Uygun ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Elmada almada demesini bilirizAslana ot ata etBöyle baş böyle tıraşUzak menzile yavaş gitmeliYol ile giden yanılmazVakitsiz misafir keseden yerTarlada çayırda bağ bayırdaIhlamurdan odun olmaz beslemeden kadın olmazKöpeksiz köy bulmuş çomaksız geziyorKızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya kaçar (varır) ya zurnacıyaOturmakla iş bitmezKaz kazla daz dazla kel tavuk kel (topal) horozlaAçık yaraya tuz basılmazÇiftçi yağmur ister çömlekçi kurakRüzgarlı havada pamuk toplanmazEşkıyanın (ihtiyarın fukaranın) düşkünü beyaz (hasa) giyer kış günüYol bilen yorulmazBıyığın uzunsa borazan çalEşeğin sahibinin dediği yere bağlada varsın kurt yesinBostancı yağmur ister kiremitçi kuraklıkBaşındaki fese bak girdiği kümese bakUn elekten hamur bilekten çıkarGetir bana hıdrellezi göstereyim sana yazıEt ne kadar arık olsada üstüne ekmek yaraşırAdaletle zulüm bir yerde durmazBoşa koydum dolmadı doluya koydum almadıBorçtan korkan kapısını büyük açmaz (küçük açar)Ölü evinde ağlamayı düğün evinde gülmeyi bilmeliYalnız öküz boyunduruğa koşulmazAy ışığında zeytin silkelemeİmam ölüyü deli deliyi severAlçak yerde yatma sel alır yüksek yere yatma yel alırEsmere al bağla karşısına geç ağlaBir fit bin büyü yerine geçerAcele eden sinek süte düşerBaşıma uymayan takke elin olsunŞehir oğlanının düşkünü ak sade giyer kış günüSöyle arkadaşını söyleyeyim sana seniGetir bana hıdırellezi göstereyim sana yazıYol ile giden yorulmazAğır yongayı yel kapmazKadı anlatana göre fetva verirElden (yabancıdan) vefa zehirden şifa olur mu?Ekmek bile çiğnenmeden yutulmazMayasız yoğurt olmazAkıl var mantık varAkıl var yakın varMayasız yoğurt çalınmazYol bilenle yürüyen yorulmazHerkes her biri için her biri herkes içinDavul dengi dengine çalarDeveye inişi mi seversin yokuşu mu demişler düz yere mi girdi demişYenliceği yel atmış götüne diken batmışCoşkun nehir geçitsiz olmazArı bal alacağı çiçeği bilirKaz kazla daz dazla kel tavuk kelhorozlaHer vaktin bir padişahı varHer şey aslına dönerAvradı eri saklar peyniri deriMayasız yoğurt çalınmaz (tutmaz)Kar ne kadar çok yağsada yaza kalmazCoşkun ırmak geçitsiz olmazHerkes sevdiğini öper bayramda bahaneDeveye inişi mi seversin yokuşu mu demişler düze kıran mı girdi demişDeveye dağ beygire bağDeveyi yokuşa sürmeYalnız öküz çifte koşulmazDeveye yokuşu mu seversin inişi mi demişler düz yere kıran mı girdi demişNokta kadar menfaat için virgül kadar eğilmeAkıl var izan varYerini bilmeyen yılda bir kat elbise eskitirHerkes bildiğini okurDövüşerek pazarlık et güle güle ayrılKılık kıyafetle adam olunmazAllah seni bu dünya boş kalmasın diye yaratmamışEt ne kadar arık olsa ekmek üstünde yaraşırDağdaki tavşanın suyu ocağa vurulmazÖlü evinde ağlamasını düğün evinde gülmesini bilmeliUcuz etin yahnisi tatsız olurArkadaşını söyle kim olduğunu söyleyeyimYorgun öküzün ıslık canına minnetYoldan giden yorulmazBaş dil ile tartılırYorgun eşeğin ıslık canına minnetGüzele ne yakışmazYorgun öküzün çüş canına minnetİmece günü bulutlu görmeyene ne mutluÇay kuşu çay taşı ile vurulurSen işi bırakmayınca iş seni bırakmazDeveye yokuşu mu seversin inişi mi diye sormuşlar ikisininde Allah belasını versin düz ovaya bakalım demişDağ gülü bağda bitmez bağ gülü dağda bitmezDağ kuşu dağda bağ kuşu bağda gerekDağ kuşu bağda bağ kuşu dağda olmazDağ kuşu dağda çöl