Yok ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Uyku durak yokEkmek istemez su istemezBeş para etmezGülünsüz toy olmazİsmi lazım değilAğaça çıksa pabucu yerde kalmazEski çamlar bardak olduSözü mü olur?Yel üfürdü sel (su) götürdüKarada ölüm yokDöner taşım yok öter kuşum yokDemir nemden çürür insan gamdanYağmur olsa kimsenin tarlasına yağmazSakalım yok ki sözüm dinlensinBiz bize benzerizHorozca aklın yok mu vaktinde ötesinBinin yarısı beş yüz oda bende yokAy aydın hesap belliUsta maymun kamçı istemezAllah a bir can borcu varBaşı var aklı yok dili var kabı yokAyağında donu yok fesleğen ister (takar) başınaAyranı yok içmeye tahtıravanla gider sıçmayaÖlmek var dönmek yokÇıkmamış candan ümit kesilmezHerkesin bir derdi var değirmencininkide suAt var meydan yokBorç vermekle düşman vurmaklaYüzü benek içi tezekHer başın bir derdi var değirmencininkide suDaha hanya yı konya yı bilmez devenin gevişine gülerYanan harmanın yerinde ne kalır?Çöpsüz üzüm olmazZengine bir kıvılcım güzele bir sivilce yetermişKarpuz kabuğuyla beslenen eşeğin ölümü sudan olurGeçti bor un pazarı (sür eşeğini niğde ye)Öküz öldü ortaklık bozuldu (bitti)Acemi nalbant gibi kah nalına vurur kah mıhınaAyı gördüm yıldıza itibarım (minnetim) yokAcemi nalbant gibi gerek nalına vurur gerek mıhınaNe dağda bağım var ne çakaldan davamAyıya kovan ısmarlanmazAv avlanmış tav tavlanmışKöpeksiz köy bulmuşda çomaksız (değneksiz) geziyorİkisini bir kazana koysalar kaynamazlarUyanda balığa gidelimUyku ölüm halidirÜzümü yede bağını sormaSakalımız yok ki sözümüz dinlensinHer başın bir derdi var değirmencininki suVadesi yetene çare yokRençperin kediside dişi olmalıdırArpa unun yoksa tatlı dilinde mi yok?Yalanın kemiği yok ki boğazına bataVar akar yok bakarSoğan yemedim ki ağzım koksunYemin etsem başım ağrımazKadı kızında bile kusur olurOd yok ocak yokAnamın (babamın) öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımBabamın öleceğini bilseydim bir acı soğana değişirdimAnamın öleceğini bilseydim bir acı soğana değişirdimBalık kokarsa tuzlanır ya tuz kokarsa ne yapılır?Babamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımKarpuz kabuğuyla büyüyen eşeğin ölümü sudan olurBabamın (anamın) öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımKarıncazevali gelince kanatlanırAbdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar gah gerisine (çobanın yağı çok olursa çarığına sürer)Güzel kanda kavga andaAllah kuluna nefesi sayı ile vermişDünyada tasasız baş bostan korkuluğunda bulunurBu sıcağa kar mı dayanır?Gözü yumulunca kadri bilinirCanımı sokakta bulmadımYalanın kemiği yok ki boğaza bataÖküz öldü ortaklık bittiAnamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardımBaşıma uymayan takke elin olsunİnek öldü hap kesildi dana öldü hep kesildiİnek öldü hab kesildi dana öldü hep kesildiÖlmüşde ağlayanı yokSeninki canda benimki patlıcan mı?Her insanın bir kusuru vardırKar ne kadar çok yağsada yaza kalmazBalta değmedik ağaç olmazMisafirin umduğu ev sahibine iki övün olurDil ebsem olsa baş esendirAkça bulsam çıkı yokMazlumun ahı indirir şahı (yerde kalmaz)Akçe bulsam çıkı yokDil ebsem baş esendirAllah