Ortaya ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Hak yerini bulur (yerde kalmaz)Rüzgar esmeyince yaprak kımıldamazBir ağızdan çıkıp (çıkan) bin dile (ağza) yayılırAslan yatağından (yattığı yerden) bellidir (belli olur)Herkes kaşık yapar ama sapını ortaya (doğru) getiremezMum yanmayınca pervane dönmez (yanmaz)Dil yüreğin kepçesidirMum yanmayınca pervane yanmazAkılsız köpeği (ahmak iti) yol kocatırDünya bir işi binNalıncı keseri gibi kendine yontarTaş taş üstünde olur ev ev üstünde olmazÖksüz hırsızlığa çıkarsa ay ilk akşamdan doğarAkranıyla konuşmayanın sesi semadan gelirYalancı topaldan kolay tutulurYel gelen deliği kapamalıFakirin karnı doyunca sırtı üşürKurdun oğlu akıbet kurt olurTas yere düşmeden çanlamazGörünen dağın (köyün) uzağı olmazRüzgar esmeyince yaprak oynamazAçık kaba it değerİşkilli tavuk dingilderRüzgar esmeyince dal kımıldamazAt yedi günde it yediği günde (belli olur semirir)Et ola it olaYalancının ipi kısa olurAçık kaba it siyerHatıra çok bakan yere çok bakarTakke düştü kel göründüBir ev bir devIrgatın kötüsü akşama doğru kıvrarMinareyi çalan kılını hazırlar (kılıfına uydurur)Bağa gir izin olsun ki üzüm yemeye yüzün olsunYiğidin malı ortada olurKenarın dilberi nazikde olsa nazenin olamazAt yedi günde it yediği günde semirirNeren ağrırsa canın oradadırAt yedi günde it yediği günde belli olurKar erir bok ayaza çıkarCan çıkmadıkça huy çıkmazİki koç kafası bir kazanda kaynamazDarlıkta dirlik olmazDeliye geçit yoklatırlarBir sıçrarsın çekirge iki sıçrarsın çekirge sonunda yakalanırsın çekirge (üçüncüsünde avucuma düşersin çekirge)Üzüm hırsızı güzün belli olurLaf lafı açar lafda tabakayı açarÇok konuşan çok yanılırİnsan şimdi neyse geçmişindede odurEv dememişler evran demişlerDünya bir işin binAç kurt insana saldırırGönül alma bir elmaLaf lafı açar lafda kutuyuKoyma akıl akıl almazAt yedi günde it yediği gündeAbdal abdala çatmayınca kasnak boyna geçmezHer şey aslına dönerSana senden gelir her ne gelirse başın rahat bulur dilin rahat durursaKomşunu sev ama aradaki duvarı kaldırmaKoyma akıl cepten düşerHerkes sevdiğini öper bayramda bahaneCins horoz yumurtadayken öterAslan yer tilki bakarHıyarın önü dutun sonuHer dükkan kirasıylaKoyunu güden kurdu görürYarım elma hatır almaKaşığı herkes yapar ama sapını ortaya getiremezBeşikte giren mezarda çıkarDoğru gidenin başı duvara çarpmazAğaç yaprağıyla insan dostuyla güzeldirİhmalin devlete zararı varKabiliyetin mektebi yokturGizliden gebe kalan aşikare doğururAlp yağıda alçak çoğudaÜç kuruşluk eşeğin beş paralık sıpası olurHerkes kaşık yapar ama sapını doğru getiremezKör satıcının kör alıcısı olurGörünen dağın uzağı olmazNerde çokluk orada boklukÖdünç akıl cepten düşerEceli gelen fare kedinin yoluna çıkarEceli gelen yılan yol üstünde yatarYarası olan gocunsunEceli gelen karga kırılmış dala konarİstenmeyen aş ya karın ağrıtır ya başİş aynasıdır kişinin lafa bakılmazÖlümle öç alınmazYaz diye yola çıksanda kışı göze alCan çıkmadan huy çıkmazYaz diye yola çıkarken kışı göze alÖksüz oynaşa çıkmış