Yoktur ile ilgili atasözleri Atasözü Arama Temiz bir vicdan kadar yumuşak yastık yokturEkmek istemez su istemezKarada ölüm yokTencere tava herkeste bir havaBuğday ile koyun geri yanı (kalanı) oyunAraba devrilince (kırıldıktan sonra kırılınca) yol gösteren çok olurTarlada izi olmayanın harmanında yüzü olmazAllah a bir can borcu varHatır için çiğ tavuk yenirBostan gök iken pazaryapılmazDumansız baca kahırsız koca olmazTabağa sorarsan dünyada fena koku yokturHerkesin bir derdi var değirmencininkide suYar yakıldığı gün tozarAt var meydan yokHer başın bir derdi var değirmencininkide suÇöpsüz üzüm olmazAyı gördüm yıldıza itibarım (minnetim) yokAcemi nalbant gibi gerek nalına vurur gerek mıhınaKarganı yavrusu şahin olmazGüzele göz ağrısıda yakışırAcemi nalbant gibi kah nalına vurur kah mıhınaGöz mizan el teraziYol bilen yorulmazAlimden zalim doğarBalta girmedik orman olmazÜzümü yede bağını sormaBalta girmedik ağaç olmazBalta değmedik orman olmazHer başın bir derdi var değirmencininki suVadesi yetene çare yokEn kolay iş yemek çiğnemeden yutulmazKuş uçar yuvasını bulurÇok bereket çok harekettenBakkal ekmeğini yavan yerÇanakta balın olsun yemen den (bağdat tan) arı gelirYetişemediğin köyün beri yanında yatKasap ekmeği yavan yerDeveden düşenin anası ağlamış eşekten düşenin ağlamamışTerzi kendi dikişini dikemezSoğan yemedim ki ağzım koksunBaş sağlığı dünya varlığıSen ağa ben ağa bu ineği (öküzü) kim sağa (sen dede ben dede bu atı kim tımar ede)Kadı kızında bile kusur olurAç mezarı yokturUcuz etin yahnisi yenmezMarangozun kapısı sırımla bağlı olurDirlik olmayan yerde birlik olmazUzaktan davulun sesi hoş gelirÖlümden öteye köy yokturNacarın kapısı sırımla bağlı olurNereye gitsen okka dört yüz dirhemdirUcuz etin yahnisi yavan olurAy görmüşün yıldıza minneti (itibarı) yokturZerdaliden düdük olmaz al zurnadan haberiDenizdeki balığın bini bir parayaDünyada tasasız baş bostan korkuluğunda bulunurAllah kuluna nefesi sayı ile vermişHarman yakarım diyen orağa yetişmemişDağ başına kış gelir insan başına iş gelirAy görmüşün yıldıza itibarı yokturÇiğ yemedim ki karnım ağrısınDarlıkta dirlik olmazBaşın sağlığı dünyanın varlığıGöz terazi el mizanYol ile giden yorulmazKefenin cebi yokturSeninki canda benimki patlıcan mı?Dirlik olmayan yerde varlık olmazBir günlük ölüye üç gün yiyecek gerekHer insanın bir kusuru vardırYol bilenle yürüyen yorulmazBalta değmedik ağaç olmazKusursuz güzel olmazAzimle yüce dağlar devrilirAç gezmekten tok ölmek yeğdirFukaranın cebi boş kalbi doludurElçiye zeval olmaz (gelmez)Çanakta balım olsun Bağdat'tan sinek gelirCimrinin zararı cömerdin hurcunu geçer elbetVeren hak alanda hakSarımsak yemedim ki ağzım koksunKılık kıyafetle adam olunmazHatır alma bir elmaKabiliyetin mektebi yokturÇabalama kaptan ben gidememZerdaliden kaval olmaz al zurnadan haberiYokun canı alınmazAyrandan aşağı katık olmazAmelsiz alim yemişsiz ağaç gibidirUcuz etin yahnisi tatsız olurGözlüye gizli yokturCimrinin zararı cömerdin para dolu heybesini geçer elbetTatarın kılavuza ihtiyacı yokturSen bilirsin deyince (deyirmende) kavga olmazYoldan giden yorulmazÇay kenarında kuyu kazılmazÇıkacak can yorgandada urgandada çıkarKötü gün gider kötü komşu gitmezDeğirmene kıtlık gelmezDeğirmene kıtlık girmezAcele eden ecele giderGönüller bir olunca samanlık seyran olurÇift ile koyun gerisi oyunKul kusursuz olmazBalta değmedik (girmedik) ağaç (orman) olmazHerkes