anırırAltın eşin gümüş eşiğe muhtaç olurDeve ölürse eşeğe yük olurAdam adama her daim gerek olurKöpeksiz köy buldu değneksiz gezerSel gider kum kalırBeş parmak bir olmazAğır taşı ne sel alır ne yelBaktın yarin yar değil terkini kılmak az değilHer yüzü gülümseyeni dost sanmayınTek taş duvar olmazAta binmek bir ayıp inmek iki ayıpSerkeş öküz soluğu kasap dükkanında alırMisafirin yüzsüzü sahibini ağırlarAllah kulunu kısmetiyle yaratırAz açgözlülük çok zarar verirAta binen nalını mıhını ararLokma karın doyurmaz şefaat artırırSen bir garip çingenesin telli zurna nene gerekAç tavuk kendini buğday ambarında sanırAç dışarı çıplak içeri kaçarAcı çekmeyen olgun insan olamazGörmemiş görmüş gülmeden (güle güle) ölmüşYiyen bilmez doğrayan bilirNefesin el verirse borazancı başı olMum dibini aydınlatmazKadı anlatışa göre fetva verirMeyhanecinin yüzünü bayram topu güldürürArayan bulur inleyen ölürKorku dağları bekletir (aşırır)Köpeksiz köy bulmuşda değneksiz geziyorArı satmış namusu tellala vermişDeli deliden hoşlanır iman ölüdenAz tamah çok zarar verirAz tamah çok zarar getirirHer zamanı bir saymaHoca okurken yanılırAltın eşik ağaç eşiğe muhtaç olurAlakargada alacağım olsun alamazsam gözümü oysunHer kaşığın kısmeti bir olmazKöpeksiz köy bulmuşda çomaksız geziyorBaşın sağlığı dünya varlığıAz açgözlülük çok zarar getirirYanık yerin otu tez biterRahman a secdesi yok sofuluğu elden bırakmazYar beni ansın bir koz ile oda çürük çıksınKorkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak yeğdir (hayırlıdır)Az tamah çok ziyan verirAlın yazısı değişmezEv devdirPara her kapıyı açarTembel eşeğin yükü ağır olurTutulmayan uğru beyden doğruAz açgözlülük çok ziyan verirHer gün gezen kırda bir gün uğrar kurdaHer ağaçtan kaşık olmazAz açgözlülük çok ziyan getirirAltın eşik ağaç eşiğe muhtaçtırÖlüm yüz aklığıAdam adama her daim muhtaçAyının kırk türküsü var kırkıda ahlat üstüneBirlik olmadan dirlik olmazAtın ölümü ite bayram olurİneğin sarısı toprağın karasıSofu soğan yemez bulunca sapını komazUlu sözü dinlemeyen ulurmuşDanışan (zengin) dağlar aşar danışmayan (olmayan) yolda şaşarAk şeker kara şeker bir damar soya çekerDeli kız düğün etmiş kendi baş sedire geçmişPara ile dağlar gülistan olurSöz var gelir geçer söz var deler geçerÇıra dibine ışık vermezİti an değneği yanına koyŞahin küçük et yer deve büyük ot yerAkara kokara bakma çuvala girene bakŞeytanla kabak ekenin kabak başına patlarBoşboğazı fırına atmışlar odun yaş diye haykırmışÖlmüş devenin derisi eşeğe yüktürEv deliği dev deliğiCahil adam meyve vermeyen ağaca benzerAsile dokun geç fukaradan sakın geçAsile dokun geç fakirden sakın geçDoğru söz acı olurAdam adama gerek olur iki serçeden börek olurMuhabbet iki baştan olurEr ekmeği er kursağında kalmazBilgisiz insan içi boş davula benzerÇuhayı fırçayla kadifeyi elleAk göt geçit başında belli olurZenginin gönlü oluncaya kadar fakirin canı çıkarPara isteme benden buz gibi soğurum sendenUlu sözü dinlemeyen ulur kalırZenginin gönlü olasıya fakirin canı çıkarPara dağları yol ovaları bedesten ederRahman a secde etmez yine sofuluğu elden bırakmazİtin gönlüne kalsa günde bir leş yerMarifet iltifata tabidir müşterisiz mal zayidirYemeyenin malını yerler demine hu çekerlerSanat (meslek) altın bileziktirTamah varken müflis acından ölmezYerdeki yüze basılmaz (kimse basmaz)Cehenneme kira var paradan haber verHamala semeri yük değildir (olmaz)Kişi kılığına göre ağırlanır lafına göre uğurlanırAdam adama her zaman gerek olur iki serçeden börek olurTaş düştüğü yerde kalırEkmek aslanın midesindedirDoğru söz ağıdan acı gelirYenice eleğim seni nerelere asayım?Körler memleketinde tekgözlü kraldırAmcam dayım hepsinden aldım payımİnsanı elbisesine göre karşılarlar bilgisine göre ağırlarlarParayı zaptetmek deliyi zaptetmekten zordurUlu sözü tutmayan ulur kalırKötü tarlanın verdiğini yiğit kardeş vermezTemiz çevre istiyorsan önce kendi kapının önünü süpürArı gibi eri olanın dağ kadar yeri olurMart ayı dert ayıParanın gördüğü işi kimse göremezAltın kapılının ağaç kapılıya işi düşerHak söz acı olurKülhancının beyliği hamamcılık demişlerKör pazara varmasın pazar körsüz kalmasınAyranım karadır diyen olmazCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı iyidirGelen geçer konan göçerİt boku acından yerGeline oyna. demişler yerim dar. demişLokma aslanın ağzındadırİnsan dışıyla karşılanır içiyle uğurlanırKavurga karın doyurmazEv eksiği dev eksiği ev deliği dev deliğiAbdala kar yağıyor demişler titremeye durmuşum demişYoğurdum karadır diyen olmazHak söz acıdırAtın ölümü itin bayramıdırHak söz ağıdan acı gelirKimin ki bağı var yüreğinde dağı varTaş düştüğü yerinde kalırEkmek aslanın ağzındadırBaş yastığı baş derdini bilmezAllah son gürlüğü versinAz yetmez çok artmazTaş düştüğü yerinde ağırdırHak doğrunun yardımcısıdırEv dediğin evrendir ucu dönmez kervandırEşek eşeği ödünç kaşırEski düşman dost olmazSamur kürkde olsa kabahatli kimse üzerine almazErinenin oğlu kızı olmamışAğustosta beyni kaynayanın kışın kazanı kaynarBaş sallamakla kavuk eskimezGeçim dünyasıKötülük her kişinin karı iyilik er kişinin karıÖlüm kalım (dirim) bizim içinAğaca dayanma kurur insana dayanma ölürHavlamasını bilmeyen zağar kurda yem olurAtı alan üsküdar ı geçtiEğri ağaçsız orman olmazElde bulunan beyde bulunmazAdamakla mal tükenmezUyuyan yılanın kuyruğuna basmaÇemkirmesini bilmeyen zağar kurda yem olurGençlikte para kazan ihtiyarlıkta kur kazanCahil davula benzer işi