ay akşamdan doğmuşEceli dolan yılan yol üstünde yatarDağ başına harman yapma savurursun yel için önüne değirmen yapma öğütürsün sel içinEceli gelen öküz kasap bıçağını yalarmışKaçanın anası ağlamamışEkin biçe biçe deste olur insan gide gide usta olurEceli gelen keçi çobanın değneğini yalarmışAynası iştir kişinin lafa bakılmazDervişin fikri neyse zikride o olurSu aktığı yere akarBayramdan sonra gelen kınayı götüne yakEceli gelen köpek çobanın ekmeğini yerHer şeye (köfteye) maydanoz olmaSarımsağı gelin etmişlerde kırk gün kokusu çıkmamışÖküzün gamsızı kasap bıçağını yalarmışGamsız sığır kasap bıçağını yalarmışÖlümü gelen öküz kasap bıçağını yalarmışEceli gelen keçi çobanın ekmeğini yerParam seni vereyimde mi düşman olayım vermeyeyimde mi düşman olayım?Beyle bostan ekenin vay halineKoyun güden kurdu görürCins horoz yumurtada (iken) öterDoğmamış çocuğa don biçilmezDoğmamış çocuğa kaftan biçilmezDoğmadık çocuğa kaftan biçilmezŞeytan ile ortak eken buğdayın sapını alırAç it duvarı delerAç it fırını delerAla keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmazAç it damı delerHer şeye maydanoz olmaAyinesi iştir kişinin lafa bakılmazHer köfteye maydanoz olmaAcele ile yol alınmazSürüyü güden kurdu görürEceli yaklaşan köpek mescit avlusuna işerMeramın elinden ne kurtulur?Eceli yaklaşan köpek mescit avlusuna siyerAç it duvarı yıkarAç it damı yıkarAç it fırını yıkarRamazanda oruç yiyenin yüzü bayramda kara olurYağırı olan gocunurOynamasını bilmeyen gelin yerim dar demiş yerini genişletmişler yenim dar demişÇekişilmeyince pekişilmezAç köpek damı delerOynamasını bilmeyen gelin yerim dar demiş yerini bollaştırmışlar yenim dar demişAç köpek duvarı delerAç köpek fırını delerTerazi tartıyla her şey vaktiyleArefe günü yalan söyleyenin bayram günü yüzü kara çıkarHastalık sağlık bizim (insan) içinKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (murdar) derEceli yaklaşan köpek mescit duvarına siyerEceli yaklaşan köpek mescit duvarına işerDeve adını eşek odunu satarDervişin fikri neyse zikride odurDeve adını satar eşek odunuSu akmayınca durulmazAç köpek duvarı yıkarAç köpek fırını yıkarSoy asma soyuna çekerAç köpek damı yıkarDevenin silkintisi eşeğe yük olurOynamasını bilmeyen kız yerim dar demiş yerini bollaştırmışlar yenim dar demişDevenin yünü eşeğe yük olurAcelede nedamet düşünmekte selamet vardırRamazanda yalan söyleyenin yüzü bayramda kara olurİtin akılsızı kurban bayramında sılaya giderYağmur yağsa yaş görmez kavga olsa taş görmezHakikat eğilir fakat kırılmazDilin kemiği yokturGönül ne kahve ister ne kahvehane gönül sohbet ister kahve bahaneAkşam yalan söyleyenin sabah yüzü kara çıkarAdam eti ağırdırİnsanın alacası içinde hayvanın alacası dışındadırDünyanın iki başı bir gelmezİnsan eti ağırdırHayvanın alacası dışında insanın alacası içindedirZalim ettiğini bulurYanlız taş duvar olmazSabah ola hayır geleOynamasını bilmeyen kız yerim dar demiş yerini genişletmişler yenim dar demişAdam yükü ağırdırİnsan yükü ağırdırSon pişmanlık fayda etmezAdamın alacası