davul çalar ama çomağı makama uyduramazGönlüm yoktur vermeye un sererim örmeyeİnceldiği yerden kopsunBir varmış bir yokmuşDeğirmek iki taştan muhabbet iki baştanGönülsüz namaz göğe (göklere) ağmazİğne deliğinden deve başı geçmezYaramaza kendi belası yeterBedenin rahat etmesi ancak kanaattedirBoşboğazın sigarası yanmazKimse kimsenin çukurunu dolduramazYaramazın cezası kendisidirİşi olmayanın aşı olmazAktan kara kalktı mı?Azmin elinden bir şey kurtulmazAzmin elinden ne kurtulur?Testiyi kıranda bir dolduran daBen ölürsem yare ne? yar ölürse çare ne?Meramın elinden ne kurtulur?Sirkeyi sarımsağı hesaplayan paçayı yiyemezYoğun canı alınmazAla keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmazAzmin elinden hiçbir şey kurtulmazVarlığa darlık olmazBeleş atın dişine bakılmazSirkeyi sarımsağı düşünen paçayı yiyemezKendisine hayrı olmayanın başkasınada hayrı yokturSoğuk su sıcak aş diş düşmanı genç avrat koca herifin baş düşmanıKendisine hayrı olmayanın başkasınada yararı yokturÇiftçilik eşeğin kuyruğuna benzer ne uzar ne kısalırKörlüğünde ısrar edene vasfını belirtmekte beis yokturMerhamet etmeyene merhamet olunmazÇobanın gönlü olursa tekeden yağ çıkarırÇingene çadırında musandıra ne ararYaşı at pazarından sorarlarRüşvet kapıdan girince insaf kapıdan çıkarGöl yerinden su eksik olmazKimse kendi ayıbını görmezDilden gelen elden gelse her fukara padişah olurAkşam yalan söyleyenin sabah yüzü kara çıkarDilin kemiği yokturKorkunun ece faydası yokturUcuz etin yahnisi yenmez (tatsız olur)Bin merak bir borç ödemezAcemi nalbant gibi kah (gerek) nalına vurur kah (gerek) mıhınaDünya bol olmuş neye yarar pabuç dar olduktan sonraIslanmışın yağmurdan pervası yokturAzimli sıçan duvarı delerSon pişmanlık fayda etmezTaş ne kadar ıslanırsa deli o kadar uslanırAzimle sıçan duvarı delerAcından karnı gurlar başına nergis bağlarYol bilen kervana katılmazEskiye itibar olsaydı bit pazarına nur yağardıAltmışından sonra zurna öğrenen mezarda çalarAğustosta beyni kaynayanın zemheride kazanı kaynarAçın heybesinde azık olmazDağ dağa küsmüş dağın haberi olmamışKavanoz dipli dünyaTerzi kendi söküğünü dikemezYatan öküze yem yokYaşı at pazarında sorarlarOlmaz olmaz deme olmaz olmazDostluk okkayla alışveriş dirhemleSözü tok olanın kalbi pak olurBekarlık maskaralıkPilavdan döne kaşığın sapı (dönenin kaşığı) kırılsınAkçanın iyisi kesede duran bahçanın (bahçenin) iyisi eve yakın olanHer güzelin bir kusuru vardırKancık yalanmazsa erkek dolanmazŞahin sinek avlamazFala inanma falsızda kalmaGidene ağam gelene paşamBekarlık maskaralıktırMızrak çuvala sığmaz (girmez)Tarlada izi olmayanın harmanda sözü olmazİki aslan bir posta sığmazTarlada izi olmayanın harmanda gözü olmazArtık mal göz çıkarmazTatarın kılavuza ihtiyacı yokÇocuğun bulunduğu yerde kov (dedikodu gıybet) olmazAz yiyenin hekimle düz gidenin hakimle işi olmazKöpeksiz köy buldu değneksiz gezerRakip ölsünde ne yüzden ölürse ölsünBaşın sağlığı dünya varlığıIrmağın kenarına çeşme yapılmazIrmak kenarında çeşme yapılmazKasap isterse keçinin boynuzundan yağ çıkarırKöpeksiz köy bulmuşda çomaksız geziyorHoca okurken yanılırKöpeksiz köy bulmuşda değneksiz geziyorBir gemide iki kaptan olmazPara her kapıyı açarSağlıktan büyük zenginlik yokturÖlmüş koyun (eşek) kurttan korkmazTilki tilkiliğini anlatıncaya kadar post elden giderGündüz yağar gece açar yıl bozgunluğu kadın söyler erkek susar ev bozgunluğuÇocuğun