boş sesi çokturMerhametten maraz doğarAbdalın dostluğu köy görünceye kadardırAğustosta suya girse balta kesmez buz olurHacı sandığımızın haçı koynunda çıktıYurtta sulh cihanda sulhAltın yerde paslanmaz taş yağmurdan ıslanmazHacı bildiğimizin haçı boynundan çıktıKomşunun karısı komşuya kız görünürBilen bilir bilmeyen aslı var sanırHelal kazanç ile yağlı pilav yenmezNerede birlik orda dirlikGölgeyi hoş gören tekneyi boş görürAhmak misafir ev sahibini ağırlarBey oğlu kulluk kul oğlu beylikEl(in) yumruğu(nu) yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırmış (zannedermiş)Yerdiğin oğlan (küçük) yer tutarKeçi kurttan kurtulsa gergedan olurAltının kıymetini sarraf bilirKarıncanın yok olma zamanı gelince kanatlanırBizim tavuk bir yumurta yumurtlar yedi mahalle duyar elin kısrağı küheylan doğurur hiç sesi çıkmazBaşını sallamayan kavak olmazYiğidin malı meydandadırEşek at olmaz ciğer et olmazBozacının şahidi şıracı (olur)Gök gürlemeden yağmur yağmazHerkes kendi ölüsü için ağlarHer gün bir olmazKime hacı dersin haçı koltuğundan çıkagelirAbdalın yağı çok olursa gah (hem) borusuna çalar (sürer) gah (hem) gerisineHer kimin bağı var yüreğinde dağı varAkıllı söylemeden (önce) düşünür akılsız düşünmeden söylerHacı dediğimizin haçı koltuğundan çıktıKurt kocayınca köpeklere maskara olurGönül kocamazKoyun can derdinde kasap yağ derdindeKime müslüman desem haçı koltuğundan çıkarttıÖpülecek el ısırılmazSırça köşkte oturan komşusuna taş atmazAslını inkar eden (saklayan) haramzadedirAba altında sultan yatarAyıyı fırına atmışlar yavrusunu ayağının altına almışYol üstüne bostan ekme el için ihtiyarlıkta avrat alma el içinYol üstüne bostan ekme el için kocalıkta avrat alma el içinEl yarası iyi olur dil yarası iyi olmazKoça boynuzu yük değilİki emini bir yemin aralarBozacının şahidi şıracıKeçidede sakal varEv sahipleri pastırmayı ince doğrasa kurnaz misafir alır ikişer ikişer yutarAt görür aksar su görür susarİki cambaz bir ipte oynamazBuğdayın yanında acı otda sulanırFazla naz aşık usandırırİt derisinden post olmazBoş fıçı çok langırdarAdamın yere bakanından suyun sessiz akanından korkGel demesi kolay ama git demesi güçtürYağmur tavına ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezYoksul ala ata binse selam durmazKusursuz dost arayan dostsuz kalırAlçak yerde tepecik kendini dağ sanırBüyük balık küçük balığı yerİt kağnı gölgesinde yürürde kendi gölgesi sanırmışDil epsem (olsa) baş esen (olur)Değme (dokunma) sarhoşa yıkılana kadar gitsinGençlikte taş taşı ihtiyarlıkta ye aşıİyiliğe iyilik her kişinin karı kötülüğe iyilik er kişinin karıKarga mandayı babası hayrına bitlemezAnası turp babası şalgam sen içinde gülbeşekerAyranım eşkidir diyen olmazZeyrek kuş iki ayağından tutulurHamala semeri yük değildirÜrümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirirGençlikte taş taşı kazandıkça ye aşıGençliğinde taş taşı ihtiyarlıkta ye aşıAğır taş batman döver (yerinden oynamaz)Aslını inkar eden haramzadedirBak bana bir gözle bakayım sana iki gözleAdalet evrenin ruhudurParayı veren düdüğü çalarLafla (lakırdı ile) peynir gemisi yürümezDile gelen ele gelirErenlerin sağı solu belli olmazHarman sonu dervişlerindirKurt komşusunu yemezKatıra baban kim? demişler dayım at demişAnası sarımsak babası soğan sen içinde gülbeşekerÇabuk yanan çabuk sönerAyranı yok içmeye atla gider sıçmayaAkla gelmeyen başa gelirAdalet dünyanın temelidirDeli deliyi görünce değneğini saklarAdalet mülkün temelidirHer yiğidin bir yoğurt yiyişi vardırAz ağrıyı aş basar çok ağrıyı iş basarKalın incelene kadar ince süzülürBekarlık sultanlıktırOğlan olsun deli olsun ekmek olsun kuru olsunAkıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırEvini tavuk eşiyor çalımı dağdan aşıyorArmudun iyisini (dağda) ayılar yerBal ile kaymak yenir ama her keseye göre değilBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirÇok gezen tavuk ayağında pislik getirirUrbası yaldırar karnı gıldırarMiskçiyle konuş miskine bulaş pisçiyle konuş pisine bulaşGelen gidene rahmet okuturAğrısız baş mezarda gerek (olur)Ayranı yok içmeye tahtırevanla gider sıçmayaBoşboğazı cehenneme atmışlar odun yaş (az) diye bağırmışAlacağım olsunda alakargada olsunKedi her zaman ciğer yemezDeli ile devletli bildiğini işlerKalbin yolu mideden geçerKötü komşu insanı (adamı) hacet sahibi ederAğır taş batman döverYağına kıyamayan çöreğini yavan yerYağına kıyamayan çöreğini yoz yerAlışmadık götte don durmazAkar su çukurunu kendi kazarYağına kıyamayan çöreğini zor yerÇarşı iti ev beklemezKem göz kalp akçe sahibinindirYağına kıyamayan çöreğini kuru yerDeğirmenden gelenden poğaça umarlarAkmasada damlarAçık yerde tepecik kendini dağ sanırElden gelen öğün olmaz oda vaktinde bulunmazYolu sormak kaybolmaktan iyidirAtı atasıyla katırı anasıylaYıl uğursuzunİnsan göre göre hayvan süre süreAzıcık ağrıyı aş çokçasını iş bastırırPara dediğin el kiriBir delinin kuyuya attığı taşı kırk akıllı çıkaramazSırça köşkte oturan komşusuna taş atmamalıdırAllah diyen mahrum kalmazHak yerini bulurGün geçer kin geçmezParayla dost bulunmazHarmanda tırpan yiyen sıpa yılına kadar acısını unutmazAğır ol batman gelAğaç ucuna yel değer güzel kişiye söz değerKöpekle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdirAç esner aşık gerinirKırılan kalp kolay kolay onarılmazAğır taş yerinden oynamazKalendere kış olur demişler titremeye durmuşuz demişHak diyen mahrum kalmazDevletli ile deli bildiğini işlerSahipsiz eve