içinde hayvanın alacası dışındadırMilletin ağzı torba değil ki dikesinİki baş bir kazanda kaynamazYolundan giden yorulmazYarım elma gönül almaKirpi yavrusunu pamuk diye severmişBaktın ki kar havası eve gel kör olasıMilletin ağzı torba değil ki büzesinOlmaz olmaz deme olmaz olmazKirpide yavrusunu pamuğum diye severmişNerede çokluk orada boklukBoynuzsuz koyunun hakkı boynuzluda kalmazAğlamak akçe etmezFırsat her vakit ele geçmezDoğmadık çocuğa don biçilmezYiğit bin yaşar fırsat bir düşerSen bilirsin deyince kavga olmazAkrabayla ye iç alışveriş etmeRamazanda yalan söyleyenin bayramda yüzü kara olurDostla ye iç alışveriş etmeDoğmadık çocuğa kaftan (don) biçilmezYapmak zor yıkmak kolaydırTerazi var tartı var her şeyin bir vakti varDost ile ye iç alışveriş yapmaRamazanda oruç yiyenin bayramda yüzü kara olurYapmak güç yıkmak kolaydırTilki ulaşamayacağı üzüme koruk derTilki yetişemediği üzüme koruk derKarı koca arasına girilmezBoşanıp kocana varma sevişip dostuna varmaSevişip dostuna boşanıp kocana varmaÇocuk doğmadan kaftan biçilmezDeve ölürse eşeğe yüktürKedi uzanamadığı ciğere pis dermişKedi ulaşamadığı ciğere murdar dermişAyyar tilki art ayağında tutulurKedi yetişemediği ciğere pis dermişİki aslan bir posta sığmazAz yiyenin hekimle düz gidenin hakimle işi olmazKedi yetişemediği ciğere murdar dermişDeve ölürse eşeğe yük olurSen bilirsin deyince değirmende kavga olmazKedi uzanamadığı ete murdar dermişSirkeyi sarımsağı düşünen (hesaplayan) paçayı yiyemezDişi köpek kuyruğunu sallamayınca erkek köpek ardına düşmezGizlide gebe kalan aşikarede doğururAcelede nedamet teennide selamet vardırAcemi marangozun talaşı tahtasından çok olurPerşembe günü yalan söyleyenin cuma günü yüzü kara çıkarDeniz kenarında dalga eksik olmazKedi uzanamadığı ciğere murdar dermişKöpek ekmek veren (yediği kapıyı) tanırVerip pişman olmaktansa (olacağına) vermeyip düşman olmak yeğdir (ol)Acımayana acınmazAç ile arkadaş olma yemem derde sömürürEv devdirAh yerde kalmazDeveye bindikten sonra çalı ardına gizlenilmezİşkilli büzük (tavuk) dingilderPire yüzünden yorgan yakılmazEşeği sahibinin dediği yere bağlada varsın kurt yesinElin ağzı torba değil ki çekip büzesinÖlmüş devenin derisi eşeğe yüktürSınanmışı sınamak ahmaklıktırEtle tırnak arasına girilmezBirlik olmadan dirlik olmazAk göt geçit başında belli olurHerkesin ağzı torba değil ki büzesinEv deliği dev deliğiDoğru söz acı olurZalimin zulmü varsa mazlumun Allah'ı varHak söz acı olurAlimin yanında dilini zenginin yanında keseni tutTemiz çevre istiyorsan önce kendi kapının önünü süpürAğlamak para etmezDoğru söz ağıdan acı gelirÇatal kazık yere geçmezDenenmişi denemek ahmaklıktırHak söz acıdırHak söz ağıdan acı gelirEv eksiği dev eksiği ev deliği dev deliğiKanatsız kuş uçmaz (olmaz)Geline oyna. demişler yerim dar. demişAç yatarım dinç kalkarımSamur kürkde olsa kabahatli kimse üzerine almazEtme bulursun inleme ölürsünBir insan köprü kurar bin insan geçerEv dediğin evrendir ucu dönmez kervandırAynı ırmakta iki kere yıkanamazsın üzerinden akan