namerde merde hiçbir ferde muhtaç etmesinAyağında donu yok fesleğen ister başınaKör ölünce badem gözlü kel ölünce sırma saçlı olurCimrinin zararı cömerdin hurcunu geçer elbetÇabalama kaptan ben gidememDağları ıssız sanma körleri gözsüz sanmaKılık kıyafetle adam olunmazCimrinin zararı cömerdin para dolu heybesini geçer elbetTatarın kılavuza ihtiyacı yokturNasipten öteye köy yokÜzümünü yede bağını sormaKurttan çoban olmazHatasız dost arayan dostsuz kalırKul kusursuz olmazYa bu deveyi güdersin yada bu diyardan gidersinTilkiye tavuk emanet edilmezKurda kuzu emanet edilmezKör ölür badem gözlü olur kel ölür sırma saçlı olurYiğidi öldür hakkını yemeEt kokarsa tuzlanır ya tuz kokarsa ne yapılır?Bir varmış bir yokmuşAyı gördüm yıldıza minnetim yokHatasız arkadaş arayan arkadaşsız kalırAşığa Bağdat ırak değildirKimseden kimseye hayır yokDemir yumuşamaz deli uslanmazKöpeksiz köye kurt girerDeve kadar büyümüşsün kulağı kadar haysiyetin yokAşığa Bağdat sorulmaz (ırak değildir)Acından ölmüş yok tokundan ölmüş çokAllah bana bende sanaKimse kimsenin çukurunu dolduramazKöpeksiz köye kurt dalarKöpeksiz sürüye kurt dalarKöpeksiz sürüye kurt inerKöpeksiz köye kurt inerÇaputluya çalı düşmanHatasız arkadaş arayan yalnız kalırKarpuz kabuğu suya düşmeden denize girilmezAyı gördüm yıldıza itibarım yokAktan kara kalktı mı?Yok büyümez zayıf büyürBuldum bilemedim bildim bulamadımAcı söz er belini bükerYoğun canı alınmazBencillik dostluğun zehiridirAyağında donu yok fesleğen takar başınaBencil her yerde yalnızdırMerhamet etmeyene merhamet edilmezKöpeksiz sürüye kurt girerAvradın dolaşığı akşamdan sabaha kor bulaşığıKarının dolaşığı akşamdan sabaha kor bulaşığıDeğirmende doğan sıçan gök gürültüsünden korkmazZenginin ayıbı fukaranın hastalığı meydana çıkmazVarlığa darlık olmazAğzından hayır çıkmazsa bari şer söylemeDünya fani malın hani?Dilden gelen elden gelse her fukara padişah olurTok açın halinden bilmez (ne bilir anlamaz) (var ne bilsin yok halinden)Battı balık yan giderMüft olsunda zift olsunKefenin cebi yokÇobansız sürüyü kurt kaparKul azmayınca hak yazmaz (kula bela gelmez hak yazmadıkça hak bela yazmaz kul azmadıkça)Bir tepe yıkılır bir dere dolarEl deliye bende akıllıya muhtacımBaş olan boş olmamalıdırDenize düşen yosuna sarılırHer ağaç kökünden kururYok büyümez arık büyürİt ısırmaz at tepmez demeSuya düşen yılana sarılırErim er olsunda yerim çalı gibi olsunParan gitti mi demezler işin yetti mi derlerAdadığı çok verdiği yokEğrinin iki yakası bir araya gelmezVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolunKüheylan at çul içindede bellidirKavanoz dipli dünyaEv yıkanın evi yıkılırOlmaz olmaz deme olmaz olmazEv yıkanın evi olmazYatan öküze yem yokMart kuruluk nisan yağmurlukBaskısız bedevreyi el almazsa yel alırPilavdan döne kaşığın sapı (dönenin kaşığı) kırılsınHer güzelin bir kusuru vardırFala inanma falsızda kalmaBir suçla adam asılmazYapmak zor yıkmak kolaydırTatlı dil güler yüz düşmanın kolunu bükerİven kız ere varmaz varsada baht bulmazBaskısız çatı örtüsünü el almazsa yel alırKimseden kimseye hayır yok (gelmez)Yapmak güç yıkmak kolaydırİt sürü para kazanKurdu bekçi