it buyrukİnsan eşek olunca semer vuran çok olurÇıngıraklı deve kaybolmazLatife latif gerekYağına kıymayan çöreğini zor yerEceli gelen köpek cami duvarına siyerAç tavuk kendini arpa ambarında sanırKazanmayanın kazanı kaynamazYağına kıymayan çöreğini yavan yerAptala malum olurKöre şimdi gece. demişler ne zaman gündüzdü? demişAslan yattığı yerden belli olurYağına kıymayan çöreğini kuru yerSelam kelamdan öncedir (önce gelir)Almadan vermek Allah'a yaraşırİte selam deliye kelam olmazİt itin ayağına (kuyruğuna) basmazAcemi nalbant gavur eşeğinde usta olurAcemi nalbant ahmak eşeğinde usta olurYüz verme arsız edersin az verme hırsız edersinAcemi nalbant ahmak eşeğinde dener kendiniKurt kocayınca köpeklerin maskarası olurAcemi nalbant gavur eşeğinde dener kendiniKeçiye can kaygısı kasaba yağ kaygısıParanın açmadığı kapı yokturAlıcı kuşun ömrü az olurAt ver hasım ol kız ver hısım olKurunun yanında yaşta (yaşda) yanarAnne gibi yar Bağdat gibi diyar olmazAttan inip eşeğe binmek olmazKimsenin çırası tana kadar yanmazAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu everirKağnı devrilince yol gösteren çok olurAy gördünse bayram etAda bana adayım sanaParanın açamadığı kapı yokturKöprüyü geçene kadar ayıya dayı deGörgülü kuşlar gördüğünü işler görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?Köprüden geçene kadar ayıya dayı deVeren eli herkes öperKöprüden geçinceye kadar ayıya dayı derlerTilkiyi kovalarken kurdu uyandırmaKöprüden geçerken ayıya dayı derlerAlçak uçan yüce konar yüce konan alçak uçarYaz yaz gerek kış kışŞahin küçüktür ama koca turnayı havadan indirirAcemi nalbant mesleği ahmak eşeğinde öğrenirmişMinarede doğru ama içi eğriMartta tezek kuruya nisanda seller yürüyeArı bal alacak çiçeği bilirAhlatın iyisini dağda ayılar yerZenginin kağnısı dağdan aşar fakirin eşeği düz yolda şaşarYalan parayla alınmazYemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak su içerler)Deveyle yetiş olmazBezirgan züğürtleyince geçmiş defterleri yoklarAbdala kar yağıyor demişler titremeye hazırım demişDeve ile yetiş olmazKoyunun bulunmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi derlerYalan parayla değil yaKara gün kararıp kalmazSonradan gelen devlet devlet değildirKatıra baban kim? demişler dayım attır demişAnanın (anasının) çıktıgı dala kızı salıncak kurarTembele kapını ört. demişler yel eser örter. demişAttan düşene tımar deveden düşene mezar gerektirBin nasihatten bir musibet evladırBin nasihatten bir musibet yeğdirBalçığı duvara vur tutarsada hoş tutmazsada hoşDoğruyu söyleyenin bir ayağı üzengide gerekVarışına gelişim tarhana aşına bulgur aşımİtle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdirHasta olmayan sağlığın kadrini bilmezAyranım ekşidir diyen olmazKazaya rıza gerekAkçesi ucuz olanın kendisi kıymetli olurAyıpsız yar arayan yarsız kalırAy var yılı besler yıl var ayı beslerBilgisiz bir kimse savaş davuluna benzer sesi çok içi boşturAllı yelek pullu yelek gömlek yok canfes neye gerek?Öksüz güler mi meğer yanılaSu yatağını bulurDeve bir akçeye deve bin akçeyeDeve kabe ye gitmekle hacı olmazTavşanı tazı tutar çalımı avcı satarHer damardan kan alınmazDünya gençten gence dinçten dinceAğlar gözden sahte sözden kendini sakınSen zot ben zot ata kim vere otKeçiye can kaygısı kasaba et kaygısıRüya ile hülya olmasa züğürtlerin canı çıkarBalık demiş ki etimi yiyen doymasın avımı yapan gülmesinAtın iyisi arkadan gelmezKimi yer kimi bakar kıyamet ondan koparYılan ne kadar eğri gitse deliğine doğru girerFukaranın düşkünü beyaz giyer kış günüGüzel bürünür çirkin görünürÖfkeyle kalkan zararla (ziyanla) otururArap eli öpmek dudak karartmazBıçağı kestiren kendi yüzü suyu insanı sevdiren kendi huyuYeni testi suyu soğuk tutarZengin kesesini züğürt dizini döverKöy yanar deli taranır (deli kız taranır)Kaldın mı oğul eline müdara eyle gelineKüçük suda büyük balık olmazÇalımına bakarsan alasın gelir evine bakarsan sadaka veresin gelirYüzü güzel olanın huyu (da) güzel olurArife tarif gerekmezKazma elin kuyusunu kazarlar kuyunuAçlık sofuluğu bozarDeveye cilve yap demişler götüyle dağları devirmiş (yedi çadır devirmiş)Zengin kesesini döver züğürt diziniAslan kükrerse atın ayağı kösteklenirİmam osurursa cemaat sıçarMahşerde amel kazanılmaz! işini zamanında yapYenilen pehlivan güreşe doymazSarmısak içli dışlı soğan yalnız başlıŞehirliyi ad yıkar köylüyü inatÖlecek tavşan çomağa karşı gelirAn beni bir kozla oda çürük çıksınÖküz yem bitince çifte gideceğini bilirBir lisan bir insanBalsız kovanda arı durmazBaskısız tahtayı yel alır yel almazsa sel alırBalsız kovan arı tutmazBeleş olsunda zift olsunYangını körükleyen saçından tutuşurAğaçtan maşa olmazKol kırılır yen içinde kalırDeveye boynun neden eğri? demişler nerem doğru ki? demişYokluk buğday yedirir aşlık ipek giydirirKişiyi nasıl bilirsin kendin gibiYılanın sevmediği ot deliğinin ağzında biterKendini beğenen şeytanÇömlek demiş dibim altın. kaşık demiş girdim çıktımKomşunu iki inekli iste ki kendin bir inekli olasınAptal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırHer işin başı sağlıkTaş düştüğü yerde ağırdırDilencinin torbası dolmazBalık çok konuşurum ama ağzım su dolu. demişTopalla gezen aksamak öğrenirKişi arkadaşından bellidirBaş dille tartılırEğretinin canı berk olurYokluk buğday yedirir aşlık çuha giydirirDünya büyük olsada dardırBir el bir eli yıkar iki elde yüzü yıkarDoğru söyleyenin tepesi delik olurSıçana rakı içirmişler kediye