Zaman ile ilgili atasözleri Atasözü Arama At olur meydan olmaz (bulunmaz) meydan olur (bulunur) at olmaz (bulunmaz)Adam adama (gene her zaman) gerek olurEski çamlar bardak olduEvdeki hesap çarşıya (pazara) uymazÜzümün yede bağını sormaKul sıkışmayınca (daralmayınca bunalmayınca) hızır yetişmezKürkü orak vaktinde orağı kürkUzak menzile yavaş gitmeliBal demekle ağız tatlanmazHizmet öğrenmeyen efendilik edemezÜzümünü ye bağını sormaÜzerine laf düşmedikçe uyuİnsanın istemediği ot burnunun dibinde biterAtı alan üsküdar ı geçerAtım tepmez itim kopmaz demeYalnız koyunu kurt yerYalnız koyunu kurt kaparÜzerine laf düşmedikçe konuşmaDurdu durdu turnayı gözünden vurduBuda geçer ya hüYalnız kalanı kurt kaparOlsa ile bulsa bir araya gelse neler olurdu nelerBazı dingil döner bazı tekerÇeşmeden testi her gün dolu gelmezKeser döner sap döner gün gelir hesap dönerGündüzün mum yakan geceyle bulamazAnan güzel idi hani yeri baban güzel idi hani eviAllah verirse kuluna her iş girer yolunaBaşkasına bel bağlayan bel ağrısından kurtulamazErkeklik öldü mü?Ölüm yaşa başa bakmazGiden kağnının gölgesinde oturulmazDüşün düşün boktur işinDille düğümlenen dişle çözülmezCahil cesur olurAt var meydan yokIsıracak it dişlerini göstermezHocanın dediğini yap (söylediğini dinle) yaptığını yapmaPapaz her zaman pilav yemezUzun geceyi dert çeken bilirUmut fakirin (garibin) ekmeğidirEşeğin yorulduğu yere köy yapılmazAçgözlünün karnı doymazKul teftişte gözelim mevla ne işteGökten ne yağar ki yer kabul etmez?Alçak eşeğe herkes binerNalıncı keseri gibi kendine yontarZengine bir kıvılcım güzele bir sivilce yetermişEşeğin ölümü köpeğe ziyafettir (düğündür)Isıracak köpek dişlerini göstermezBabam bana öğüt verirken ben inek gözünde kırk sinek saydımYavaş atın tekmesi pek olurKöpek bile yal yediği kaba sıçmazGeçen kağnının gölgesi olmazGöz mizan el teraziRüzgarlı havada pamuk toplanmazÇobanın gönlü olursa (olunca) tekeden yağ (süt köremez) çıkarırGeçen arabanın gölgesi olmazErdiğine erer ermediğine taş atarÜmit ile yaşayan mihnet ile can verirAlimden zalim doğarGündüzün mum yakan geceleyin bulamazOsmanlı nın ekmeği dizi üstündedirTakdir ne ise o olurAt yedi günde it yediği günde (belli olur semirir)Göz gördüğünü (ağız yediğini) isterAffetmek büyüklüktürFırsat her zaman ele geçmezGeçen günler ele girmezTez binen tez inerÇingeneler çayda döğüş etmişde taş bulamamışlarZaman bekleyen zaman kaybederEl mi yaman bey mi? el yamanEl mi yaman bey mi?Yapı taşı açıkta kalmazKedi yavrusunu yiyeceği zaman sıçana benziyor dermişGörünen köyün uzağı olmazDamdan düşse kedi gibi dört ayağının üstüne düşerAt olur meydan bulunmaz meydan olur at bulunmazIrak yerin davulu koygun öterGörünen dağın ırağı olmazAffetmek büyüklere mahsusturBekar gözü ile kız alınmazGüvendiğimiz dağlara kar yağdıBalık demiş ki etimi yiyen doymasın avımı yapan gülmesin (onmasın)Aza demişler nereyeRençperin kediside dişi olmalıdırUsta pehlivan alttan güleşirZüğürtlük soyluluğu bozarUsta pehlivan alttan güreşirSöz var ara bozar söz var ara düzerAkşamın sabahı varEşeğin yorulduğu yere han yapılmazDert gider amma yeri boş kalmazDertsiz kul olmazAmasya nın bardağı biri olmazsa biri dahaHerkesin yorulduğu yere han yapmazlarYavaş (yumuşak huylu) atın çiftesi (tekmesi) pek olurHatıra çok bakan yere çok bakarTakke düştü kel göründüHer firavunun bir musa sı çıkarTerzi kendi dikişini dikemezDert gitmez değişirİki serçeden börek olurKasap ekmeği yavan yerKomşu boncuğunu çalan gece takarBüyük zekalar birlikte düşünürlerBakkal ekmeğini yavan yerİğreti ata binen tez inerAdam adama gerek olurAğzı bal yapan arının kuyruğunda iğnesi vardırZeyrek kuşu iki ayağından tutulurMerdiven adım adım çıkılırYüzü güzel olanın huyu güzel olurGöz gördüğünü isterDeve büyük ot yer şahin küçük et yerCan çıkmadan ümit kesilmezYokuş adım adım çıkılırMarangozun kapısı sırımla bağlı olurArife günü aşa ne bayram günü tıraşa ne?Nereye gitsen okka dört yüz dirhemdirEceli gelen (yaklaşan) köpek cami (mescit) duvarına (avlusuna) siyer (işer)Güler yüzlü sirke satıcısı ekşi yüzlü bal satıcısından çok kazanırSev beni seveyim seniNacarın kapısı sırımla bağlı olurYapı taşı yerde kalmazNe doğrarsan aşına o çıkar karşına (kaşığına)Teşbihte hata olmaz (olmasın)Deve yakını otlar uzağı gözetirAba vakti yaba yaba vakti aba (kürklü orak vaktinde orağı kürk vaktinde.)Alçacık eşeğe herkes binerGün olur yılı besler yıl olur günü beslemezMağrur olma padişahım senden büyük Allah varBabası ölen bey anası ölen kadın olurBuyuran ağız yorulmamışAkıl için tarik (yol) birdirDeli devran sürer akıllı vakit beklerKendini çok öven imamın cemaati az olurMerdiven ayak ayak çıkılırÖfkede (öfkeli insanda) akıl olmazOğlan yetir kız yetir yine şeleği sen getirOğlan yetir kız yetir yine şeleği sen götürSeyrek git dostuna kalksın ayak üstüneÖlümü gelen it cami avlusuna işerÇiğ yemedim ki karnım ağrısınİn çık dünyasıSebepsiz ölüm olmazGöz terazi el mizanUlularla kesir ekenin yoğunu götüne giderAy (gün) var yılı besler yıl var ayı (günü) beslemezTamahkarın gözünü toprak doyururBir deli kuyuya taş atmış kırk akıllı çıkaramamışDeveye nal olmazAcele eden sinek süte düşerAcıkmış kudurmuştur beterdirGönül var otluğa gönül var çöplüğe (bokluğa) konarParaya nereye gidiyorsun demişler çoğun olduğu yere demişHerkesi nasıl bilirsin? kendi kalbinceÜzümü (üzümünü) ye (de) bağını sormaAynaya bakda kendini görHerkesi nasıl bilirsin? kendin gibiZamanın kıymetini yapacak işi olan daha iyi bilirZamanın değerini yapacak işi olan daha iyi bilirDeveye inişi mi seversin yokuşu mu demişler düz yere mi girdi demişYalanı oranla söyleEmanet eşeğin (hayvan) kuskunu yokuşta toplarBuldukça bunarBulmuşda bunuyorKutsuz kuşun yuvası doğan yanında olurYağmur yağarken küpleri doldurKomşunu sev ama aradaki duvarı kaldırmaYalanı oran ile söyleYağmur yağarken küpünü doldurBaktın kar havası eve dön kör olasıKomşunun tavuğu komşuya kaz görünür (karısı kız görünür)Az oku öz okuHer vaktin bir padişahı varİt ile yatan bit ile kalkarTamahkarın gözünü bir avuç toprak doyururBey mi yaman el mi yaman?Yapı taşı yapıdan kalmazAdamın (kimsenin) adı çıkmadansa canı çıkması (yeğdir)Çok söz (laf) yalansız çok para (mal) haramsız olmazDeveye inişi mi seversin yokuşu mu demişler düze kıran mı girdi demişYağmur yağarken küpünü doldurmalıGecenin karnı büyüktür yarın ne