bulunduğu yerde dedikodu (gıybet) olmazÇift ile koyun kalanı oyunDertsiz baş olmazIsırgan ile taharet olmazÇocuğun bulunduğu yerde gıybet olmazOlacakla öleceğe çare yokturMarifet iltifata tabidirPara ile dağlar gülistan olurYedi adım yolun bir yudum suyun hakkı vardırYerdeki yüze basılmaz (kimse basmaz)Marifet iltifata tabiidirMarifet iltifata tabidir müşterisiz mal zayidirPara dağları yol ovaları bedesten ederDağdaki kekliğin bini bir parayaMuhabbet iki baştan olurAllah ın ondurmadığını peygamber sopa ile kovalarSuyu getirende bir testiyi kırandaSu görülünce teyemmüm bozulurParanın gördüğü işi kimse göremezDumansız baca olmaz kahırsız koca olmazAğrısız baş mezarda olurBir gemi donanır bir kız donanmazGelen geçer konan göçerKırkından sonra saza başlayan kıyamette çalarDağ dumansız insan hatasız olmazKedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (mındar) derKafirden hacı elden bacı olmazEğri ağaçsız orman olmazEşeğe marifetini göster demişler yıkılıp ağnamışAzrail gelince oğul uşak sormazGöze yasak olmazGökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven kurmaya kalkarBey oğlu kulluk kul oğlu beylikKızı kızken görme gelinken gör gelinken görme beşik ardında görBaşını sallamayan kavak olmazÖlmüş koyun kurttan korkmazZenginin parası fakirin çenesini yorarZenginin malı fukaranın çenesini yorarKadının yüzünün karası erkeğin elinin kınasıRamazan bereketli aydır ama duvardan giden kılıca sor (demişler)Öğrenmenin yaşı olmazKusursuz dost arayan dostsuz kalırArdıcın közü olmaz yalancının sözü olmazDünyayı sel bassa ördeğe vız gelirOrtak çok oldukça zarar azalırGarip kim kör oGitsende beni bağlamaz kendi düşen ağlamazSon pişmanlık fayda vermez (etmez)Acıyan çok amma ekmek veren yokBakmakla usta olunsa kediler usta olurduAğır taş batman döver (yerinden oynamaz)Lafla (lakırdı ile) peynir gemisi yürümezVermeyince mabud neylesin sultan mahmudTakdirle yazılan tedbirle bozulmazBakmakla usta olunsa köpekler usta olurduSormak ayıp değil sormamak ayıpPekmez gibi malın olsun Antakya'dan sinek gelirBakmakla usta olunsa kediler kasap olurduAk koyunun kara kuzusuda olurVar evi kerem evi yok evi verem (elem) eviVermeyince mabut neylesin sultan mahmutBilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıpSormak ayıp değil öğrenmemek ayıpÇocuğun bulunduğu yerde dedikodu olmazBakmakla usta olunsa köpekler kasap olurduVermemiş mabut neylesin sultan mahmutNeren ağrırsa canın ordaBakmakla hüner öğrenilse kediler kasap olurduBilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıpEl terazi göz mizanBakmakla hüner öğrenilse köpekler kasap olurduEğreti kuyruk tez koparLeyleğin ömrü (günü) laklakla geçerKapıyı kırarsan odun çok olurBakmakla ustalık öğrenilse kediler kasaplığı öğrenirdiHak deyince akan sular dururAcele gitme belaya yetişirsin yavaş gitme bela sana yetişirTırnağın varsa başını kaşıFazla (artık) mal göz çıkarmazTarlayı koçan zaptetmez saban zaptederBakmakla ustalık öğrenilse köpekler kasaplığı öğrenirdiAdalet ile zulüm bir yerde barınmazİte selam deliye kelam olmazSon pişmanlık fayda vermezİlmin sonu yoktur öğrenmenin yaşı başı yokturKancık yalanmadan erkek dolanmazDünya sefası kanaatten ibarettirParanın açamadığı kapı yokturParanın açmadığı kapı yokturEve lazım olan camiye haramdırAnne gibi yar Bağdat gibi diyar olmazKatrandan olmaz şeker olsada cinsine çekerAğız büzülür göz süzülür ille burun ille burunO hacı bu hacı kim olacak boyacı?Akıllı evladın var neylersin mali akılsız evladın var neylersin mali?