meydan okumuşDört atanın dördüde hakDostluk başka alışveriş başkaDayak cennetten çıkmıştırBeş parmağın hangisini kessen acımaz?Yağmurlu gün tavuk su içmezEkmekle oynayanın ekmeğiyle oynanırSıçan geçer yol olurGönlün yazı var kışı varGavurun tembeli keşiş Müslümanın tembeli derviş olurDağ başı dumansız olmazMandırada oğlak doğsa ovada otu biterAhırda oğlak doğsa ovada otu biterHerkes kaşık yapar ama sapını yapamazAdam adamdır olmasada pulu eşek eşektir atlastan olsa çuluMüflis bezirgan eski defterleri karıştırırDoğru söz yemin istemezAç yanından kaçAvrat malı kapı mandalı (tokmağı)Her düşüş bir öğrenişAkılsız dostun olacağına akıllı düşmanın olsunAslı neyse nesli odurAkıl parayla satılmazİt iti ısırmazAlacağın olsunda alakargada olsunÖlümü gören hastalığa razı olurAhırda oğlak doğsa dağda otu biterKimsenin ettiği yanına kalmazAzan kurda kızan köpekKırk yıllık kani olur mu yaniAç yat dinç yatDoğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerekBenim oğlum bina okur döner döner yine okurTüccar züğürtleyince eski defterleri karıştırırKedinin kanadı olsaydı serçenin adı kalmazdıDünyanın ucu uzundurYılan kendi eğriliğine bakmazda devenin boynu eğri. derYalnız taştan duvar olmazAt bir dizginde öküz bir çizide belli olurCan canın yoldaşıdırAç yatarım dinç yatarımAraba devrildikten sonra yol gösteren çok olurEl elin aynasıdırTüccar züğürtleyince geçmiş defterleri yoklarBeleş atın dişine (yaşına yularına dizginine) bakılmazÜşenenin oğlu kızı olmamışYüzünü bulan yüzsüz astarınıda isterYüz versen yüzsüz astarınıda isterKızı keyfine bırakırsan ya davulcuya varır ya zurnacıyaKızı keyfine bırakırsan ya davulcuya kaçar ya zurnacıyaAcemi nalbant kafir eşeğinde öğrenirCesurun bakışı korkağın kılıcından keskindirGittiğin yer kör ise gözünü yumda bakBaskıdaki altından askıdaki salkım yeğdirAt yedi günde it yediği günde unuturAzı karar çoğu zararÇerçi başındakini satarAllah fukarayı sevindirmek isterse önce eşeğini yitirtir sonra buldururAdam adamdan korkmaz utanır (hatır sayar)Arayan belasınıda devasınıda bulurEl elin eşeğini türkü söyleyerek ararTeker kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurAcemi nalbant çoban eşeğinde öğrenirAzı bilmeyen çoğu hiç bilmezKızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya kaçar ya zurnacıyaGülü seven dikenine katlanırPazar körsüz kalmazArkalı it kurdu boğarYumuşak huylu atın tekmesi yavuz olurAcıklı başta akıl olmazTeker kırılınca yol gösteren çok olurMeyve ağacını taşlarlarÖrtük pazar ara bozarOsurgan (osuruklu) göte arpa ekmeği bahaneSarımsağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışAğaçtan maşa aptaldan paşa olmazÖnce can sonra cananBir deli kuyuya bir taş atmış kırk akıllı çıkaramamışParanın gittiğine bakma işinin bittiğine bakAğaç düşsede yakınına yaslanırYiğit ekmeğiyle yiğit beslenirArmutun (armudun) iyisini ayılar yerArpa ekip buğday beklemeSel gider kum kalır (kişi ettiğini bulur)Var eli titremezSen pazarda hiç adam ağzı görmedin mi?Meyve veren ağacı taşlarlarAt ölür itlere bayram olurDüğün el ile harman yel ile (olur)Dostuna sıkça giden bir gün ekşi yüz görürBir dokun bin ah dinle kaseifağfurdanAbdal abdalın ne umduğunu ne bulduğunu isterGençlikte para kazan kocalıkta kur kazanAğır yongayı yel kaldırmazErkek arslan dişisinden kuvvet alırEmek olmadan yemek olmazDevletli gözü perdeli olurYenenle yanana ne dayanırÇarık çarıkla sarık sarıklaKomşunun tavuğu komşuya kaz görünürÇalışan kazanır elması kızarırAllah kulunu kısmeti ile yaratırGel demek kolay ama git demek güçtürİt ite buyurur itde kuyruğunaGüvenme dayına azık al yanınaİnsanın vatanı doğduğu yer değil doyduğu yerdirAç koyma hırsız edersin çok söyleme arsız edersinİnsan insanın (adam adamın) şeytanıdırBir dokun bin ah işit kaseifağfurdanİşleyen demir ışıldar (pas tutmaz)Atımın anlı sakar lakabını ele takarSarı öküzün yanında duran ya huyundan ya tüyünden kaparÇoğu zarar azı kararKurdun adı yaman çıkmış tilki vardır baş keserDoğru sarsılır ama yıkılmazAkıllı düşmandan korkma akılsız dosttan korkVarsa hünerin var her yerde yerin yoksa hünerin var her yerde üzülKörler memleketinde şaşılar padişah olurMeyveli ağaca taş atan çok olurTerziye göç. demişler iğnem başımda. demişGüzellik ondur dokuzu dondurAkıllı düşman akılsız dosttan yeğdirÇingeneye beylik vermişler önce babasını asmışYüksek dağın başı dumanlı olurHer gün papaz pilav yemezEl beğenmezse yer beğensinAyak almadık taş olmaz başa gelmedik iş olmazHanım kırarsa kaza halayık kırarsa cezaAç bırakma hırsız edersin çok söyleme arsız edersinKem dileme komşuna kem iş gelir başınaOynayacak adam kağnı gıcırtısındada oynarKepenek altında er yatarDeve büyüktür amma beşini bir eşek yederAnlatışa göre verirler fetvayıŞeyh uçmaz müridi uçururAkıl olmayınca başta ne kuruda biter ne yaştaAç koyma hırsız edersin çok söyleme yüzsüz edersinZüğürtleyen bezirgan eski defterleri yoklarGece işi kör işiAğır kazan geç kaynarYağına kıymayan çöreğini yoz yerAğacın kurdu içinde olurBaşa gelmeyince bilinmezAbdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar gah gerisineHazıra dağ ( lar) dayanmazAç karın katık istemez uyku yastık istemezAç bırakma hırsız edersin çok söyleme yüzsüz edersinTilki erişemediği üzüme hevengim olsun. demişKaz gelen yerden tavuk esirgenmezBir dokun bin ah dinleTekerlek kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurYar yıkıldığı gün tozarAlçak uçan yüce konar yüce uçan alçak konarKel ölür sırma saçlı