yapan koyunlar postu kaybedince ağlamamalıdırAşığa Bağdat sorulmazSerçeye çubuk beredirİki emini bir yemin ayırırTatarın kılavuza ihtiyacı yokAllahtanrısağ gözü sol göze muhtaç etmesinHoca okurken yanılırBaşın sağlığı dünya varlığıBir gemide iki kaptan olmazAşağıdan çıkarsa kışa yukarıdan çıkarsa boşaEkmeden biçilmezGündüz yağar gece açar yıl bozgunluğu kadın söyler erkek susar ev bozgunluğuÖlmüş koyun (eşek) kurttan korkmazRahman a secdesi yok sofuluğu elden bırakmazPara her kapıyı açarPara ile dağlar gülistan olurIsırgan ile taharet olmazÖküz öldü ortaklık bozulduDertsiz baş olmazOlacakla öleceğe çare yokturPire yüzünden yorgan yakılmazPara dağları yol ovaları bedesten ederGüneş giren eve doktor girmezRahman a secde etmez yine sofuluğu elden bırakmazAllah ın ondurmadığını peygamber sopa ile kovalarDumansız baca olmaz kahırsız koca olmazParanın gördüğü işi kimse göremezİşleyen demir paslanmazİşleyen demir parıldarAğrısız baş mezarda olurÇalışan demir ışıldarGüneş giren eve hekim girmezEğri ağaçsız orman olmazAltın yerde paslanmaz taş yağmurdan ıslanmazGökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven kurmaya kalkarAğustosta suya girse balta kesmez buz olurKar ne kadar çok yağsa yaza kalmazBey oğlu kulluk kul oğlu beylikBaşını sallamayan kavak olmazAbdalın yağı çok olursa gah (hem) borusuna çalar (sürer) gah (hem) gerisineKarıncanın yok olma zamanı gelince kanatlanırYa evlat bir ya ocak kör gerekKomşu kızı almak kalaylı tastan su içmek gibidirDolu bardak su almazTok acın halinden bilmez (var ne bilsin yok halinden)Büyük balık küçük balığı yerDenizdeki balığın pazarlığı olmazKusursuz dost arayan dostsuz kalırÖğrenmenin yaşı olmazDünyayı sel bassa ördeğe vız gelirOrtak çok oldukça zarar azalırGarip kim kör oAcıyan çok amma ekmek veren yokLafla (lakırdı ile) peynir gemisi yürümezGitsende beni bağlamaz kendi düşen ağlamazTakdirle yazılan tedbirle bozulmazVermeyince mabud neylesin sultan mahmudSel ile gelen yel ile giderBorçsuz çoban yoksul beyden iyidirSormak ayıp değil sormamak ayıpAyranı yok içmeye atla gider sıçmayaVar evi kerem evi yok evi verem (elem) eviVermeyince mabut neylesin sultan mahmutSormak ayıp değil öğrenmemek ayıpAyranı yok içmeye tahtırevanla gider sıçmayaBilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıpGiden gelse dedem gelirdiVermemiş mabut neylesin sultan mahmutKalabalıkta eşeğin kuyruğunu kesme kimi uzun der kimi kısaİşleyen demir pas tutmazBilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıpAğır taş batman döverEşeğinin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaAğır taş yerinden oynamazLeyleğin ömrü (günü) laklakla geçerGüneş girmeyen eve hekim girerMerkebin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaElbette olur ev yıkanın hanesi viranVar mı malın herkes kulun yok mu pulun dardır yolunYüz verme arsız edersin az verme hırsız edersinVar mı pulun herkes kulun yok mu pulun dardır yolunDereyi görmeden paçayı sıvamaİte selam deliye kelam olmazEv yıkanın Allah evini yıkarEv yıkanın evini Allah yıkarKelin ilacı olsa başına sürerKoyma akıl akıl olmazParanın açamadığı kapı yokturParanın açmadığı kapı