Öksüz oğlan göbeğini kendi keserKöylü misafir kabul etmeyiz. demez konacak konak yoktur. derYoldan (yol ile) giden yorulmazKafa büyük içi boş tut kulağından çifte koşÖlümden öte köy yokturAy görmüşün yıldıza minneti yokturVar evi kerem evi yok evi elem eviArık ata kuyruğu (da) yüktürParan ucuz olursa sen pahalı olursunMart ayların çingenesidirKadının fendi erkeği yendiGüzel bürünür çirkin görünürRahat ararsan mezardaYağlı dilimin yoksa yağlı dilinde mi yokBostan yeşil (gök) iken pazarlığa oturulmazArife tarif gerekmezSarmısak içli dışlı soğan yalnız başlıKıbleden geldi kışımız Allah'a kaldı işimizGeçmişe mazi yenmişe kuzu derlerEğretinin canı berk olurSu bulununca teyemmüm bozulurHaneye lazım olan camiye haramdırGeç olsunda güç olmasınGüneş balçıkla sıvanmazVermeyince mabud neylesin mahmudAvrat var ev yapar avrat var ev yakarDoğru söz yemin istemezKazan taşarsa kepçenin değeri olmazHangi gün vardır akşam olmadıkAraba devrildikten sonra yol gösteren çok olurCesurun bakışı korkağın kılıcından keskindirBaskıdaki altından askıdaki salkım yeğdirKazan kazana kara demişTeker kırılınca yol gösteren çok olurTeker kırıldıktan sonra yol gösteren çok olurHasta yatan ölmez eceli yeten ölürAlim ile düşüp kalkan alim olurAğaçtan maşa aptaldan paşa olmazSarımsağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışAşık kalemi kör dört yanını duvar sanırÇanakta balın olsun yemen den arı gelirYetişemediğin köyün alt tarafında yatHer gün papaz pilav yemezBoş ite menzil olmazAllah tan korkmayandan korkulurDavacın kadı olursa yardımcın Allah olurBilmemek ayıp değil sormamak ayıpBiri bilmeyen bini hiç bilmezMürüvvete endaze olmazAltın anahtar her kapıyı açarMeramın elinden bir şey kurtulmazBalık baştan kokarAnalı kuzu kınalı kuzuAllah ın ondurmadığını peygamber sopa ile kovarDertsiz baş (kul) olmazPara para kazanır koçyiğit bağ bellerHatırda kalmaz satırda kalırAyvaz kasap hepsi bir hesapDünyayı umutla yemişlerGemisini kurtaran kaptandırGarip itin kuyruğu yerinde gerekBalın olsun tek sinek Bağdat'tan gelirGarip itin kuyruğu götünde gerekGarip itin kuyruğu kıçında gerekGarip itin kuyruğu götünde olurTestiyi kıranda bir suyu getiren deBir ağaçta gülde biter diken deArpa samanıyla kömür dumanıylaGarip köpeğin kuyruğu döşünde gerekGarip itin kuyruğu kıçına kısık olurGarip itin kuyruğu kıçına kısık gerekVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolun (paran varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolun)Garip itin kuyruğu bacağı arasında olurEli işitip mum ışığı gibi kendin yanarsınFazla mal göz çıkarmazZenginin malı züğürdün çenesi yorarDeliye göre her gün bayramTarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmazÇalı çırpı(dır) yuvam iyi(dir) kötü(dür) kocamŞimşek çakmadan gök gürlemezMartta sürmez eylülde ekmezsen sabanı bırakBir çöplükte iki horoz ötmezİsteyenin bir yüzü kara vermeyenin iki yüzüİsteyenin bir yüzü kara vermeyenin iki yüzü karaNasipsiz köpek kurban bayramında dağa çıkarBir ev donanır bir kız donanmazİsteyen bir cingen vermeyen iki cingenHatasız kul olmazAna gibi yar olmaz Bağdat gibi diyar olmazMalın iyisi boğazdan geçerAza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamazAşık daima bey oturmazAltın leğenin kan kusana ne faydası var?Doğa bekçiyle değil sevgiyle korunurAvradı er zapt etmez ar zapt