olur kör ölür badem gözlü olurKoyunu yüze yetir el onu bine yetirirKasavetsiz ağız anahtarsız açılırParanın yüzü sıcaktırBiri bilmeyen bini hiç bilmezUmut fakirin ekmeğidirElmas çamura düşse yine elmasAslan yatağından şahan oturağından belli olurYel kayadan ne koparır (aparır)Yazın çalışan kışın gülüşürSevilmedik ot insanın başucunda biterSağ olsunda dağ ardında bulunsunİt ulur birbirini bulurEğri otur doğru söyle (konuş)Aç ölmez gözü kararır susuz ölmez benzi sararırAlmadan vermek Allah'a mahsusturAllah dokuzda verdiğini sekizde almazAsil azmaz bal kokmaz (kokarsa yağ kokar çünkü aslı ayrandır)Çağrılmayan yere çörekçi ile börekçi giderİki kişi dinden olursa bir kişi candan olurKızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya varır ya zurnacıyaAklın yolu birdirBalık baştan kokarSormak ayıp değil sormamak (bilmemek) ayıpAkıllı köprüyü arayana dek deli suyu geçerAltın anahtar her kapıyı açarAptal ata binerse bey oldum sanır şalgam aşa girerse yağ oldum sanırDevletli yanını kaşısa yoksul para verecek sanırÜrümesini (ürmesini) bilmeyen köpek (it) sürüye kurt getirirÖksüz neden güler? yanılırda gülerAdam adama gerek olmasa her biri bir dağ başında olurduDünya sultan süleyman a bile kalmamışYurdun otlusundan kutlusu yeğdirAkıllı gün sayana kadar deli oğlunu evermişBir uyuz keçi bir sürüyü boklarYırtıcı kuşun ömrü az olurAkıllı köprü arayıncaya kadar deli suyu geçerDeliye taş atma başını yararGönül verme evliye eve gider unuturDüşen ağaca balta vuran çok olurGençlikte taş taşı kocalıkta ye aşıDeliden al uslu haberiAyvaz kasap hepsi bir hesapHatırda kalmaz satırda kalırAlet işler el övünürAtlasa kıl yapışmazGemisini kurtaran kaptandırİki at bir kazığa bağlanmazAş kaşık ile iş keşik ileYaşa yaşa gör temaşaAltın eşik gümüş eşiğe muhtaçtırÇengi ölüsü çalgı ile kalkarGarip itin kuyruğu yerinde gerekGarip itin kuyruğu götünde olurGarip itin kuyruğu götünde gerekGarip itin kuyruğu kıçında gerekAkıllı düşünene kadar deli oğlunu evermiş torunu olmuşBir deli kuyuya bir taş atar kırk akıllı çıkaramazmışYattığı ahır sekisi çağırdığı istanbul türküsüAttan düşene yorgan döşek eşekten düşene kazma kürekŞaraptan bozma sirke keskin olurAkıllı köprüyü buluncaya kadar deli suyu geçerKimine hay hay kimine vay vayBir ağaçta gülde biter diken deAkıllı gün sayarken deli oğlunu evermişAvcı nanca al bilse ayı onca yol bilirÇok yaşayan bilmez çok gezen bilirKeçiye içki içirmişler kurdun evini sormuşHer ağacın meyvesi olmazKötü komşu insanı hacet sahibi ederAkıllı köprüyü arayıncaya kadar deli suyu geçerBirlikten dirlik (kuvvet) doğarAç ile eceli gelen söyleşirGarip köpeğin kuyruğu döşünde gerekSütsüz koyun meleğen olurBirden çıkan bine yayılırGörmemişin çocuğu olmuş tutmuş şeyini (pipisini çükünü) koparmışKara haber tez duyulurGarip itin kuyruğu bacağı arasında olurGarip itin kuyruğu kıçına kısık gerekHer akla geleni işleme her ağacı taşlamaŞapkası dar gelen başım büyük sanırGarip itin kuyruğu kıçına kısık olurYiğit yiğide at bağışlarElin ağzı torba değil ki büzesinKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demişEl yarası onulur dil yarası onulmazKalendere kış geliyor demişler titremeye hazırım diye cevap vermişVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolun (paran varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolun)Eli işitip mum ışığı gibi kendin yanarsınOynaşına inanan avrat ersiz kalırParalı adamdan dağlar bile korkarAl kaşağıyı gir ahıra yarası (yağırı) olan gocunsun (gocunur)Eşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini bırakırAcı acıyı keser su sancıyıSadık dost akrabadan yeğdirDoğru söyleyeni (konuşanı) dokuz köyden kovarlarKör Allah'a nasıl bakarsa Allah'da köre öyle bakarDağ dağa kavuşmaz insan insana kavuşurÇok gezen çok bilirBaşak büyüdükçe boynunu eğerZenginin malı züğürdün çenesi yorarPara insana dil elbise insana yol öğretirEl yarası geçer dil yarası geçmezAllah dağına göre kar verir (verir kışı)Dert gezmiş derman beraber gezmişNerde birlik orda dirlikBey ardından çomak çalan çok olurSokma akıl sekiz adım giderÇabuk parlayan çabuk sönerOğlan dayıya kız halaya çekerÇalı çırpı(dır) yuvam iyi(dir) kötü(dür) kocamAllah verince kimin oğlu kimin kızı demezAslandan korkulur bağlı bile olsaÖz ağlamayınca göz ağlamazYanlış hesap Bağdat'tan dönerBağlı koyun yerinde otlarNasihat tutmayanı musibet tutarArı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilirKitapsız büyüyen çocuk susuz büyüyen ağaca benzerEski düşman dost olmaz (olsada dürüst olmaz)Doğruluk minarede kalmış onunda içi eğriSöz ola kese savaşı söz ola kestiren başıKörle yatan şaşı kalkarMartta sürmez eylülde ekmezsen sabanı bırakAt görmediysen bokundanda mı atlamadın?Nasipsiz köpek kurban bayramında dağa çıkarBir yalanı kırk doğruya saklarlarŞeytan kişiyi kandırır ama suyunu ısıtmazAtlıya selam kelam eşekliye sonra gine gelemGeniş gününde dar gezen dar gününde geniş gezerGammaz olmasa tilki pazarda gezerSaksağan danayı babası hayrına bitlemezBana dokunmayan yılan bin yaşasınKitapsız büyüyen çocuk susuz yetişen ağaca benzerTavşan dağda suyu ateşteYörüğün göçü gide gide düzelirKızımın (bacımın) iffeti (örtüsü) batmakta rezilin gözüne acırım tükrüğe billahi tükürsem yüzüneÖksüze acıyan çok ama ekmek veren yokYalancının şahidi şıracı olurBir söz bin büyüye bedeldirAna gibi yar olmaz Bağdat gibi diyar olmazKurtla koyun kılıçla oyun olmazTatlı tatlı yemenin acı acı geğirmesi olurGel denilen yere gitmeye ar