doğurur bilinmezYel gibi gelen sel gibi akarLaf lafı açar lafda kutuyu açarBuyuran yorulmamışYağmur yağarken küpleri doldurmalıDeveyi yokuşa sürmeAkça bulsam çıkı yokDeveye yokuşu mu seversin inişi mi demişler düz yere kıran mı girdi demişAkçe bulsam çıkı yokEr (vücut) kocar gönül kocamazSayılı günler çabuk geçerYaz günü gölgede yatanın kış günü ekmeği esmer olurHer derdin bir dermanı vardırHer derdin bir devası vardırBir söz ara bozar bir söz ara düzerZaman sessiz bir testeredirKöleden ağa olan minareyi sesiyle yıkarVeresiye (borca) şarap içen iki kez (kere) sarhoş olurKör ile yatan şaşı kalkarDünyanın ucu uzunCimrinin zararı cömerdin hurcunu geçer elbetKörle yatan şaşı kalkar (itle yatan bitle kalkar)Sarımsak yemedim ki ağzım koksunİn kalk dünyasıAy var yılı besler yıl var günü beslerGündüzün mumunu yakan gece karanlıkta kalırAteş kış gününün meyvesidirEv sahibinin bir evi kiracının bin evi varVeren hak alanda hakAteş kış gününün lalezarıdırKara yanına varma kara bulaşırIşığını akşamdan önce yakan sabaha çırasında yağ bulamazAkıl için yol birdirAlemi nasıl bilirsin kendin gibiŞüphe insanı rahat koymaz ama çok tehlikeden korurGüzel gözünden yiğit sözünden belli olurYavaş tükürüğün sakala zararı olurTopalla yürüyen aksamak öğrenirGörmemiş görmüş gülmeden ölmüşYiğidi öldür ama hakkını yemeYenilen pehlivan oyuna doymazTopalla gezen aksamayı öğrenirAteş kışın çiçeğidirBir yiğit kırk yılda meydana gelirBize gelince yiyip içelim size gelince gülüp geçelimBüyük lokma ye büyük söz söylemeDil susmayınca baş esen olmazYarın ile öbür gün bitmezHer kapının bir anahtarı vardırCimrinin zararı cömerdin para dolu heybesini geçer elbetEl mi yaman bey mi yaman?Görünen dağın uzağı olmazGün var yılı besler yıl var günü beslerKarıncadan ibret alan yazdan kışı karşılarTamah insanı yoldan çıkarırAkıl ile aslan tutulur güç ile sıçan tutulmazÇıkacak can yorgandada urgandada çıkarKötü gün gider kötü komşu gitmezDeveye yokuşu mu seversin inişi mi diye sormuşlar ikisininde Allah belasını versin düz ovaya bakalım demişÜzümünü yede bağını sormaBorçlunun yüzü yumuşak olurSen işi bırakmayınca iş seni bırakmazErenlerin sağı solu olmazDünyayı su bassa ördeğe vız gelirGün var yılı besler yıl var günü beslemezGün var yılı besler yıl var ayı beslemezYalnız kalanı kurt yerİnsan beşer bazen şaşarTopalla yürüyen aksama öğrenirGelene gidene rahmet okutur (gelen gideni aratır)Ramazanda yalan söyleyenin bayramda yüzü kara olsunPilav yiyen kaşığını belinde taşırDağ başına kış gelir insanın başına iş gelirKeçi (koyun) can derdinde kasap yağ (et) derdindeÖlüyü örtekorlar deliğe dürtekorlarÖlüyü örtekomuşlar deliğe dürtekomuşlarBalı parmağı uzun olan yemez kısmetlisi yerPilava giden kaşığını yanında taşırKötü komşu insanı mal sahibi ederDüşmanın karıncada olsa kendini merdane tutDüşmanın karınca isede hor görmeHiddetle kalkan nedametle otururDevletli (zengin) yanını kaşısa yoksul para verecek sanırIsıracak köpek dişini göstermezKötü komşu adamı mal sahibi ederKötü komşu insanı mal sahibi yaparHerkes kendi çukurunu doldururKötü komşu adamı hacet sahibi ederEğri ağaca yayım her gördüğüne dayım demeHer insan kendi çukurunu doldururGündüzün mum yakan geceyi bulamazGörmemiş görmüş güle güle ölmüşKaybolan koyunun kuyruğu büyük olurİki testi çarpışınca biri kırılırsa öbürü çatlarKaybolan koyunun kuyruğu yağlı olurYoluyla giden yorulmazYük altından eşek kalırİğne deliğinden deve başı geçmezÇuvalın ağzı dururken dibi açılmazDavulu görür oynar mihrabı görür ağlarDilin cismi küçük cürmü büyükAteş kenarı kış gününün lalezarıdırSütsüz koyun meleyen olurÇocuğa iş buyuran ardınca kendi giderBayramdan sonra gelen kınayı götüne yakİyilikle uslanmayanın sonu dayaktırİyilikle uslanmayanın sonu kötektirHer şeyin vakti var horoz bile vaktinde öterAbdalın karnı doyduktan sonra gözü yoldadır (papucundadır)Hayıf ölene olurAyda bir gel dostuna kalksın ayak üstüne günde bir gel dostuna yatsın sırtı üstüneİven sinek süte düşerKomşu boncuğunu çalan gece takınırEkin biçe biçe deste olur insan gide gide usta olurYazın yersen lokumu kışın yersin bokumuÜvey öz olmaz ipek kumaş bez olmazYiğit başından devlet ırak değildirSarmısağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışYolu ile giden yorulmazBorç ödemekle yol yürümekle biterBorç vermekle yol yürümekle tükenirDostunu överken yerecek yer bırakKeçinin uyuzu pınarın gözünden su içerKaynana öcü oğlu ciciKarpuz kabuğu suya düşmeden denize girilmezGüneşte yanmayan gölgenin kıymetini bilmezİnsanoğlu çiğ süt emmiştirKomşunun kötüsü insanı mal sahibi yaparAzmin elinden bir şey kurtulmazAzmin elinden ne kurtulur?Kürkü orak vaktinde orağı kürk vaktindeKızım sana dedim gelinim sen anlaKızım sana diyorum gelinim sen anlaAllah ın işine karışılmazAyı sevdiği yavrusunu hırpalarHer zaman poyraz rüzgarı esmezGidilmeyen yer senin değildirOsmanlı nın ekmeği dizindedirEceli yaklaşan köpek mescit avlusuna işerAcele ile yol alınmazKızım sana diyorum gelinim sen işitAl gününde al ver gününde verAzmin elinden hiçbir şey kurtulmazİyilik yapan iyilik bulurKızım sana dedim gelinim sen işitAla keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmazGüzele kırk günde doyulur güzel huyluya kırk yılda doyulmazBabayla oğlanın pabucu bir olunca evde kavga eksik olmazBuldun bir koyun yede doyunSu akarken testini doldurYemeye hazır dayanmazEceli yaklaşan köpek mescit avlusuna siyerAğır ol ağa desinlerSöz sözü açarKızım sana söylüyorum gelinim sen işitCami duvarına işeyen itin ölümü yakındırTarlanın taşlısı kızın saçlısı ineğin başlısıRamazanda oruç yiyenin yüzü bayramda kara olurArefe günü yalan söyleyenin bayram günü yüzü kara çıkarArlı arından huylu huyundan vazgeçmezKöpek bile yemek yediği kaba pislemezLaf lafı açarAza demişler nereye? çoğun yanına! demiş ( azca nereye? çokçanın yanına! )Yanmış harmandan vergi alınmazPilav yiyen kaşığını yanında taşırYa deve ya deveci yada deve üstündeki hacıEceli yaklaşan köpek mescit duvarına siyerYedik içtik gözden düştükArmudun önü kirazın sonuSayılı gün tez geçerEşek küçüktür ama dokuz deveyi yederErkek aslan aslanda dişi aslan aslan değil mi?Huylu huyundan teneşirde vazgeçerBir buldu iki ister akça buldu çıkın isterBir fincan acı kahvenin kırk yıl hakkı vardırKötürümden aksak hiç yoktan ahmak yeğdirAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını beğenmişBir fincan acı kahvenin kırk yıl hatırı vardırUlularla havuç ekenin yoğunu götüne giderEceli yaklaşan köpek mescit duvarına işerSap döner keser döner gün gelir hesap dönerFırsat sakal altından geçerSık gitme dostuna kalksın ayak üstüneAcelede nedamet düşünmekte selamet vardırKervan yolda düzülürKişinin kendine ettiğini kimse edemezRüzgarlı günde pamuk atılmazİtle dalaşmaktan çalıyı dolanmak iyidirBir katar deveyi bir eşek çekerYük altında ancak eşek kalırEvvel yediğim hurmalar bugün kıçımı tırmalarKedi kıçını görmüş yaram var! demişGeçmiş zaman olur ki hayali cihan değerYüklü eşek anırmazDevede boy var ama eşeğin ardına düşerHayır işi uzat şerre dönsün şer işi uzat hayra dönsünDeve büyüktür ama başını bir eşek yederAğır ol paşa desinlerDeve büyüktür ama beşini bir eşek yederİşini hor gören boynuna torba takarAkıllı lafını akılsıza söyletirAğır ol bey desinlerRamazanda yalan söyleyenin yüzü bayramda kara olurAkşam yalan söyleyenin sabah yüzü kara çıkarAğaç ne kadar yüksek olsada yaprakları yere düşerİtin akılsızı kurban bayramında sılaya giderOlacak oğlan gelişinden belli olurSeyrek var dostuna kalksın ayak üstüneAğır ol molla desinlerAğırlık altın kale hafiflik başa belaKarga nereye gitse kargadırSanatını hor gören boynuna torba takarDonsuzun gönlünden dokuz top bez geçerBalık demiş ki etimi yiyen doymasın avımı yapan onmasınZayi olan koyunun kuyruğu büyük olurSanatına hor bakan boynuna torba takarİtin ölümü gelirse cami duvarına işerSıkça varma dostuna kalksın ayak üstüneYağ (yal) yiyen köpek tüyünden belli olurİnsanın alacası içinde hayvanın alacası dışındadırAğlatırsa mevla bir gün güldürürHayvanın alacası dışında insanın alacası içindedirKervan gide gide göçünü düzerSabah ola hayır geleBoş eşek yorga giderYel gibi gelen sel gibi giderAğlatırsa mevla yine güldürürKabil i şakirt ustasından usta olurÇalışkanlık baht getirir tembellik taht götürürAl malın iyisini çekme kaygısınıAkıllı sözünü akılsıza söyletirİnsanlar konuşarak hayvanlar koklaşarak anlaşırEskiye itibar olsaydı bit pazarına nur yağardıKabiliyetli çırak ustadan usta olurKabul edilmeyecek duaya amin denmezBilen yol gösterir bilmeyen arkadan koşarİt ısırmaz at tepmez demeYenik pehlivan oyuna doymazKabul olmayacak duaya amin denmezEvdeki hesap pazara uymazŞahin avını nerede olsa alırYol bilen kervana katılmazAltmışından sonra zurna öğrenen mezarda çalarYenik pehlivan güreşten bıkmazKabul olmayacak duaya amin demeDüşman düşmana yasin okumazAbdestsize namaz dayanmazCahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz olDüşman düşmana rahmet okumazAdamın alacası içinde hayvanın alacası dışındadırDüşman düşmana mevlit okumazDilsizin dilinden anası anlarKanaatkarlıktan büyük zenginlik olmazAyyar tilki art ayağından tutulurÖküz tekini bulmadan çifte yürümezÜzümü çok duyduğun yere sepeti ufak götürDüşmanına gücenip dostuna darılmaİnsanlar konuşa konuşa hayvanlar koklaşa koklaşa anlaşırDüşmanına gücenip dostuna kızmaÜçlenmemiş eken olmamış ekerHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar konuşa konuşa anlaşırKeller ile sağırlar birbirini ağırlarBilginin efendisi olmak için çalışmanın kölesi olmak gerekirSöyleyene değil söyletene bakYolundan giden yorulmazHasta olmayan sağlığının değerini bilmezAta et ite ot verilmezEvlinin bir evi var evsizin bin evi varKes parmağını çık pazara ilaç buyuran çok olurHasta olmayan sağlığın değerini bilmezAdemoğlu çiğ süt emmiştirBorca içen iki kez sarhoş olurHayvanlar koklaşa koklaşa insanlar söyleşe söyleşe anlaşırZaman her şeyin ilacıdırSanatına hor bakan boğazına torba takarGidilmeyen yer senin olmazDağ başından duman eksik olmazZaman her yarayı tedavi ederÜzümünü bol işittiğin bağa sepetini küçük götürSu akarken testiyi doldurmalı (doldur)Karınca kanatlanınca serçe oldum sanırAtada soy gerek ite deCan ciğerden tatlıAzmin elinden bir şey kurtulmaz (ne kurtulur?)Sütlüyü sürüden çıkarmazlarTerzi kendi söküğünü dikemezHastaya bakmaktan hasta olması yeğdirSu aka aka yolunu bulurBorca içen iki kere sarhoş olurAkan çay her zaman kütük getirmezTaze bardağın suyu soğuk olurYatanın yüreğine borcu varAv köpeği avdan kalmazHerkesin yorulduğu yere han yapılmazÖksüz hırsızlığa çıkmış ay ilk akşamdan doğmuşAlacağın olsundada alakargada olsunAptessiz sofuya namaz mı dayanır?Veresiye şarap içen iki kere sarhoş olurİnsan hatasız olmazSu akar yatağını bulurBorca şarap içen iki kez sarhoş olurKöpek bile yal yediği kaba pislemezKomşunun iti komşuya ürümezAy var yılı besler yıl var ayı beslemezAkarsu çukurunu kendi kazar (doldurur)Su aka aka yatağını bulurBorca şarap içen iki kere sarhoş olurBahtsızın bağına ya yağmur yağar ya doluYiğit bin yaşar fırsat bir düşerAtalar sanatı oğlana mirastırAkıllar gelin olmuş herkes kendininkini beğenmişMinareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanırYırtılan deli ahmet in yakasıLeyleğin ömrü laklakla geçerYapmak zor yıkmak kolaydırAt karnından yiğit burnundan bellidirAllah bir kapıyı kaparsa bin kapıyı açarİntikam eskir ama asla yaşlanmazAkıllı olsa her sakallı kişi sakallılara danışırlardı her işiBir suçla adam asılmazAtanın sanatı oğluna mirastırBabanın sanatı oğluna mirastırRamazanda yalan söyleyenin bayramda yüzü kara olurDüşman düşmana rahmet (gazel yasin) okumazİşini kış tut yaz çıkarsa bahtınaAşure yemeye giden kaşığını taşırİlk vuran okçudurGidilmeyen yer senin değildir (olmaz)Çocuk doğmadan kaftan biçilmezAna kızına taht kurar kız bahtı kocada ararRamazanda oruç yiyenin bayramda yüzü kara olurAllah namerde muhtaç etmesinZeytin dededen incir babadan kalmalıKızım sana söylüyorum gelinim sen anlaYapmak güç yıkmak kolaydırSayılı günler (gün) tez (çabuk) geçerEvden bir ölü çıkacak demişler herkes hizmetçinin yüzüne bakmışAkıllar pazara düşmüş herkes kendi aklını almışGüvenme erine et teper derineKarı koca arasına girilmezDoğrunun yardımcısı Allah tırHer kuşa şahin olmaBeşe bakma çiftten başka işeYüzünü bulan astarınıda isterAba vakti aba alan yaba vakti yaba alan yanılmamışKurda konuk giden köpeğini yanında götürürKöpekle yatan pire ile kalkarHerkesle aşık atılmazSanatını hor gören boğazına torba takarDoğru sallanır ama yıkılmazSerkeş öküz soluğu kasap dükkanında alırMiras helal hele al demişlerTok iken yemek yiyen mezarını dişiyle kazarAkılları pazara çıkartmışlar herkes (yine) kendi aklını beğenmiş (almış)Sabah sürçen geceye dek sürçerDostunu överken biraz yerecek yerini bırakGeceler gebedirAcelede nedamet teennide selamet vardırCinstir çeker boktur kokarPerşembe günü yalan söyleyenin cuma günü yüzü kara çıkarDeniz kenarında dalga eksik olmazAllahtanrısağ gözü sol göze muhtaç etmesinHer gecenin bir sabahı vardırHer zamanı bir saymaAtmaya niyeti olmayan kürt taşın büyüğüne sarılırİki kere iki dört ederAz açgözlülük çok zarar getirirArayan bulur inleyen ölürAz açgözlülük çok zarar verirAlmayacağın hayvanın kuyruğunu tutmaİyilik zayi olmazBabanın sanatı oğula mirastırAz tamah çok zarar getirirTeyze ana yarısıdırİyi iş altı ayda çıkarHer gecenin bir gündüzü vardırVerip pişman olmaktansa (olacağına) vermeyip düşman olmak yeğdir (ol)Meyhanecinin yüzünü bayram topu güldürürAlakargada alacağım olsun alamazsam gözümü oysunKötü söz sahibini belaya uğratırAz tamah çok zarar verirİyilik yerde kalmazSöz söylerken işi bırak laf olur sözle biteceği yazıya dökme geç olurÖfke gelir göz kararır öfke gider yüz kızarırHırs gelir göz kararır hırs gider yüz kızarırAyının kırk türküsü var kırkıda ahlat üstüneEv devdirBorç ödemekle yol yürümekle tükenirBıçak yarası onulur dil yarası onulmazHer akşamın bir sabahı vardırGündüz yağar gece açar yıl bozgunluğu kadın söyler erkek susar ev bozgunluğuAz açgözlülük çok ziyan verirAz açgözlülük çok ziyan getirirHer ağlamanın bir gülmesi vardırYanık yerin otu tez biterGezen kurt aç kalmazAz tamah çok ziyan verirAzca nereye? çokçanın yanınaİşkilli büzük (tavuk) dingilderBoş başağın başı dik olurAk şeker kara şeker bir damar soya çekerŞahin küçük et yer deve büyük ot yerDert gider ama yeri boş kalmazSofrada elini mecliste dilini kısa tutDilin cirmi küçük cürmü büyükDağ başında harman yapma savurursun yel içinde sel önünde değirmen yapma öğütürsün sel içindeEtle tırnak arasına girilmezTamah varken müflis acından ölmezMarifet iltifata tabiidirDavulun sesi uzaktan güzel gelirSanat (meslek) altın bileziktirİtin gönlüne kalsa günde bir leş yerAkrabanın akrabaya akrep etmez ettiğiniÇok okuyan bilmez çok gezen bilirBugün bana ne ise yarın sanadırEv deliği dev deliğiZalimin zulmü varsa mazlumun Allah'ı varAğaç ne kadar uzasa göğe ermezAdam adama her zaman gerek olur iki serçeden börek olurAmcam dayım hepsinden aldım payımTemiz çevre istiyorsan önce kendi kapının önünü süpürBuğday başak verince orak kıymete binerCehenneme kira var paradan haber verKarpuz kabuğunu görmeden denize girmeKabul olunmayacak duaya amin denmezYenice eleğim seni nerelere asayım?Çok okuyan değil çok gezen bilirSen kendini övme el seni övsünDemir tavında dilber çağındaMum dibine karanlıkAllah son gürlüğü versinAyağa değmedik taş başa gelmedik iş olmazGönülsüz namaz göğe (göklere) ağmaz (gönülsüz davara giden köpekten hayır gelmez)Koyunun melediğini kuzu melemezAz yetmez çok artmazKuşkulu uyku evin bekçisidirCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı iyidirDağ dumansız insan hatasız olmazBaşa gelmez iş olmaz ayağa değmez taş olmazAlmayacağın hayvanı kuyruğundan tutmaEv eksiği dev eksiği ev deliği dev deliğiHak doğrunun yardımcısıdırGönülsüz namaz göklere ağmazÇemkirmesini bilmeyen zağar kurda yem olurGençlikte para kazan ihtiyarlıkta kur kazanHavlamasını bilmeyen zağar kurda yem olurBaş sallamakla kavuk eskimezAynı ırmakta iki kere yıkanamazsın üzerinden akan sular şimdi yeni sulardırEşek eşeği ödünç kaşırEv dediğin evrendir ucu dönmez kervandırSamur kürkde olsa kabahatli kimse üzerine almazAğustosta gölge kovan zemheride karnını ovarKar ne kadar çok yağsa yaza kalmazAğustosta gölge kovan zemhiride karnını ovarAzrail gelince oğul uşak sormazBağla atını ısmarla hakk aİşine hor bakan boynuna torba takarVeren eli kimse kesmezEl(in) yumruğu(nu) yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırmış (zannedermiş)Ağzı bal yapan arının kuyruğunda iğnesi varPalamut çok biterse kış erken olurDut yaprağı açtı soyun döktü giyinEşek at olmaz ciğer et olmazDelilsiz cennete bile girilmezKızı kızken görme gelinken gör gelinken görme beşik ardında görGök gürlemeden yağmur yağmazHatasız kul olmaz her insan hata yapabilirMerdiven basamak basamak çıkılırAk curun akmazsa kara curun kol gibiBey oğlu kulluk kul oğlu beylikAdamın ahmağı malını överKoyun can derdinde kasap yağ derdindeKadının şamdanı altın olsa mumu dikecek erkektirYol üstüne bostan ekme el için kocalıkta avrat alma el içinEl yarası iyi olur dil yarası iyi olmazYol üstüne bostan ekme el için ihtiyarlıkta avrat alma el içinArdıcın közü olmaz yalancının sözü olmazBir dirhem et bin ayıp örterÖnce selam sonra kelamKötülük yapan insan mutlaka daha büyük kötülükle karşılaşırHakimsiz hekimsiz yerde durulmazGel demesi kolay ama git demesi güçtürSarımsakda acı amma evde lazım bir dişiÇingene çingeneye çatmadıkça kasnak boynuna geçmezGençlikte taş taşı ihtiyarlıkta ye aşıHayırlı evlat neylesin malı hayırsız evlat neylesin malıSu aktığı yere yine akarGençliğinde taş taşı ihtiyarlıkta ye aşıAdalet evrenin ruhudurEğreti ata (el atına) binen tez inerGençlikte taş taşı kazandıkça ye aşıİki kardeş savaşmış ebleh buna inanmışBorçlu ölmez benzi sararırRamazanda yalan söyleyenin (orun yiyenin) bayramda yüzü kara olurSon pişmanlık fayda vermez (etmez)Evvela selam sonra kelamDost için ölmeli düşman için dirilmeliKar zararın kardeşidir (ortağıdır)Deve bir pula pulu getir deve bin pula deveyi getirAğaç yeşert meyve getirsin oğlan büyüt ekmek getirsinAk koyunun kara kuzusuda olurNush ile uslanmayanın hakkı tekdir tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektirKul hatasız olmazAz konuş çok çalışAz ağrıyı aş basar çok ağrıyı iş basarEkmek çiğnenmedikçe yutulmazAdalet mülkün temelidirAdalet dünyanın temelidirSu akarken testiyi doldurmalıÇabuk yanan çabuk sönerSelam kelamdan önce gelirAnanın bastığı yavru incinmez (ölmez)Akıllının düşmanlığı cahilin dostluğundan hayırlıdırBir cahilin dostu olmaktansa bir alimin düşmanı olman daha iyidirHer zaman gemicinin istediği rüzgar esmezEkmek bile çiğnenmeyince yutulmazSelam kelamdan öncedirAğası güçlü olanın kulu asi olurGelen gidene rahmet okuturAza demişler(nereye?) (çoğun yanına) demişArabanın ön tekerleği nereden geçerse art tekerleğide oradan geçerBir delinin kuyuya attığı taşı kırk akıllı çıkaramazAkçe akıl öğretir don yürüyüş öğretirAkar su çukurunu kendi