sular şimdi yeni sulardırBulanık su balıkçının yarı kazancıdırKar ne kadar çok yağsa yaza kalmazErkekliğin onda dokuzu kaçmaktırYiğidin malı meydandadırBir kişi köprü kurar bin kişi üzerinden geçerAkıllı söylemeden (önce) düşünür akılsız düşünmeden söylerYa evlat bir ya ocak kör gerekBir adam köprü kurar bin adam üzerinden geçerEv sahipleri pastırmayı ince doğrasa kurnaz misafir alır ikişer ikişer yutarTembele bulut bile yük olurİyi kadının kocası cübbesinden belli olurPerşembenin gelişi çarşambadan bellidirAbanın kıymeti yağmurda bilinirTembele bulut dahi yük olurÇingene çingeneye çatmadıkça kasnak boynuna geçmezAlemin ağzı torba değil ki büzülsünAdalet evrenin ruhudurSütle giren huy canla çıkarZeyrek kuş iki ayağından tutulurİki kardeş savaşmış ebleh buna inanmışSu aktığı yere yine akarAbanın kadri yağmurlu günde belli olurAdalet mülkün temelidirÖfke ile kalkan zarar ile otururÖfke ile kalkan ziyanla otururGönülsüz yenen aş ya karın ağrıtır ya başÖfke ile kalkan ziyan ile otururAz konuş çok çalışAdalet dünyanın temelidirÖfkeyle kalkan ziyanla otururSelin ağzı tutulur elin ağzı tutulmazErken öten horozun başını keserlerTop otu beylikten olunca güllesi Bağdat'a giderOnmadık yılın yağmuru harman vakti yağarÖfkeyle kalkan zarar ile otururNerde çokluk orda boklukÖfkeyle kalkan ziyan ile otururMum yanmayınca pervane dönmezMinareyi çalan kılıfını hazırlarErken öten horozun başını koparırlarÇatal kazık yere batmazHak yerini bulurGelin ata binmişde gör ki kimin kapıya inmişAkı karası geçitte belli olurKaza geliyorum demezAcele gitme belaya yetişirsin yavaş gitme bela sana yetişirÖlüm ile öç alınmazÇıngıraklı deve kaybolmazEceli gelen köpek cami duvarına siyerKarpuz kabuğuna basma kayıp düşersinBin ölçüp bir biçmeliBenzeye benzeye yaz benzeye benzeye kış olurSon pişmanlık fayda vermezHuy canın altındadırKağnı devrilince yol gösteren çok olurBekar olana karı boşamak kolay olurYarası olan gocunurHer kuşun eti yenmez kuş var ki et yedirirlerYoldan (yol ile) giden yorulmazDünya gençten gence dinçten dinceÖksüz güler mi meğer yanılaBilgisiz bir kimse savaş davuluna benzer sesi çok içi boşturKöylü misafir kabul etmeyiz. demez konacak konak yoktur. derKöpek ekmek veren kapıyı tanırVakitsiz açılan gül erken solarVakitsiz açılan gül çabuk solarKimi yer kimi bakar kıyamet ondan koparSen zot ben zot ata kim vere otAlemin ağzı torba değil ki büzesinVakitsiz açan gül erken solarKedinin usluluğu sıçan görünceye kadarVakitsiz açan gül çabuk solarAğlar gözden sahte sözden kendini sakınSabah ola hayır olaVakitsiz açılan gül tez solarVakitsiz açan gül tez solarAçlık sofuluğu bozarKol kırılır yen içinde kalırVaktinden evvel açan gül tez solarKendini beğenen şeytanHer zaman eşek ölmez on köfte on paraya olmazAğaçtan maşa olmazSıçana rakı içirmişler kediye meydan okumuşDoğru söyleyenin tepesi delik olurBaş dille tartılırYalancıyı kaçtığı yere kadar kovalamalıGüneş balçıkla sıvanmazAkıllıyı arkada tutma akılsızı klavuz etmeAhırda oğlak doğsa ovada otu biterMandırada oğlak doğsa ovada