kuşu çölde gerekDağ kuşu dağda bağ kuşu bağda yakışırMayasız yoğurt tutmazÖlümle öç alınmazEğri cetvelden doğru çizgi çıkmazÇuvalın ağzı dururken dibi açılmazGüzele ne yaraşmazAkılsızın şaşkını beyaz giyer kış günüİven sinek süte düşerElmayı çayıra armudu bayıraKarpuz kabuğu suya düşmeden denize girilmezYorgun eşeğin çüş canına minnetKılavuzu karga olanın burnu boktan çıkmazYerinde söz söylemesini bilen özür dilemek zorunda kalmazDeli deliden hoşlanır imam ölüdenBoğaz kırk boğumdurHer zaman poyraz rüzgarı esmezBuldun bir koyun yede doyunSu akarken testini doldurBorçtan korkan kapısını geniş açmazHacı Mekke'de derviş tekkedeBorçtan korkan kapısını küçük açarBağ bayırda tarla çayırdaGün varken davarını eve götürEşeğine bakmazda akşamdan sonra oduna giderEşeğine bakmaz köye düğüne giderArkadaşını söyle ki sana kim olduğunu söyleyimRüzgarlı günde pamuk atılmazBorçtan korkan kapısını geniş (büyük) açmazFırsat sakal altından geçerEşeğine bakmazda hasan dağı na oduna giderKervan yolda düzülürYanlışda bir nakışHerkesin geçtiği köprüden sende geçAnadan olur daya (dadı) hamurdan olur mayaBoğaz dokuz boğumdur boğa boğa söylerUcuz etin yahnisi yenmez (tatsız olur)Boğaz kırk boğumdur boğa boğa söylerKuşa kafes lazım boruya nefesKervan gide gide göçünü düzerBoğaz dokuz boğumdurAkarsu çukurunu kendi kazırAkşam gelen misafirin yiyeceği bulgur sıkısı yatacağı ahır sekisiAnadan olur dadı hamurdan olur mayaSöyleyene değil söyletene bakÇakalsız köy olmazÖküz tekini bulmadan çifte yürümezÜçlenmemiş eken olmamış ekerBöyle başa böyle tıraşZaman her yarayı tedavi ederZaman her şeyin ilacıdırEşkıyanın düşkünü hasa giyer kış günüDeveye dağ beygire yağAbdal (derviş) tekkede hacı Mekke'de bulunurDemiri tavında dövmeliArmudun iyisini ayılar yerBaskısız bedevreyi el almazsa yel alırMart kuruluk nisan yağmurlukTembele iş buyurursan sana akıl öğretirAkarsu çukurunu kendi kazar (doldurur)Köşe taşı köşede yakışırDavul (bile) dengi dengine çalarArığa (göle) su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlarKomşun kör ise sen kısık bakVarsa eşin rahattır başın yoksa eşin zordur işinNe sert ol asıl ne yumuşak ol basılArı bal yapacak çiçeği bilirTerazi var tartı var her şeyin bir vakti varBaskısız çatı örtüsünü el almazsa yel alırAba vakti aba alan yaba vakti yaba alan yanılmamışAz yiyenin hekimle düz gidenin hakimle işi olmazNe sert ol asıl ne yavaş ol basılBeşe bakma çiftten başka işeAllah bile kulunun karasını yüzüne vurmazSonradan görme gavurdan dönmeAllah bile kulunun karasını yüzüne vurmamışDünya iki kapılı handırNe aşkın ol asıl ne şaşkın ol basılIrmağın kenarına çeşme yapılmazKadı anlatışa göre fetva verirAraba ile tavşan avlanmazIrmak kenarında çeşme yapılmazNe şaşkın ol basıl ne taşkın ol asılÇobana verme kızı ya koyun güddürür yada kuzuHer ağaçtan kaşık olmazAt binenin yol gidenindirEşeği sahibinin dediği yere bağlada varsın kurt yesinEvli evine köylü köyüneIsırgan ile taharet olmazDibi görünmeyen suya girmeAğacın kalitesi özünden insanın kalitesi sözünden belli olurKarpuz kabuğunu görmeden denize girmeAlimin yanında dilini zenginin yanında keseni tutBurun yüzden düşmezDemir tavında dilber çağındaKızı gönlüne (keyfine) bırakırsan ya davulcuya varır ya zurnacıyaKafirden hacı elden bacı olmazİhtiyarın düşkünü beyaz giyer kış günüKar ne kadar çok yağsa yaza kalmazKarıncanın yok olma zamanı gelince kanatlanırHalayıktan