kazarEşeğinin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaAkça sayış don yürüyüş öğretirAkça akıl öğretir don yürüyüş öğretirSeyrek git sen dostuna kalksın ayak üstüneAkçe sayış don yürüyüş öğretirAlacağım olsunda alakargada olsunKedi her zaman ciğer yemezAzıcık ağrıyı aş çokçasını iş bastırırAğaç fidan iken eğilirDeğirmenden gelenden poğaça umarlarAtı atasıyla katırı anasıylaAba vakti yaba yaba vakti aba alınırVarlığa güvenilmezOnmadık yılın yağmuru harman vakti yağarKalabalıkta eşeğin kuyruğunu kesme kimi uzun der kimi kısaYolu sormak kaybolmaktan iyidirAğaç ucuna yel değer güzel kişiye söz değerEşeğin ölümü köpeğe düğündürSu akar yolunu bulurKöpek suya düşmeyince yüzmeyi öğrenmezGün geçer kin geçmezKöpekle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdirAba zamanı yaba yaba zamanı aba alınırElmayı havaya at düşünceye kadar Allah kerimEl terazi göz mizanHak yerini bulurElden yiyen börkmüş keseden yiyen çökmüşKaza geliyorum demezMezara servet taşınmazAba vakti yaba yaba vakti aba alan yanılmazKarıncadan ibret al yazdan kışı hazırlarAğır ol batman gelKul azmayınca hak yazmazGörünen dağın ardı yakındırGönülsüz namaz göğe ağmazBuğday başak verince orak pahaya çıkar (kıymete biner)Köre şimdi gece. demişler ne zaman gündüzdü? demişEfendi genç beye hizmet güç imişMerkebin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısaDeveci ile dostluk eden kapısını büyük açmalıdırİti öldürene sürütürlerSürüden ayrılan koyunu kurt yerLokma (bile) çiğnenmeden yutulmazSürüden ayrılan kuzuyu kurt kaparSürüden ayrılan koyunu kurt kaparDevletli ile deli bildiğini işlerTarlayı koçan zaptetmez saban zaptederEceli gelen köpek cami duvarına siyerBin dost az bir düşman fazlaSürüden ayrılan kuzuyu kurt yerSelam kelamdan öncedir (önce gelir)Acemi nalbant ahmak eşeğinde dener kendiniAkılsız adam değirmene yoğurt öğütmeye giderAcemi nalbant ahmak eşeğinde usta olurSürüden ayrılanı kurt yerErteye kalan arkaya kalırSon gülen iyi gülerÜçlenmemiş eken olmamış biçerAcemi nalbant gavur eşeğinde usta olurSofrada elini dernekte dilini sıkı tutBenzeye benzeye yaz benzeye benzeye kış olurAltın semer taksalarda eşek yine eşektirTeşbihte (temsilde) hata olmazAcemi nalbant gavur eşeğinde dener kendiniTok ağırlaması güçtürSon pişmanlık fayda vermezLokma çiğnemeden yutulmazAttan inip eşeğe binmek olmazKoyma akıl akıl olmazUcuzdur vardır bir illeti pahalıdır vardır bir hikmetiYılana yumuşak diye el sunmaKeçiye can kaygısı kasaba yağ kaygısıAkıllı düşününceye kadar deli oğlunu everirSıçan çıktığı deliği bilirAksak eşekle yüksek dağa çıkılmazAnne gibi yar Bağdat gibi diyar olmazAcemi nalbant mesleği ahmak eşeğinde öğrenirmişAk akçe kötü gün içindirYazın gölge kovan kışın karın ovarEldeki yara yarasıza duvar deliği gibidirTatlı ye tatlı söyleAnanın bastığı yavru incinmezAtın varken yol tanı ağan varken el tanıBeylik fırın has çıkarırDüşman düşmana gazel okumazHelale cömertlik olmazİtle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdirDoğruyu söyleyenin bir ayağı üzengide gerekHasta olmayan sağlığın kadrini bilmezKalkacağın yere oturmaKara gün kararıp kalmazÇok kucaklayan az düşürürAk akça kara gün içindirKazaya rıza gerekHer gün baklava börek yense bıkılırDünya gençten gence dinçten dinceAy var yılı besler yıl var ayı beslerZiyan olan koyunun kuyruğu yağlı olurSu yatağını bulurSabanın tutağına yapışan el aç kalmazKöylü misafir kabul etmeyiz. demez konacak konak yoktur. derAyıpsız yar arayan yarsız kalırKeçiye can kaygısı kasaba et kaygısıBalık demiş ki etimi yiyen doymasın avımı yapan gülmesinDüş uykudan sonra gelirVakitsiz açılan gül erken solarYılan ne kadar eğri gitse deliğine doğru girerAğlar gözden sahte sözden kendini sakınKadının fendi erkeği yendiDost başa düşman ayağa bakarZengine varıpda pabuç çevireceğine fakire varda dömen çevirZengine varıpda pabuç çevireceğine fakire varda dümen çevirKısa günün karı az olurVakitsiz açan gül çabuk solarZaman para kadar değerlidirAk koyun ak bacağından kara koyun kara bacağından asılırKimse kimsenin rızkını yemezVakitsiz açılan gül çabuk solarVakitsiz açan gül erken solarSabah ola hayır olaZengin kesesini züğürt dizini döverSöz uçar yazı kalırZengin kesesini döver züğürt diziniAz ateş çok odun yakarÖfkeyle kalkan zararla (ziyanla) otururVakitsiz açan gül tez solarKasap yağı bol bulunca gerisini yağlarMahşerde amel kazanılmaz! işini zamanında yapAğlama ölü için ağla deli içinVakitsiz açılan gül tez solarYağlı dilimin yoksa yağlı dilinde mi yokYenilen pehlivan güreşe doymazAta binersen Allah'ı attan inersen atı unutmaKişiyi nasıl bilirsin kendin gibiKedinin gideceği samanlığa kadarTemiz iş altı ayda çıkarAtın tepmezi itin kapmazı olmazBekar gözü kör gözüEvdeki pazar çarşıya uymazHer zaman eşek ölmez on köfte on paraya olmazİyilik yazıda (yerde) kalmazTemsilde hata olmazVaktinden evvel açan gül tez solarYılanın sevmediği ot deliğinin ağzında biterŞık şık eden nalçadır iş bitiren akçedirKendini beğenen şeytanDoğru söyleyenin tepesi delik olurTopalla gezen aksamak öğrenirSevgi geçer yalan olur sonra sokar yılan olurBir el bir eli yıkar iki elde yüzü yıkarVücut kocar gönül kocamazKaraman ın koyunu sonra çıkar oyunuAkıl insanı zulmede götürebilir merhamete deDünya büyük olsada dardırHekimsiz hakimsiz memlekette oturmaAlmadığın hayvanın kuyruğunu tutmaDağ başına harman yapma savurursun yel için sel önüne değirmen yapma öğütürsün sel içinCaminin mumunu yiyen kedinin gözü kör olurYol yürümeyle borç ödemekle biterAdam olacak çocuk bokundan belli olurGönlün yazı var kışı varGeç olsunda güç olmasınDağ başı dumansız olmazYalancıyı kaçtığı yere kadar kovalamalıÇık çık eden nalçadır iş bitiren akçedirAğustosta gölge kovan zemheride karnın ovarAvrat malı kapı mandalı (tokmağı)Şakanın sonu kakadırYol yürümeyle borç ödemeyle biterÖlümü gören hastalığa razı olurHer zaman çiğdem çıkmaz bazende küsküç kırılırArının karnındaki bal ile kuyruğundaki zehri birbirine karıştırmayan Allah seninde hakkının başkasıyla karıştırmaz. sabretBuğday başak verince orak pahaya çıkarAlacağın olsunda alakargada olsunAkşama karşı yola gitme tana karşı yatmaDoğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerekAza sormuşlar nereye çoğun yanına demişKimsenin ettiği yanına kalmazYavaş tükürüğün sakala zararı varAnam babam kesem elimi soksam yesemKırk yıllık kani olur mu yaniİşin yoksa şahit ol borcun yoksa kefil olDünyanın ucu uzundurİncir babadan zeytin dededenAt yedi günde it yediği günde unuturİyiyi amaçlayanlar iyiye kötüyü amaçlayanlar ise kötüye ulaşırlarBaskıdaki altından askıdaki salkım yeğdirKeçi nereye çıkarsa oğlağıda oraya çıkarSıcağa kar mı dayanır?