otu biterBana dokunmayan (beni sokmayan) yılan bin yaşasınŞakanın sonu kakadırHer zaman çiğdem çıkmaz bazende küsküç kırılırHer düşüş bir öğrenişAhırda oğlak doğsa dağda otu biterKazan taşarsa kepçenin değeri olmazAç yat dinç yatAt yedi günde it yediği günde unuturHak söz ağıdan acıdırAç yatarım dinç yatarımAraba devrildikten sonra yol gösteren çok olurAkılsız baştan sefil taban ne çekerTeker kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurTeker kırılınca yol gösteren çok olurAy buluttan çıksında gör ayva tüyünü atsında görDervişin fikri ne ise zikride odurÖrtük pazar ara bozarÖfke ile kalkan zararla otururSarımsağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışArık etten yağlı tirit olmazSakal bıyığa denk olmayınca berber ne yapsın?Padişah yasağı üç gün sürerDostuna sıkça giden bir gün ekşi yüz görürAğır yongayı yel kaldırmazEk tohumun hasını çekme yiyecek yasınıGüvenme dayına azık al yanınaAcele giden yolda kalırAceleyle giden yolda kalırZararın neresinden dönülse (dönersen dönsen) kardırAceleyle yürüyen yolda kalırAkılsız başın zahmetini ayaklar çekerAkılsız başın derdini ayaklar çekerTilki erişemediği üzüme hevengim olsun. demişSenden zengin ile ortak olmaAna gezer kız gezer bu çeyizi kim düzer?Tekerlek kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurİş insanın aynasıdırGelin atta buyruk hak taMeramın elinden bir şey kurtulmazÖksüz neden güler? yanılırda gülerBaktın kar havası eve gel kör olasıSormak ayıp değil sormamak (bilmemek) ayıpGurkun cücüğü güzün sayılırTatlı ye tatlı söyle (konuş)Sevip dostuna boşanıp kocana varmaİşkilli büzük dingilderİki at bir kazığa bağlanmazŞaraptan bozma sirke keskin olurKeçiye içki içirmişler kurdun evini sormuşİki deliye bir uslu koymuşlarBeylik çeşmeden su içmeAcele ile yürüyen yolda kalırKarga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demişTilkiye tavuk kebabı yer misin? demişler adamın güleceğini getiriyorsunuz. demişHer akla geleni işleme her ağacı taşlamaElin ağzı torba değil ki büzesinAkraba idik akrep olduk biz bize ayrı düştük bakmaz olduk yüz yüzeEvvel hesap sonra kasapŞimşek çakmadan gök gürlemezSokma akıl sekiz adım giderAşı pişiren yağ olur gelinin yüzü ağ olurDilin kemiği yokBir çöplükte iki horoz ötmezYanlış hesap Bağdat'tan dönerDoğru söz acıdırBağlı koyun yerinde otlarAtın ürkeği yiğidin korkağıAt görmediysen bokundanda mı atlamadın?Kurtla koyun kılıçla oyun olmazBir söz bin büyüye bedeldirEşek anıra anıra kurdu buldu derlerAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını almışLezzetsiz çorbaya tuz kar etmezUşağı işe koş sende ardına düşÇatal kazık yere çakılmazBela geliyorum demezYa evlat bir ya ocak körAdam adama her daim muhtaç (gerek olur)Tilki benim için demem ama üzümsüz bağın kökü kurusun. demişSaçın ak mı kara mı önüne düşünce görürsünTan gelsin hayrı beraber gelsinEceli gelen fare kedi taşağı kaşırAraba devrilince yol gösteren çok olurAçın kursağına çörek dayanmazHerkes kaşık yapar ama sapını ortaya getiremezBir senden büyüğün birde senden küçüğün