yokturİlmin sonu yoktur öğrenmenin yaşı başı yokturHe demekde iş bitirir yok demekdeDeliye bal tattırmışlar çarşıda katran bırakmamışMartta tezek kuruya nisanda seller yürüyeÇobanın yağı çok olursa çarığına sürerMazlumun ahı indirir şahıAç doyacağını düşünmez tok acıkacağını düşünmezÇıkmadık candan ümit kesilmezÇıkmamış canda umut vardırDeve bir akçeye deve bin akçeyeAllı yelek pullu yelek gömlek yok canfes neye gerek?Can çıkmadan umut kesilmezVar evi kerem evi yok evi elem eviMart ayların çingenesidirÇıkmamış candan umut kesilmezÇıkmayan candan umut kesilmezNasipten öteye yol yokZengin kesesini züğürt dizini döverYağlı dilimin yoksa yağlı dilinde mi yokAta binersen Allah'ı attan inersen atı unutmaAtın tepmezi itin kapmazı olmazBeleş olsunda zift olsunBaskısız tahtayı yel alır yel almazsa sel alırDağ başı dumansız olmazGüneş balçıkla sıvanmazKöpeksiz sürüye (köye) kurt dalar (iner)Geç olsunda güç olmasınAvrat var ev yapar avrat var ev yakarKedinin kanadı olsaydı serçenin adı kalmazdıGüneş görmeyen eve doktor girerKedinin boynuna ciğer asılmazHangi gün vardır akşam olmadıkAkıl veren çok ekmek veren yokAkıl veren çok para veren yokGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta anlaşılırGüneş girmeyen eve doktor girerAğaçtan maşa aptaldan paşa olmazOt kökü üstünde biterGençliğin kıymeti yaşlılıkta bilinirLafla peynir gemisi yürümezİş amana binince kavga uzamazAllah tan korkmayandan korkulurToprağı işleyen ekmeği dişlerAbdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar gah gerisineAğacın kurdu içinde olurKel ölür sırma saçlı olur kör ölür badem gözlü olurKasavetsiz ağız anahtarsız açılırUna dökülen yağın zararı yokBilmemek ayıp değil sormamak ayıpAlçak uçan yüce konar yüce uçan alçak konarAltın anahtar her kapıyı açarAllah ın ondurmadığını peygamber sopa ile kovarDertsiz baş (kul) olmazGarip itin kuyruğu yerinde gerekVar ne bilsin yok halindenGarip itin kuyruğu götünde gerekGarip itin kuyruğu götünde olurKimine hay hay kimine vay vayGarip itin kuyruğu kıçında gerekYiğit arkasından vurulmazGarip köpeğin kuyruğu döşünde gerekArpa samanıyla kömür dumanıylaFukaranın tavuğu tek tek yumurtlarGarip itin kuyruğu kıçına kısık gerekGarip itin kuyruğu kıçına kısık olurGarip itin kuyruğu bacağı arasında olurVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolun (paran varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolun)Yerine düşmeyen gelin yerine yerine boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskirYiğidin sözü demirin kertiğiÇobansız koyunu kurt kaparYa bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeliŞimşek çakmadan gök gürlemezÇalı çırpı(dır) yuvam iyi(dir) kötü(dür) kocamDilin kemiği yokTayfanın akıllısı geminin dümeninden uzak dururBir çöplükte iki horoz ötmezEl elden kalmaz dil dilden kalmazAtın ürkeği yiğidin korkağıBeterin beteri vardırAna gibi yar olmaz Bağdat gibi diyar olmazÖksüze acıyan çok ama ekmek veren yokMalın iyisi boğazdan geçerSona kalan dona kalırİki kişi başında fes yok derse başını yoklaAydan gelen halı üstüne günde gelen kül üstüneAşık daima bey oturmazİbadette gizli kabahatteNereye gitsen okka