Çerçi başındakini satarGözü tanede olan kuşun ayağı tuzaktan kurtulmazEl elin aynasıdırElifin hecesi var gündüzün gecesi varAcemi nalbant kafir eşeğinde öğrenirAllah fukarayı sevindirmek isterse önce eşeğini yitirtir sonra buldururAğaç yaşken eğilirYumuşak huylu atın tekmesi yavuz olurBitli (kurtlu çürük) baklanın kör alıcısı olurAcemi nalbant çoban eşeğinde öğrenirParan çoksa kefil ol işin yoksa şahit olIsıracak it dişini göstermezAkşamın hayrından sabahın şerri iyidirYolcu yolunda gerekBir deli kuyuya bir taş atmış kırk akıllı çıkaramamışYiğit ekmeğiyle yiğit beslenirÇift edersen bağlanırsın bağ edersen eğlenirsinAğaç düşsede yakınına yaslanırAy buluttan çıksında gör ayva tüyünü atsında görSarımsağı gelin etmişler kırk gün kokusu çıkmamışDervişin fikri ne ise zikride odurOsurgan (osuruklu) göte arpa ekmeği bahaneCami ne kadar büyük olsa imam gene bildiğini okurSoran dağları aşmış sormayan düz yolda şaşmışHer şeyin bir vakti var horoz bile vaktinde öterGecenin hayrından gündüzün şerri iyidirVar eli titremezOlmayacak duaya amin denilmezSel gider kum kalır (kişi ettiğini bulur)Ata dostu oğula mirastırKimse kimsenin çukurunu doldurmazArtmazsa yetmez yetmezse artmazBugünkü işini yarına koymaDevletli gözü perdeli olurGençlikte para kazan kocalıkta kur kazanDüğün el ile harman yel ile (olur)At ölür itlere bayram olurBugünkü işini yarına bırakmaBugünkü işini sabaha koymaSeyrek giden doğan sık giden soğanErkek arslan dişisinden kuvvet alırAdama dayanma ölür ağaca dayanma kururKabiliyetli çırak ustayı geçerYarınki kazdan bugünkü tavuk yeğdirKomşu hakkı AllahtanrıhakkıdırTerziye göç. demişler iğnem başımda. demişSarı öküzün yanında duran ya huyundan ya tüyünden kaparKurdun adı yaman çıkmış tilki vardır baş keserDoğru sarsılır ama yıkılmazİt ite buyurur itde kuyruğunaGel demek kolay ama git demek güçtürÇoğu zarar azı kararBerber berbere benzer ama başın Allah'a emanetAcele giden yolda kalırAkşamın işini yarına koymaBugünün işini yarına koymaAceleyle giden yolda kalırBugünkü işini sabaha bırakmaSeyrek gitsen (sıkça varma) dostuna kalksın ayak üstüneAkılsız başın zahmetini ayaklar çekerAkıl olmayınca başta ne kuruda biter ne yaştaBoş ite menzil olmazKem dileme komşuna kem iş gelir başınaAkşamın işini yarına bırakmaAkşamın işini sabaha koymaBugünün işini sabaha koymaAceleyle yürüyen yolda kalırSanat altın bileziktirOynayacak adam kağnı gıcırtısındada oynarAş taşınca kepçeye paha olmazAyak almadık taş olmaz başa gelmedik iş olmazHer gün papaz pilav yemezSabahın işini yarına bırakmaBaşa gelmeyince bilinmezBugünün işini sabaha bırakmaAkılsız başın derdini ayaklar çekerEken biçer konan göçerÜç elli yaz belliAkşamın işini sabaha bırakmaYirmi yılda başa gelmeyen yirmi saniyede gelirKasavetsiz ağız anahtarsız açılırBiri bilmeyen bini hiç bilmezMal bulunur can bulunmazBir dokun bin ah dinleGecenin hayrından gündüzün şerri yeğdirSenden zengin ile ortak olmaKoyunu yüze yetir el onu bine yetirirKervan yolda düzelirBaşın önüne eğilmeden işini hallet ki yiğitlik sende kalsınİt ulur birbirini bulurSevilmedik ot insanın başucunda biterSürüden ayrılanı kurt kaparEğri otur doğru söyle (konuş)Allah dokuzda verdiğini sekizde almazAklın yolu birdirAnalı kuzu kınalı kuzuAkıllı köprüyü arayana dek deli suyu geçerÇok incelme koparsınDemir tavında dövülürÜrümesini (ürmesini) bilmeyen köpek (it) sürüye kurt getirirGençlikte taş taşı kocalıkta ye aşıOğlan atadan öğrenir sofra açmayı kız anadan öğrenir biçki biçmeyiAkıllı gün sayana kadar deli oğlunu evermişAkıllı köprü arayıncaya kadar deli suyu geçerBir uyuz keçi bir sürüyü boklarAyvaz kasap hepsi bir hesapDünyayı umutla yemişlerKardeşim olsunda kanlım olsunKarnı tok it gölgede yatarİslamın şartı beş altıncısı insaf demişlerTatlı ye tatlı söyle (konuş)Kurda neden boynun (ensen) kalın? demişler işimi kendim görürümde ondan demişAkıllı düşünene kadar deli oğlunu evermiş torunu olmuşBir deli kuyuya bir taş atar kırk akıllı çıkaramazmışAkıllı köprüyü buluncaya kadar deli suyu geçerAkılsız kasabın gerisine kaçar masadıAvcı nanca al bilse ayı onca yol bilirAkıllı gün sayarken deli oğlunu evermişBağ babadan zeytin dededen kalmalıŞaraptan bozma sirke keskin olurŞık şık eden nalçadır iş bitiren akçadırİçgüveysi iç ağrısıBirden çıkan bine yayılırSütsüz koyun meleğen olurAç ile eceli gelen söyleşirBirlikten dirlik (kuvvet) doğarAcele ile yürüyen yolda kalırSöz dediğin yaş deridir nereye çekersen oraya giderBeylik çeşmeden su içmeİşini kış tutda yaz çıkarsa bahtınaAkıllı köprüyü arayıncaya kadar deli suyu geçerVarsa (var mı) pulun herkes kulun yoksa (yok mu) pulun dardır yolun (paran varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolun)Bugün bana ise yarın sanaKız evi naz eviVeripde pişman olmaktansa vermeyipde düşman olmak iyidirHer akla geleni işleme her ağacı taşlamaEl yarası onulur dil yarası onulmazDüşmanın karınca isede hor bakmaAcı acıyı keser su sancıyıVeripde kötü olacağına vermeyipde kötü olEvvel hesap sonra kasapOynaşına inanan avrat ersiz kalırKanaat tükenmez hazinedirBir kararda bir AllahVeripde pişman olmaktansa vermeyipde düşman olmak yeğdirEl yarası geçer dil yarası geçmezOlsa ile bulsayı ekmişler hiç bitmişZaman öldürmek en pahalı harcamadırAy bozmaz süt kokmaz. kokarsa ayran kokar çünkü aslı süttürBaşak büyüdükçe boynunu eğerAt at oluncaya kadar sahibi mat olurZenginin malı züğürdün çenesi yorarSokma akıl sekiz adım giderŞimşek çakmadan gök gürlemezAşı pişiren yağ olur gelinin yüzü ağ olurBey ardından çomak çalan çok olurÇabuk parlayan çabuk sönerYardımcının yardımcısı olurAğa borç eder uşak harçAllah sevdiğine dert verirAbdestsiz sofuya namaz dayanmazAt bulunur meydan bulunmaz meydan bulunur at bulunmazOğlan anası kapı arkası kız anası minder kabasıYanlış hesap Bağdat'tan dönerKanaatta izzet tamahda zillet vardırArı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilirAl kibar kızını işlesin bulana bulana al çıtak kızını gezsin eğlene eğleneHaddini bilmeyene haddini bildirmek yetime don göynek giydirmek gibidirKörle yatan