eyleme gelme denilen yere gidip yerini dar eylemeBıldırcının beyliği arpa biçilene kadarKırk hırsız bir çıplağı soyamamışBana dokunmayan yılan bin yıl yaşasınHer inişin bir yokuşu vardırKurunun yanında yaşda yanarYaralı tavşana sıkı atılmazEşek anıra anıra kurdu buldu derlerİki kişi başında fes yok derse başını yoklaMinnetle gül koklama dikeni sancar seniDan din desen oynarİtle yatan bitle kalkarAslını saklayan haramzadedirHorozu çok olan köyde sabah geç olurAydan gelen halı üstüne günde gelen kül üstüneDost ağlatır düşman güldürürTek kanatla kuş uçmazAç aç ile yatınca arada dilenci doğarÇoban armağanı çam sakızıBalı dibinden yağı yüzündenBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyimDoğa bekçiyle değil sevgiyle korunurBeni sokmayan yılan bin yıl yaşasınİbadette gizli kabahatteBaş nereye giderse ayakda oraya giderGönül ferman dinlemezBaşa yazılan gelir ebleh tasadan ölürAkıllı hırsız şaşkın ev sahibini bastırırNereye gitsen okka dört yüz dirhemLezzetsiz çorbaya tuz kar etmezBeni ısırmayan yılan bin yıl yaşasınGençlikte para kazan (taş taşı) kocalıkta kur kazan (ye aşı)Para ile imanın kimde olduğu belli bilinmezEt tırnaktan ayrılmazUşağı işe koş sende ardına düşZüğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak yeğdirOğlan doğuran övünsün kız doğuran dövünsünOduncunun gözü omçada dilencinin gözü çömçedeDeve boynuz ararken kulaktan olmuşÖfke baldan tatlıdırKorkunun ecele faydası yokturAtlıya saat olmazAltı olur yedi olur hep Allah'ın dediği olurAna gibi yar Bağdat gibi diyar olmazFakir hırsızlığa çıkınca ay akşamdan doğarAdam adama her daim muhtaç (gerek olur)Tilki benim için demem ama üzümsüz bağın kökü kurusun. demişPara ile imanın kimde olduğu belli olmazYerinden oynayan yetmiş kazaya uğrar en küçüğü ölümİyilik yap denize at balık bilmezse halik bilirBarışta ter dökmeyen savaşta kan dökerİti an taşı eline alSüt taşınca kepçeye baha olmazCennetde bu dünyada cehennem deFukaranın (fakirin) şaşkını beyaz giyer kış günüBülbülün çektiği sesindendirBülbülün çektiği dilindendirSarımsak içli dışlı soğan yalnız başlıAceleci sinek süte düşerArpa eken darı biçmezSatılık ziftin olsun selanik ten kel gelirPek yaş olma sıkılırsın pekde kuru olma kırılırsınİman ile paranın kimde olduğu belli olmazSağır bir kocayla kör bir kadın mutlu bir çifttirSu testisi su yolunda kırılırAraba devrilince yol gösteren çok olurAğrımayan başın sargıya ihtiyacı yokturİmanla paranın kimde olduğu belli olmazBal olan yerde sinekde olurAçın imanı olmazAkan su yosun tutmazSen işlersen mal işler insan öyle genişlerNerde hareket orda bereketSarhoştan deli bile korkarBeş parmağın beşi bir değil (olmaz)Şeytan adamı kandırır ama suyunu ısıtıvermezFare çıktığı deliği bilirGelen gideni aratırAşını eşini işini bilBaca eğride olsa duman doğru çıkarDağda bağın var yüreğinde dağın varDeğirmen iki taştan muhabbet iki baştanAl malın iyisini çekme (sonra) kaygısınıHaydan gelen huya giderKılıcı eline alan kılıcı ile ölürZüğürtlük zadeliği bozarAcıkan ne olsa yer acıyan ne olsa söylerTarlanın taşlısı kızın saçlısı öküzün başlısıYuvarlanan taş yosun tutmazMeyve veren ağaç taşlanırVardı bağım malım gelirdi kardeşlerim tükendi yağım balım gelmiyor kardeşlerimNe verirsen elinle o gelir seninleHerkesin aklı bir olsa koyuna çoban bulunmazOn beşindeki kız ya erde gerek ya yerdeZenginin malı fakirin dölü kıymetli olurTerziye dinlen. demişler ayağa kalkmışYakın (hayırlı) dost (komşu) hayırsız akrabadan (hısımdan) yeğdir (iyidir)Attan indi eşeğe bindiVeripte kötü olacağına vermeyipte kötü olPekmezi küpten kadını kökten alDevenin derisi eşeğe yük olurGarip itin kuyruğu bacağı arasında gerekSen sen ben benAt binenin kılıç kuşananınAllah kulundan geçmezEl elin eşeğini yırlaya yırlaya kendi eşeğini terleye terleye ararBeyler buyruğu yoksula kan ağlatırKuru laf karın doyurmazBin atın varsa inişte in bir atın varsa yokuşta binÇıra dibi karanlık olurAhlatın iyisini ayılar yerAdam ahbabından bellidirAdamın kötüsü olmaz meğer züğürt olaAyıpsız yar (dost) arayan yarsız (dostsuz) kalırAlçak yerde yatma sel alır yüksek yerde yatma yel alırBaba mirası yanan mum gibidirİnsan beşer kuldur şaşarZenginin ayakucunda uyuyacağına fakirin başucunda uyuAyırıcı gelmiş seçici gelmiş. orta yere sıçıcı gelmişEl sözüne bakan karısını tez boşarAyaklar ıslanmadan balık tutulmazHak yerde kalmazBir günlük beylik beyliktirHarama el uzatılmazAz yiyen az uyur çok yiyen güç uyurAkraba ile ye iç alışveriş etmeYeğniyi yel alır ağır yerinde kalırOğlanın şaşkını babasının zenginliğini methederAkıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçerCahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdirİnsan yedisinde ne ise yetmişindede odurAk koyun kara koyun geçit başında belli olurArpacıya borç eden ahırını tez satarÇok söyleme arsız edersin çok saklama hırsız edersinAllah isterse bir kulun işini mermere geçirir dişini istemezse işini muhallebi yerken kırar dişiniKenarın dilberi nazikde olsa nazenin olmazİnsan göre göre hayvan süre süre (alışır)Rağbet güzel ile zenginedirYiğidin yiğide ekmeği ödünç kötüye sadakaAç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursunAğaca balta vurmuşlar sapı bedenimden demişGençliğin kıymeti bilinse ihtiyarlığın şikayeti olmazBülbülü altın kafese koymuşlar illede vatanım demişOcak içinden tutuşurKış kış gerek yaz yazİnsanoğlu çiğ süt emmişKambersiz düğün olmazAğalık vermekle yiğitlik vurmaklaAz yaşa uz yaşa akıbet gelecek