ederİbadette gizli kabahatteAdam öküz derdinde gelin sakız derdindeAtlıya saat olmazKorkunun ecele faydası yokturDerdini söylemeyen derman bulamazAna gibi yar Bağdat gibi diyar olmazSarımsak içli dışlı soğan yalnız başlıSorma kişinin aslını sohbetinden bellidirAraba devrilince yol gösteren çok olurBaş olan boş olmazAğrımayan başın sargıya ihtiyacı yokturHer koyun kendi bacağından asılırSarhoştan deli bile korkarOğlan doğur kız doğur hamurunu sen yoğurAlçak eşek binmeye kolay öksüz çocuk dövmeye kolayKaynayan kazan kapak tutmazAğlamakla yar ele girmezDeğirmen iki taştan muhabbet iki baştanBir baba dokuz evladı besler dokuz evlat bir babayı beslemezGarip itin kuyruğu bacağı arasında gerekBir çıplağı bin zırhlı soyamazSu bulununca (görülünce) teyemmüm bozulurAvrat var ev yapar avrat var ev yıkarDertsiz baş mezara taşİnsan beşer kuldur şaşarAk koyun kara koyun geçit başında belli olurHem kız hem baldırı düz hemde ucuz olur mu?Sevenin kuluyum sevmeyenin sultanıAh alan onmazDertsiz baş terkide gerekPadişahın bile arkasından kılıç sallarlarAz el aş kotarır çok el iş kotarırBekarın parasını it yer yakasını bitSinek küçüktür ama mide bulandırırYılın eksiğini nisan getirir nisanın eksiğini yıl getirmezNasipsiz köpek kurban bayramında köy dışında bulunurBaba kırk oğul beslemiş kırk oğul bir babayı beslememişBir elinin verdiğini öbür elin görmesinGörünen köy kılavuz istemezSu bulanmayınca durulmazAlmadan vermek Allah'a mahsus (yaraşır)Kendi düşen ağlamazHer kuşun eti yenmezKork Allah'tan korkmayandanŞöhret felakettirİyiliğe iyilik olsaydı koca öküze bıçak olmazdıBorçtan korkan kapısını büyük açmazHaddini bilmeyene bildirirlerSaç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirİyilik eden iyilik bulurSöz gümüşse sükut altındırDikensiz gül olmazElçiye zeval olmazDost ile ye iç alışveriş etmeMalını yemesini bilmeyen zengin her gün züğürttürVasiyet ölüm getirmezKısmet ise gelir hint ten yemen den kısmet değilse ne gelir eldenZora dağlar dayanmazBin dost az bir düşman çokZenginin malı fakirin ağzını yorarSağlık varlıktan yeğdirTarlayı düz al kadını kız alAyı çocuklarını büyütmüş duru su içmeye vakti olmamışZenginin malı züğürdün çenesini yorarYüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sevPapaz her gün pilav yemezAkıl için tarik birdirAkıl yaşta değil baştadırZemheriden sonra ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmezSabreden derviş muradına ermişAğılda oğlak doğsa ovada otu biterBez alırsan musul dan kız alırsan asildenAğlama ölü için ağla diri içinVar evi kerem evi yok evi verem eviÇanakta balın olsun arı Bağdat'tan gelirIrmak kenarına çeşme yapılmazFaydasız baş mezara yaraşırAbdal abdalın ne onduğunu ister nede bulduğunuAkıllı oğlan neyler ata malını akılsız oğlan neyler ata malınıGemisini kurtaran kaptanAcele giden ecele giderBir baba dokuz oğlu besler dokuz oğul bir babayı beslemezDeliye hergün bayramFakiri dövme üstünü yırtDost kara günde belli olurOlacakla öleceğe çare bulunmazYazın başı pişenin kışın aşı pişerAz veren candan çok veren maldanEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAlma mazlumun ahını çıkar aheste ahesteDolu küpün sesi çıkmazAcıyan uyumuş acıkan uyumamışŞöhret afettirTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırAcı patlıcanı kırağı çalmazHayırlı komşu hayırsız akrabadan iyidirAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırAbanın kadri yağmurda bilinir