kadın olmaz gül ağacından odunBoyuma göre boy buldum huyuma göre huy bulamadımYağmur tavına ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezYerini bilmeyen yılda bir kat urba eskitirAz ateş çok odunu yakarSu akarken testiyi doldurmalıSorumluluk insanı eğitirSağır işitmez uydurur (yakıştırır)Anadan olur daya hamurdan olur mayaArmudun iyisini (dağda) ayılar yerBaz bazla kaz kazla kel tavuk topal horozlaErken öten horozun başını keserlerÇok gezen tavuk ayağında pislik getirirHer zaman gemicinin istediği rüzgar esmezİş bilenin kılıç kuşananın devran süreninAz eli aşta gör çok eli işte görAkar su çukurunu kendi kazarErken öten horozun başını koparırlarErken evlenen döl alır erken kalkan yol alırEsrik devenin çulu eğri gerekKomşun kör ise senkıpabakÖlüm ile öç alınmazErken çıkan yol alır er evlenen döl alırAcele gitme belaya yetişirsin yavaş gitme bela sana yetişirYalnız öküz çifte (boyunduruğa) koşulmazÜçlenmemiş eken olmamış biçerİte selam deliye kelam olmazKar kuytuda para pintide eğleşirZürafanın düşkünü beyaz giyer kış günüEmanete ihanet olmazŞahin ile deve avlanmazTan yeri ağarınca hırsızın gözü kararırAhlatın iyisini dağda ayılar yerArı bal alacak çiçeği bilirMartta tezek kuruya nisanda seller yürüyeÇok kucaklayan az düşürürYoldan (yol ile) giden yorulmazSu yatağını bulurKafa büyük içi boş tut kulağından çifte koşKedi yavrusunu yerken sıçana benzetirVakitsiz açılan gül çabuk solarVakitsiz açan gül çabuk solarDarı unundan baklava incir ağacından oklava olmazVakitsiz açan gül erken solarVakitsiz açılan gül erken solarKuşa süt nasip olsa anasından olurduFukaranın düşkünü beyaz giyer kış günüVakitsiz açılan gül tez solarVakitsiz açan gül tez solarAy ışığında ceviz silkilmezAz ateş çok odun yakarBaskısız yongayı yel alır sahipsiz tarlayı sel alırAğaçtan maşa olmazKedinin gideceği samanlığa kadarVaktinden evvel açan gül tez solarBaskısız tahtayı yel alır yel almazsa sel alırHer zaman eşek ölmez on köfte on paraya olmazBaş dille tartılırAkıl insanı zulmede götürebilir merhamete deEvli evinde köylü köyünde gerekAkıllıyı arkada tutma akılsızı klavuz etmeArının karnındaki bal ile kuyruğundaki zehri birbirine karıştırmayan Allah seninde hakkının başkasıyla karıştırmaz. sabretAkşama karşı yola gitme tana karşı yatmaNehirden geçerken at değiştirilmezDereyi geçerken at değiştirilmezSudan geçerken at değiştirilmezDereden geçerken at değiştirilmezIrmak geçilirken at değiştirilmezKızı keyfine bırakırsan ya davulcuya varır ya zurnacıyaÇay geçerken at değiştirilmezDerviş tekkede hacı Mekke'de bulunurÇayı geçerken at değiştirilmezAzı karar çoğu zararKızı keyfine bırakırsan ya davulcuya kaçar ya zurnacıyaSamur kürkde olsa suçu kimse üzerine almazArık öküze bıçak çalınmazKızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya kaçar ya zurnacıyaSamur kürkde olsa kabahati kimse üzerine almazYiğit ekmeğiyle yiğit beslenirAğaçtan maşa aptaldan paşa olmazOt kökü üstünde biterGül dalından odun beslemeden kadın olmazDüğün el ile harman yel ile (olur)Kabahat samur kürk olsa kimse üstüne almazAğır yongayı yel kaldırmazÇarık çarıkla sarık sarıklaKabahat samur kürk olmuşda kimse giymemişÇoğu zarar azı kararArşın malı kantar ile satılmazAkşam ise yat sabah ise gitSuç samur kürk olsa kimse sırtına almazHer gün papaz pilav yemezEkincinin karnını yarmışlar kırk bu yılcık kırk bıldırcık çıkmışBir fit bin