başaSonradan görme kuldan buluttan çıkma günden korkulurSiyah inekten beyaz süt sağılırGelin bindi deveye gör kısmeti nereyePadişahın bile arkasından kılıç sallarlarAvcı ne kadar hile bilse ayı o kadar yol bilirKörün istediği iki göz biri ela biri bozBeslemeyi eslemeden almaKırlangıcın zararını biberciden sorBayramda borç ödeyene ramazan kısa gelirAdemoğlu (insanoğlu) çiğ süt emmiştirKarga kekliği taklit edeyim demiş kendi yürüyüşünü şaşırmışPişmiş aşa su katan işi bozan kişiyi tanımlarAl elmaya taş atan çok olurBir elin nesi var iki elin sesi varBalta sapını kesmezTabancanın dolusu bir kişiyi korkutur boşu kırk kişiyiAraba devrilince (teker kırılınca) yol gösteren çok olurMirasa nereye gidiyorsun? demişler esip yağmaya sürüp savurmaya demişYenecek aş buğundan belli olurBüyük balık küçük balığı yutarAğır ol batman gelesinGönlün sevdiği ya kürklü olur ya kepenekliKurt kocayınca köpeğin maskarası olurHocanın (imamın) dediğini yap (söylediğini dinle) arkasından gitme (yaptığını yapma)Ya olduğun gibi görün yada göründüğün gibi olDünya tükenir yalan tükenmezFırıncının çocuğu aç dolaşırmışNasipsiz köpek kurban bayramında köy dışında bulunurAllah bir kapıyı kapatırsa ötekini açarFısıltı ev yıkarYazın yanmayan kışın ısınmazYıl harmansız kalmazYalnız taş duvar olmazAsil azmaz bal kokmaz kokarsa yağ kokar onunda aslı ayrandırBir yemem diyenden kork bir oturmam diyendenGüzele bakmak sevaptırÇıkmadık canda umut vardırHarmanda dirgen yiyen sıpa yılına kadar acısını unutmazYüz yüzden utanırEl el ile değirmen yel ileBir selam bin hatır yaparYengece niçin yan yan gidersin? demişler serde kabadayılık var. demişBüyük lokma ye ama büyük söz söylemeKırkından sonra azanı teneşir paklarBiribiri adamı yer diri diriGüvenme dostuna saman doldurur postunaGörünen köy kılavuz istemezAyı görmeden bayram etmeFelek kimine kavun yedirir kimine kelekDil dile değmeden dil öğrenilmezKibirliye kibir göstermek sadakadırBıçak kınını kesmezKurt dumanlı havayı severYuyucunun hakkı eline geçsinde ölü ister cennete gitsin ister cehennemeKul kullanan bir gözünü kör bir kulağını sağır etmeliAkıl olmayınca ne yapsın sakal?Baba eder oğul öderSu bulanmayınca durulmazAltın eşik gümüş eşiğe muhtaç olurŞeytanla ortak buğday eken samanını alırAlmadan vermek Allah'a mahsus (yaraşır)El adamı cömert der maldan eder yiğit der candan ederMeyveli ağacı taşlarlarYabancı koyun kenara yatarRüzgar eken fırtına biçerDeli dostun olacağına akıllı düşmanın olsunGöze göz dişe dişAdı çıkmış dokuza inmez sekizeAtım tepmez itim kapmaz demeAbdalın karnı doyunca gözü pabucundadırTuz ekmek hakkını bilmeyen kör olurÖküz altında buzağı aranmazAç domuz darıdan çıkmazKork Allah'tan korkmayandanAkıl verme para verSanatına güvenenin para ayağına gelirArkadaş dediğinin gölgesinde suç işlenirBir musibet bin nasihatten iyidirBorçtan korkan kapısını büyük açmazİyiliğe iyilik olsaydı koca öküze bıçak olmazdıAcar tazı çulluda belli olur çulsuz daMum dibine ışık vermezRüzgarın önüne düşmeyen yorulurİnsan doğduğu yerde değil doyduğu yerdeDoğru olanı dokuz köyden kovarlarTebdil i mekanda ferahlık vardırKimse kendi memleketinde peygamber olmazDoğru konuşanı dokuz köyden kovarlarÇağrılan yere erinme çağrılmayan yere görünmeDoğru söz (ağıdan) acıdırMal canı kazanmaz can malı kazanırYatsının faziletini güveyden sormalıGüzele kırk günde doyulur iyi huyluya kırk yılda doyulmazSaç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirAzan mevlasınıda bulur belasını daDoğruyu söyleyeni dokuz köyden kovarlarKurnaz hırsız ev sahibini bastırırYavaş atın çiftesi pek olurAllah balmumu yakana balmumu yağmumu yakana yağmumu verirFakirlik ayıp değil tembellik ayıpŞu dünyanın bin bir türlü hali varAcemi nalbant mesleği gavur eşeğinde öğrenirmişAr yılı değil kar yılıBeş para ver konuştur on para ver susturamazsınSakla samanı gelir zamanıTekkeyi bekleyen çorbayı içerDost ile ye iç alışveriş etmeDeli kıza cilve yap demişler oda gitmiş osurmuşDilenciye hıyar vermişler eğri diye beğenmemişGüneş giren eve doktor (hekim) girmezVasiyet ölüm getirmezMalını yemesini bilmeyen zengin her gün züğürttürKanaat gibi devlet olmazDevletliye dokun geç fukaradan sakın geçZenginin gönlü olana kadar (olasıya) fakirin canı çıkarZüğürt bezirgan eski defterleri karıştırırGurbette övünmek hamamda türkü söylemeye benzerAğanın eli tutulmazBöyle gelmiş böyle giderÇok mal haramsız çok söz yalansız olmazVarını veren utanmamışKöprüyü geçinceye kadar ayıya dayı derlerAtlar nallanırken kurbağa ayağını uzatmazYaşın yanında kuruda yanarAdam olana bir söz yeterZora dağlar dayanmazAt ölür nalı kalır yiğit ölür namı kalırYarına kalan davadan korkmaSarhoşlar ve çocuklar doğruları söylerlerİki kişi konuşurken üçüncüye bok yemek düşerÖğüt bir hazine kadar değerli olduğu halde bedava verilirBirlikten kuvvet doğarOğlan babadan öğrenir meclis gezmeyi kız anadan öğrenir sofra yazmayıÇirkefe taş atma üstüne sıçrarTilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdırAyı çocuklarını büyütmüş duru su içmeye vakti olmamışPara iyi bir uşak kötü bir efendidirZenginin malı züğürdün çenesini yorarAcemi nalbant kürt eşeğinde dener kendiniYalancı kim? işittiğini söyleyenAdam adamdır olmasada pulu eşek eşektir olmasada çuluHasta sağ kalırsa hekime karşı gelirEl elin eşeğini türkü çağırarak ararHer şey incelikten insan kabalıktan kırılırBorcun yoksa kefil ol işin yoksa şahit olAz tamah çok ziyan getirirAt avrat ömrü uzatırBülbülün çektiği