şaşı kalkarSaksağan danayı babası hayrına bitlemezAt arıklıkla yiğit gariplikleAtlıya selam kelam eşekliye sonra gine gelemAtın ürkeği yiğidin korkağıBir yalanı kırk doğruya saklarlarEsirgenen göze çöp batarİşine hor bakan (sanatını hor gören) boynuna torba takarYörüğün göçü gide gide düzelirTavşan dağda suyu ateşteKızımın (bacımın) iffeti (örtüsü) batmakta rezilin gözüne acırım tükrüğe billahi tükürsem yüzüneBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıksınTarlayı taşlı yerden kızı kardaşlı yerdenAdamın adı çıkmaktansa canı çıksınİnsanın adı çıkmadansa canı çıksınİsin yanına varan is misin yanına varan mis kokarBir insanın adı çıkacağına canı çıksınEşek anıra anıra kurdu buldu derlerYaralı tavşana sıkı atılmazBorç uzayınca kalır dert uzayınca alırAşık daima bey oturmazDost ağlatır düşman güldürürDan din desen oynarBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması yeğdirSona kalan dona kalırBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirİtle yatan bitle kalkarİnsanın adı çıkacağına canı çıkması yeğdirAltın leğenin kan kusana ne faydası var?Adamın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmasından canı çıkması yeğdirİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirAkşamın hayrından sabahın şerri yeğdirAdamın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdirSık gidersen dostuna yatar arka üstüneBir kimsenin adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırBir kimsenin adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırBir insanın adı çıkmaktansa canı çıkması yeğdirBir kimsenin adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırBana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyimAkılları pazara çıkarmışlar herkes yine kendi aklını almışAdamın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırVeresiye şarap içen iki kez sarhoş olurNereye gitsen okka dört yüz dirhemGençlikte para kazan (taş taşı) kocalıkta kur kazan (ye aşı)Adamın adı çıkmaktansa canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkmasından canı çıkması daha hayırlıdırİnsanın adı çıkacağına canı çıkması daha hayırlıdırÖksüzün karnına vurmuşlar vay arkam! demişİnsanın adı çıkmadansa canı çıkması daha hayırlıdırOduncunun gözü omçada dilencinin gözü çömçedeBela geliyorum demezDeve boynuz ararken kulaktan olmuşYa evlat bir ya ocak körOğlan doğuran övünsün kız doğuran dövünsünUşağı işe koş sende ardına düşDilim seni dilim dilim dileyim başıma geleni senden bileyimEt tırnaktan ayrılmazBol bol yiyen bel bel bakarAdam adama her daim muhtaç (gerek olur)Sür git dememişler gör geç demişlerAna gibi yar Bağdat gibi diyar olmazAğustosta yatanı zemheride büğelek tutarAbdestsiz sofuya namaz mı dayanır?Fakir hırsızlığa çıkınca ay akşamdan doğarCennetde bu dünyada cehennem deSüt taşınca kepçeye baha olmazİti an taşı eline alHekimsiz hakimsiz yerde oturmaSarımsak içli dışlı soğan yalnız başlıGöğe direk denize kapak olmazGün doğmadan neler doğarTan gelsin hayrı beraber gelsinBaş olan boş olmazEceli gelen fare kedi taşağı kaşırAceleci sinek süte düşerPek yaş olma sıkılırsın pekde kuru olma kırılırsınAdam adama yük değil can gövdeye mülk değilOğlum deli malı neylesin oğlum akıllı malı neylesinGelen gideni aratırBaba ekmeği zindan ekmeği koca ekmeği meydan ekmeğiFazla aş ya karın ağrıtır ya başGörenedir görene köre nedir köre ne?Herkes kaşık yapar ama sapını ortaya getiremezBuğday ekmeğin yoksa buğday dilinde mi yok?Oğlan doğur kız doğur hamurunu sen yoğurAlçak eşek binmeye kolay öksüz çocuk dövmeye kolayFare çıktığı deliği bilirAlmadığın hayvanı kuyruğundan tutmaMart dokuzunda çıra yak bağ budaKaynayan kazan kapak tutmazSakla beni varken bulunayım sana yokkenAl malın iyisini çekme (sonra) kaygısınıHaydan gelen huya giderParam seni vereyimde mi düşman olayım vermeyeyimde mi düşman olayım? vermeyeyimde düşman olayımZüğürtlük zadeliği bozarNe verirsen elinle o gelir seninleKılıcı eline alan kılıcı ile ölürTarlanın taşlısı kızın saçlısı öküzün başlısıVardı bağım malım gelirdi kardeşlerim tükendi yağım balım gelmiyor kardeşlerimNe karanlıkta yat ne kara düş görYuvarlanan taş yosun tutmazAstar bol olmayınca yüze gelmezKısmetsiz köpek sabaha karşı uyuyakalırEvladın var mı derdin varGöz görmeyince gönül katlanırYakın (hayırlı) dost (komşu) hayırsız akrabadan (hısımdan) yeğdir (iyidir)On beşindeki kız ya erde gerek ya yerdeBinicinin sağı solu olmazAkılsız köpeği yol kocatırAttan indi eşeğe bindiAllah kulundan geçmezİşin yoksa şahit ol paran çoksa kefil olGözden ırak olan gönüldende ırak olurDertsiz baş mezara taşAç aman bilmez çocuk zaman bilmezUtanma pazar dostluğu bozarAl kibar kızını işlerin bulana bulana al çitak kızını gezsin eylene eyleneBaba mirası yanan mum gibidirİnsan beşer kuldur şaşarZenginin ayakucunda uyuyacağına fakirin başucunda uyuAhmak iti yol kocatırHak yerde kalmazBir günlük beylik beyliktirTekdir ile uslanmayanın hakkı kötektirAyaklar ıslanmadan balık tutulmazHer horoz kendi çöplüğünde öterİnsan yedisinde ne ise yetmişindede odurCahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdirArpacıya borç eden ahırını tez satarAkıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçerYiğidin yiğide ekmeği ödünç kötüye sadakaAkşamın hayrından sabahın şerri yeğdir (iyidir)Gençliğin kıymeti bilinse ihtiyarlığın şikayeti olmazRağbet güzel ile zenginedirKenarın dilberi nazikde olsa nazenin olmazAcele hareket yalnızca sinek avlamaya yararAğalık vermekle yiğitlik vurmaklaDeveden büyük fil varİnsanoğlu çiğ süt emmişKaçan balık büyük olurPadişahın bile arkasından kılıç sallarlarAvcı ne kadar hile bilse ayı o kadar yol bilirDertsiz baş terkide gerekTana kalan dona kalırAdemoğlu (insanoğlu) çiğ süt emmiştirYalancının evi yanmış kimse inanmamışEşeğe altın semer vursalar eşek yine eşektirAyağa değmedik taş olmaz başa gelmedik iş olmazBalta sapını kesmezRamazanda yalan söyleyenin (oruç yiyenin) bayramda yüzü kara olurAba vakti yaba yaba vakti abaBekara karı boşamak kolay gelirBüyük balık küçük balığı yutarKurt kocayınca köpeğin maskarası olurYılın eksiğini nisan getirir nisanın eksiğini yıl getirmezFırıncının çocuğu aç dolaşırmışAkça akıl öğretir don yürüyüşSöyleyene bakma söyletene bakÇıkmadık canda umut vardırEğri otur doğru söyleHarmanda dirgen yiyen sıpa yılına kadar acısını unutmazBir elinin verdiğini öbür elin