sözünü dinleKaynayan kazan kapak tutmazAkılsız köpeği yol kocatırDevenin derisi eşeğe yük olurUtanma pazar dostluğu bozarEski dosttan düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAk koyun kara koyun geçit başında belli olurAkraba ile ye iç alışveriş etmeGençliğin kıymeti bilinse ihtiyarlığın şikayeti olmazKenarın dilberi nazikde olsa nazenin olmazOcak içinden tutuşurYağmur yağsa kış değil mi? kişi halini bilse hoş değil mi?Az el aş kotarır çok el iş kotarırGelin bindi deveye gör kısmeti nereyeRamazanda yalan söyleyenin (oruç yiyenin) bayramda yüzü kara olurAraba devrilince (teker kırılınca) yol gösteren çok olurYenecek aş buğundan belli olurSen işten korkma iş senden korksunDüt demeye dudak gerekÖfkeyle kalkan zararla otururYalnız taş duvar olmazAkraba gelmeye gelmeye yad olur yad gele gele akrabaAkraba gelmeye gelmeye düşman oldu düşman gele gele akraba olduSade pirinç zerde olmaz bal gerektir kazana baba malı tez tükenir evlat gerek kazanaYüz yüzden utanırŞer işi uzat hayra dönsün hayır işi uzatma şerre dönmesinAkılsız başın cezasını ayaklar çekerGörünen köy kılavuz istemezSu bulanmayınca durulmazEdebi edepsizden öğrenŞeytanla ortak buğday eken samanını alırİp inceldiği yerden koparHer kuşun eti yenmezBin işçi bir başçıKardeş kardeşi atmış yar başında tutmuşVurmakda yiğitlik kaçmak daDoğru söz (ağıdan) acıdırSakla samanı gelir zamanıDost ile ye iç alışveriş etmeVasiyet ölüm getirmezZora dağlar dayanmazAtlar nallanırken kurbağa ayağını uzatmazYerin kulağı varAlma soysuzun kızını sürer anası(nın) iziniBir insanı tanımak için ya alışveriş etmeli ya yola gitmeliMal adama hem dost hem düşmandırAllah gümüş kapıyı kaparsa altın kapıyı açarKardeş kardeşi bıçaklamış dönmüş yine kucaklamışSarışının adı var esmerin tadı varEmanet eşeğin yuları gevşek olurDağ dağ üstüne olur ev ev üstüne olmazAğılda oğlak doğsa ovada otu biterCan çıkmayınca huy çıkmazZengin adam elindeki kendine yeten adamdırVar varlatır yok söyletirİyilik et kele övünsün eleKuş var eti yenir kuş var et yedirilirGüvenme dayına ekmek al yanınaBir adamın adı çıkacağına canı çıksınBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa düşmeyinceÜzüm üzüme baka baka kararırYalancının mumu yatsıya kadar yanarBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa ermeyinceBiri yer biri bakar kıyamet ondan koparAkılsız başın zahmetini (cezasını) ayaklar çekerYavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olurAcele yürüyen yolda kalırYeni dosttan vefa gelmezÖdünç güle güle gider ağlaya ağlaya gelirEden bulur inleyen ölürHer işte bir hayır vardırEceli gelen köpek cami duvarına işerAnasına bak kızını al kenarına bak bezini alAdamın iyisi alışverişte belli olurEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAcele işe şeytan karışırAkraba (dost) ile ye iç alışveriş etmeVakitsiz öten horozun başını keserlerAçtırma kutuyu söyletme kötüyüYarım elma gönül (hatır) almaAcı patlıcanı kırağı çalmazAcıkan doymam (sanır) susayan kanmam sanırAba altında er yatarAbanın kadri yağmurda bilinir