dil(i) belasıdırMisafirin umduğu ev sahibine iki öğün olurBir insanı tanımak için ya alışveriş etmeli ya yola gitmeliPara ile imanın kimde olduğu belli olmaz (bilinmez)Papaz her gün pilav yemezDenize düşen yılana sarılırÇam sakızı çoban armağanıAz sabırda çok keramet vardırAbdal abdala çatmayınca kasnak boyuna geçmezMal adama hem dost hem düşmandırBıçak yarası geçer (onulur) dil yarası geçmez (onulmaz)Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdırCennetin kapısını cömertler açarHarman yel ile düğün el ile olurCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdirVarsa hünerin var her yerde yerin yoksa hünerin var her yerde yerinGöz mideden büyüktürAllah sabırlı kulunu severAtına bakan ardına bakmazBülbülün çektiği dili belasıMahkeme kadıya mülk değilÇok söyleme arsız edersin aç bırakma hırsız edersinAkıl yaşta değil baştadırSevda geçer yalan olur sonra sokar yılan olurSarışının adı var esmerin tadı varUmmadığın taş baş yararZaman sana uymazsa sen zamana uyÖlürse yer beğensin kalırsa el beğensinDeveyi yardan uçuran bir tutam otturİti an çomağı hazırlaAteş düştüğü yeri yakarVur dedik öldürdüKomşu komşunun külüne muhtaçtırTembele iş buyur sana akıl öğretsinAsil azmaz bal kokmazZemheriden sonra ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezUlu sözü dinlemeyen uluyakalırAğılda oğlak doğsa ovada otu biterAğacı kurt insanı dert yerBir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardırOlgun bir insanı dost edinmek isterseniz tenkit edin basit bir insanı dost edinmek isterseniz methedinCan cümleden aziz(dir)Bez alırsan musul dan kız alırsan asildenAllah sağ eli sol ele muhtaç etmesinİş olacağına varırZengin adam elindeki kendine yeten adamdırİt ürür kervan yürürAllah ın bildiği kuldan saklanmazYe kürküm yeAlma delinin kızını soya çekerAlim unutmuş kalem unutmamışAr dünyası değil kar dünyasıAğaç yaş iken eğilirVar varlatır yok söyletirDilenciye borçlu olma ya düğünde ister ya bayramdaAyı yavrusunu severken öldürürmüşMalım seni vereyimde mi kötü olayım vermeyeyimde mi kötü olayım?Baba malı tez tükenir evlat gerek kazanaHer yerde okka dört yüz dirhemAlışmış kudurmuştan beterdirAsılmış adamın evinde ipten söz edilmezİyilik et kele övünsün eleDoğru söyleyeni dokuz köyden kovarlarAçın karnı doyar gözü doymazYavuz hırsız ev sahibini bastırırBoktur kokar huydur çekerAtın ölümü arpadan olsunKuş var eti yenir kuş var et yedirilirDeve kırk yılda intikam almış ammada çabuk oldu demişGüvenme dayına ekmek al yanınaAtın bahtsızı arabaya düşerEşeğini sağlam kazığa bağla sonra Allah'a ısmarlaAz menfaat çok zarara mal olurSöz var dağa çıkarır söz var dağdan indirirDüşmez kalkmaz bir AllahBirgün su içeceğin çeşmeye çamur sıçratmaYeğniği yel alır ağır yerinde kalırYağmur yağsında varsın kerpiççi ağlasınGençler sadık olmak ister yapamazlar. yaşlılar sadık olmamak ister yapamazlarŞeytanın dostluğu darağacına kadardırBesle kargayı oysun gözünüFaydasız baş mezara yaraşırEvdeki hesap çarşıya uymazBaba (babası) oğluna bir bağ bağışlamış (vermiş) oğul (oğlu) babasına bir salkım üzüm vermemiş (üzümü çok görmüş)Acıkmış kudurmuştan beterdirİnsan sevdiğini yerden yere vururmuşÜzüm üzüme baka baka kararırAbdal abdalın ne onduğunu ister nede bulduğunuYalancının mumu yatsıya kadar yanarAtalar sözünü tutmayanı yabana atarlarBülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demişGemisini kurtaran kaptanÇalıda gül bitmez cahile söz yetmezKimse bilmez kim kazana kim yiyeKörler sağırlar birbirini ağırlarBiri yer biri bakar kıyamet ondan koparAcemi katır kapı önünde yük indirirEv alma komşu alSöz var iş bitirir söz var baş yitirirDünya büyük olsada (aslında) dardırBüyük lokma ye(de) büyük söz söylemeAkıl para ile satılmazAbada bir dibada bir giyene güzelde bir çirkinde bir seveneYüz verme arsız olur az verme hırsız olurFakiri dövme üstünü yırtMart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırırAbada bir dibada giyene güzelde bir çirkinde seveneDost acı söylerYavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olurYüzü güzel olanın huyu (da) güzeldirAbdalın dostluğu köy görünceye kadarCins kedi ölüsünü göstermezAkıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır (deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)Bir başa bir göz yeterEceli gelen köpek cami duvarına işerZenginlikle sıcaktan zarar gelmezAslını inkar edenin nesli gevşek olurNamaza meyli olmayanın kulağı ezanda olmazErgen gözüyle kız alma gece gözüyle bez almaKimi köprü bulamaz geçmeye kimi su bulamaz içmeyeAdamın iyisi alışverişte belli olurArmut piş ağzıma düşAz veren candan çok veren maldanAcele işe şeytan karışırAbdal düğünden çocuk oyundan usanmazAbdala malum olurAlma mazlumun ahını çıkar aheste ahesteAç doymam tok acıkmam sanırDolu küpün sesi çıkmazAnlayana sivri sinek saz anlamayana davul zurna azAt ölür meydan kalır yiğit ölür şan kalırCömert derler maldan ederler yiğit derler candan ederlerAcıyan uyumuş acıkan uyumamışAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırAkraba (dost) ile ye iç alışveriş etmeVakitsiz öten horozun başını keserlerDoğru bilinmeyince eğri bilinmezAç ayı oynamazŞöhret afettirAçtırma kutuyu söyletme kötüyüAyağını yorganına göre uzatTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırYarım elma gönül (hatır) almaAcı patlıcanı kırağı çalmazHayırlı komşu hayırsız akrabadan iyidirAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşNe ekersen onu biçersinAbanın kadri yağmurda bilinir