büyü yerini tutarAnlatışa göre verirler fetvayıCambaz ipte balık dipte gerekAllah uçamayan kuşa alçacık dal verirZürefanın düşkünü beyaz giyer kış günüKervan yolda düzelirAna gezer kız gezer bu çeyizi kim düzer?Irmağı geçerken at değiştirilmezKocana göre bağla başını harcına göre pişir aşınıAbdal tekkede hacı Mekke'de bulunurDemir tavında dövülürKızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya varır ya zurnacıyaAş kaşık ile iş keşik ileSuç samur kürk olsa kimse üstüne almazNasihat istersen tembele iş buyurElin ağzı torba değil ki büzesinAçık ağız aç kalmazEli işitip mum ışığı gibi kendin yanarsınEşkıyanın düşkünü beyaz giyer kış günüYerine düşmeyen gelin yerine yerine boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskirAğanın gözü yiğidin sözüNasihat tutmayanı musibet tutarMartta sürmez eylülde ekmezsen sabanı bırakAt görmediysen bokundanda mı atlamadın?Çiğnemeden yutulmazYörüğün göçü gide gide düzelirAv avlayanın kemer bağlayanınSona kalan dona kalırÇiftçiye yağmur yolcuya kurak cümlenin muradını verecek hakÇoban armağanı çam sakızıAkşamın hayrından sabahın şerri yeğdirLezzetsiz çorbaya tuz kar etmezAt binenin (iş bilenin) kılıç kuşananınEşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun kimi kısa derFare çıktığı deliği bilirKılıcı eline alan kılıcı ile ölürAt binenin kılıç kuşananınPekmezi küpten kadını kökten alRençber kırk yılda tüccar kırk gündeKabahat samur kürk olsa kimse sırtına almazAhlatın iyisini ayılar yerAlçak yerde yatma sel alır yüksek yerde yatma yel alırKaçanı kovmazlar yıkılanı vurmazlarEl sözüne bakan karısını tez boşarAz el aş kotarır çok el iş kotarırYağmur yağsa kış değil mi? kişi halini bilse hoş değil mi?Padişahın bile arkasından kılıç sallarlarBeslemeyi eslemeden almaHızlı koşan çabuk yorulurAba vakti yaba yaba vakti abaYılın eksiğini nisan getirir nisanın eksiğini yıl getirmezÇaydan geçerken at değiştirilmezHocanın (imamın) dediğini yap (söylediğini dinle) arkasından gitme (yaptığını yapma)Güzellerin talihi çirkin olurKibirliye kibir göstermek sadakadırErine göre bağla başını tencerene göre kaynat aşınıÇam ağacından ağıl olmaz el çocuğundan oğul olmazAt beslenirken kız istenirkenZor oyunu bozarGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir (anlaşılır)Acar tazı çulluda belli olur çulsuz daBorçtan korkan kapısını büyük açmazBoğaz dokuz (kırk) boğumdur (boğa boğa söyler)Saç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirFarz sünneti bastırırErken kalkan yol alır er evlenen döl alırÇiftçinin karnını yarmışlar kırk tane gelecek yıl çıkmışEmanete hıyanet olmazKarıncanın zevali gelince kanatlanırPapaz her gün pilav yemezÇam sakızı çoban armağanıŞeriatın kestiği parmak acımazAlçak yer yiğidi hor gösterirZaman sana uymazsa sen zamana uyTembele iş buyur sana akıl öğretsinÇiftçiye yağmur yolcuya kurak cümlenin muradını verecek hakkIrmak kenarına çeşme yapılmazAtın bahtsızı arabaya düşerIrmaktan geçerken at değiştirilmezTarlaya saban sürüye çobanAkşama karşı gitme tana karşı yatmaAcemi katır kapı önünde yük indirirSabahtan karnını doyuran küçükken evlenen aldanmamışSu uyur düşman uyumazİğneyi kendine çuvaldızı başkasına batırArmut piş ağzıma düşVakit nakittirAbdal düğünden çocuk oyundan usanmazVakitsiz öten horozun başını keserlerAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırNe ekersen onu biçersinAbanın kadri yağmurda bilinir