dört yüz dirhemAnan güzel idi hani yeri baban zengin idi hani eviAna gibi yar Bağdat gibi diyar olmazÖlenle ölünmezSorma kişinin aslını sohbetinden bellidirBaş olan boş olmazSu testisi su yolunda kırılırBuğday ekmeğin yoksa buğday dilinde mi yok?Sen sen ben benGarip itin kuyruğu bacağı arasında gerekKanı kanla yumazlar kanı su ile yurlarAvrat var ev yapar avrat var ev yıkarBeyler buyruğu yoksula kan ağlatırBin atın varsa inişte in bir atın varsa yokuşta binİnsan beşer kuldur şaşarSebepsiz kuş bile uçmazBir günlük beylik beyliktirHırsızlık bir ekmekten kahpelik bir öpmektenHak yerde kalmazÇok söyleme arsız edersin çok saklama hırsız edersinAk koyun kara koyun geçit başında belli olurAç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursunSevenin kuluyum sevmeyenin sultanıKomşu kızı almak kalaylı kaptan su içmek gibidirGelin bindi deveye gör kısmeti nereyeAtlı itli sığmış bir çocuk sığmamışİşleyen demir ışıldarBüyük balık küçük balığı yutarYıl harmansız kalmazBir yemem diyenden kork bir oturmam diyendenÇıkmadık canda umut vardırAkılsız başın cezasını ayaklar çekerSu bulanmayınca durulmazMeyveli ağacı taşlarlarSev seni seveni hak ile yeksan ise sevme seni sevmeyeni mısır a sultan iseAtım tepmez itim kapmaz demeZor oyunu bozarKork Allah'tan korkmayandanGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir (anlaşılır)Bir musibet bin nasihatten iyidirRüzgarın önüne düşmeyen yorulurKardeş kardeşi atmış yar başında tutmuşEl ağzına bakan karısını tez boşarİyilik eden iyilik bulurDikensiz gül olmazElçiye zeval olmazAtılan ok geri dönmezMalını yemesini bilmeyen zengin her gün züğürttürSarhoşlar ve çocuklar doğruları söylerlerSağlık varlıktan yeğdirBaş kes yaş kesmeHak gelince batıl giderPara iyi bir uşak kötü bir efendidirHer şey incelikten insan kabalıktan kırılırKarıncanın zevali gelince kanatlanırGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinirDenize düşen yılana sarılırMisafirin umduğu ev sahibine iki öğün olurBir sürçen atın başı kesilmezKardeş kardeşi bıçaklamış dönmüş yine kucaklamışÇok söyleme arsız edersin aç bırakma hırsız edersinAlçak yer yiğidi hor gösterirYa devlet başa ya kuzgun leşeAğlama ölü için ağla diri içinVar evi kerem evi yok evi verem eviVar varlatır yok söyletirMalım seni vereyimde mi kötü olayım vermeyeyimde mi kötü olayım?Alışmış kudurmuştan beterdirAz menfaat çok zarara mal olurFaydasız baş mezara yaraşırAcıkmış kudurmuştan beterdirİyi dost kara günde belli olurBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa düşmeyinceBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa ermeyinceBugünün işini yarına bırakmaAğaç kökünden yıkılırYüz verme arsız olur az verme hırsız olurOlacakla öleceğe çare bulunmazAbdalın dostluğu köy görünceye kadarBakarsan bağ bakmazsan dağ olurAslını inkar edenin nesli gevşek olurErgen gözüyle kız alma gece gözüyle bez almaAz veren candan çok veren maldanÇıkmadık candan umut kesilmezEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAç doymam tok acıkmam sanırTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırAcı patlıcanı kırağı çalmazYazın gölge hoş kışın çuval boşNe ekersen onu biçersin