görmesinGüzellerin talihi çirkin olurFelek kimine kavun yedirir kimine kelekEl elden üstündürAkılsız başın cezasını ayaklar çekerBıçak kınını kesmezKurt dumanlı havayı severŞer işi uzat hayra dönsün hayır işi uzatma şerre dönmesinMisafir kısmeti ile gelirEdebi edepsizden öğrenKul kullanan bir gözünü kör bir kulağını sağır etmeliİki dinle (bin işit) bir söyleRüzgar eken fırtına biçerGevşek tükürüğün sakala zararı vardırMeyveli ağacı taşlarlarKadın kocasının çarığı anasının sarığıdırGüvenme varlığa düşersin darlığaAt beslenirken kız istenirkenAdı çıkmış dokuza inmez sekizeAtım tepmez itim kapmaz demeGöze göz dişe dişAklına geleni işleme her ağacı taşlamaAşk ağlatır dert söyletirAşığın gözü kördürGarip kuşun yuvasını Allah yaparBorçtan korkan kapısını büyük açmazİyiliğe iyilik olsaydı koca öküze bıçak olmazdıİnsanın adı çıkacağına canı çıksınAhmağa yüz abdala söz vermeye gelmezTebdil i mekanda ferahlık vardırBir kimsenin adı çıkacağına canı çıksınYük altında eşek anırmazTarlanın iyisi suya yakın daha iyisi eve yakınMal canı kazanmaz can malı kazanırYavaş atın çiftesi pek olurEskisi olmayanın yenisi olmazGüzele kırk günde doyulur iyi huyluya kırk yılda doyulmazVurmakda yiğitlik kaçmak daİyilik eden iyilik bulurSaç kıvamını bulur hamur tükenir yaş kıvamını bulur ömür tükenirAcemi nalbant mesleği gavur eşeğinde öğrenirmişSöz gümüşse sükut altındırDikensiz gül olmazŞu dünyanın bin bir türlü hali varSöyleyenden dinleyen arif gerekAtılan ok geri dönmezSakla samanı gelir zamanıErken kalkan yol alır er evlenen döl alırÇiftçinin karnını yarmışlar kırk tane gelecek yıl çıkmışVasiyet ölüm getirmezKanaat gibi devlet olmazGurbette övünmek hamamda türkü söylemeye benzerAğanın eli tutulmazBöyle gelmiş böyle giderAğır basar yeğni kalkarBin dost az bir düşman çokÖğüt bir hazine kadar değerli olduğu halde bedava verilirYarına kalan davadan korkmaSağlık varlıktan yeğdirAç ne yemez tok ne demezSarhoşlar ve çocuklar doğruları söylerlerBirlikten kuvvet doğarAyı çocuklarını büyütmüş duru su içmeye vakti olmamışPara iyi bir uşak kötü bir efendidirAcemi nalbant kürt eşeğinde dener kendiniBorcun yoksa kefil ol işin yoksa şahit olHasta sağ kalırsa hekime karşı gelirYalancı kim? işittiğini söyleyenAz tamah çok ziyan getirirGençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinirHuylu huyundan vazgeçmezPapaz her gün pilav yemezAz sabırda çok keramet vardırBıçak yarası geçer (onulur) dil yarası geçmez (onulmaz)Akıl için tarik birdirBir sürçen atın başı kesilmezCahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdirVarsa hünerin var her yerde yerin yoksa hünerin var her yerde yerinYol yürümekle borç ödemekle tükenirBakarsan bağ olur bakmazsan dağ (olur)Türkün aklı sonradan gelirGöz mideden büyüktürKızını dövmeyen dizini döverAtına bakan ardına bakmazSevda geçer yalan olur sonra sokar yılan olurZaman sana uymazsa sen zamana uyEmanet eşeğin yuları gevşek olurİti an çomağı hazırlaKomşu komşunun külüne muhtaçtırAdamın adı çıkacağına canı çıksınVur dedik öldürdüYuvayı dişi kuş yaparTembele iş buyur sana akıl öğretsinSabreden derviş muradına ermişUlu sözü dinlemeyen uluyakalırBez alırsan musul dan kız alırsan asildenBir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardırCan cümleden aziz(dir)Zengin adam elindeki kendine yeten adamdırAğlama ölü için ağla diri içinAlma delinin kızını soya çekerAlim unutmuş kalem unutmamışLokma çiğnenmeden yutulmazDilenciye borçlu olma ya düğünde ister ya bayramdaAyı yavrusunu severken öldürürmüşAğaç yaş iken eğilirMalım seni vereyimde mi kötü olayım vermeyeyimde mi kötü olayım?Baba malı tez tükenir evlat gerek kazanaAçın karnı doyar gözü doymazYavuz hırsız ev sahibini bastırırBoktur kokar huydur çekerDeve kırk yılda intikam almış ammada çabuk oldu demişKomşuda pişer bizede düşerAz menfaat çok zarara mal olurDüşmez kalkmaz bir AllahBirgün su içeceğin çeşmeye çamur sıçratmaIrmaktan geçerken at değiştirilmezGençler sadık olmak ister yapamazlar. yaşlılar sadık olmamak ister yapamazlarŞeytanın dostluğu darağacına kadardırBir adamın adı çıkacağına canı çıksınDavulun sesi uzaktan hoş gelirFaydasız baş mezara yaraşırEvdeki hesap çarşıya uymazAcıkmış kudurmuştan beterdirBir evde iki kız biri çuvaldız biri bizMartta yağmasın nisanda dinmesinBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa düşmeyinceİnsan sevdiğini yerden yere vururmuşİyi dost kara günde belli olurAkıllı oğlan neyler ata malını akılsız oğlan neyler ata malınıÜzüm üzüme baka baka kararırTarlaya saban sürüye çobanDünya malı dünyada kalırKimse kimsenin kısmetini yemezAcele bir ağaçtır meyvesi pişmanlıkKimse bilmez kim kazana kim yiyeAkşama karşı gitme tana karşı yatmaAcele giden ecele giderKörler sağırlar birbirini ağırlarBugünün işini yarına bırakmaBuğdayım var deme ambara girmeyince oğlum var deme yoksulluğa ermeyinceEv alma komşu alDünya büyük olsada (aslında) dardırAbada bir dibada bir giyene güzelde bir çirkinde bir seveneSabahtan karnını doyuran küçükken evlenen aldanmamışUlular köprü olsa basıp geçmeMart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırırAbada bir dibada giyene güzelde bir çirkinde seveneSu uyur düşman uyumazYuvayı yapan dişi kuşturYavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olurAcele yürüyen yolda kalırBakarsan bağ bakmazsan dağ olurÖdünç güle güle gider ağlaya ağlaya gelirYeni dosttan vefa gelmezYazın başı pişenin kışın aşı pişerHer işte bir hayır vardırEceli gelen köpek cami duvarına işerNe oldum dememeli ne olacağım demeliZenginlikle sıcaktan zarar gelmezArmut piş ağzıma düşVakit nakittirBir mıh bir nal kurtarır bir nal bir at kurtarırÇıkmadık candan umut kesilmezEski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmezAbdal düğünden çocuk oyundan usanmazAç doymam tok acıkmam sanırAç gözünü açarlar gözünüAnlayana sivri sinek saz anlamayana davul zurna azAz kazanan çok kazanır çok kazanan hiç kazanırVakitsiz öten horozun başını keserlerAk akçe kara gün içindirAt yiğidin yoldaşıdırDoğru bilinmeyince eğri bilinmezŞöhret afettirAçtırma kutuyu söyletme kötüyüAyağını yorganına göre uzatTatlı dil yılanı deliğinden çıkarırHayırlı komşu hayırsız akrabadan iyidirAcıkan doymam (sanır) susayan kanmam sanırAbdal ata binince bey oldum sanır şalgam aşa girince yağ oldum sanırAba altında er yatarYazın gölge hoş kışın çuval boşAbanın kadri yağmurda bilinir