Atasözleri ve Anlamları
Emeritus Prof. Dr. Atilla Alptekin Sabancı
Arama
Yasal
İletişim
a
b
c
ç
d
e
f
g
h
ı
i
k
l
m
n
o
ö
p
r
s
ş
t
u
ü
v
y
z
E
Harfi
ile başlayan atasözleri ve anlamları
Ecel geldi cihana baş ağrısı bahane
Ecel geldi cihane baş ağrısı bahane
Ecel ne bir saat geri ne bir saat ileri
Ecele (ölüme) çare bulunmaz
Ecele çare bulunmaz
Ecele çare olmaz
Eceli dolan yılan yol üstünde yatar
Eceli gelen (yaklaşan) köpek cami (mescit) duvarına (avlusuna) siyer (işer)
Eceli gelen fare kedi taşağı kaşır
Eceli gelen fare kedinin yoluna çıkar
Eceli gelen it cami duvarına siyer
Eceli gelen karga kırılmış dala konar
Eceli gelen keçi çobanın değneğini yalarmış
Eceli gelen keçi çobanın ekmeğini yer
Eceli gelen köpek cami duvarına işer
Eceli gelen köpek cami duvarına siyer
Eceli gelen köpek çobanın ekmeğini yer
Eceli gelen öküz kasap bıçağını yalarmış
Eceli gelen sıçan kedinin taşaklarını kaşır
Eceli gelen yılan yol üstünde yatar
Eceli yaklaşan köpek cami duvarına siyer
Eceli yaklaşan köpek mescit avlusuna işer
Eceli yaklaşan köpek mescit avlusuna siyer
Eceli yaklaşan köpek mescit duvarına işer
Eceli yaklaşan köpek mescit duvarına siyer
Ecelin çengelinde zenginde bir fakir de
Edebi edepsizden öğren
Eden bulur inleyen ölür
Edepli edebi edepsizden öğrenir
Efendi genç beye hizmet güç imiş
Efendim nerede ben nerede?
Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur
Eğer ile meğeri evlendirmişler keşke diye bir çocuk doğmuş
Eğer tokuşçu isen boynuzlu ile tokuş eğer mert isen akranın ile güreş
Eğilen baş kesilmez
Eğitim özgürlüğe götürür
Eğlendiğinle evlenme evlendiğinle eğlenme
Eğreti ata (el altına) binen tez iner
Eğreti ata (el atına) binen tez iner
Eğreti ata binen çabuk iner
Eğreti ata binen tez iner
Eğreti kuyruk tez kopar
Eğreti malın canı berk olur
Eğretinin canı berk olur
Eğri ağaca yayım her gördüğüne dayım deme
Eğri ağaçsız orman olmaz
Eğri bakan eğri görür
Eğri cetvelden doğru çizgi çıkmaz
Eğri düzü beğenmez buda bizi beğenmez
Eğri mastardan doğru çizi çıkar mı?
Eğri otur doğru konuş
Eğri otur doğru söyle
Eğri otur doğru söyle (konuş)
Eğri oturalım doğru konuşalım
Eğri otursanda doğru konuş
Eğri oturup doğru konuşalım
Eğrinin iki yakası bir araya gelmez
Eğriye eğri doğruya doğru
Ek tohumun hasını çekme yiyecek yasını
Eken biçer konan göçer
Ekici ol bilici olma
Ekilmeden biçilmez
Ekin biçe biçe deste olur insan gide gide usta olur
Ekinci yağmur ister yolcu kurak
Ekincinin karnını yarmışlar kırk bu yılcık kırk bıldırcık çıkmış
Ekinler baş vermeden kör buzağı topallamazmış
Ekmeden biçilmez
Ekmeği ekmekçiden al beş kuruşda üste ver
Ekmeği ekmekçiden al bir ekmek noksan olsun
Ekmeği ekmekçiye pişirt bir ekmekde fazla ver
Ekmeği ekmekçiye ver bir ekmekde üste ver
Ekmeği ekmekçiye verde yarısını yerse helal olsun
Ekmeği ekmekçiye verde yarısını yerse yesin
Ekmeğin büyüğü hamurun çoğundan olur
Ekmeğin büyüğü unun çoğundan olur
Ekmeğin iyisi hamurun iyisinden olur
Ekmeğini ekmekçiye ver yarısını yerse helal olsun
Ekmeğini it yer yakasını bit yer
Ekmeğini kendi yapan yükünü kendi kaldırır
Ekmeğini yalnız yiyen sofrasını kendi kaldırır
Ekmeğini yalnız yiyen sofrasını yalnız kaldırır
Ekmek aslanın ağzında
Ekmek aslanın ağzındadır
Ekmek aslanın midesindedir
Ekmek bile çiğnenmeden yutulmaz
Ekmek bile çiğnenmeyince yutulmaz
Ekmek çiğnenmedikçe yutulmaz
Ekmek elden su gölden
Ekmek istemez su istemez
Ekmek mayadan kız anadan olur
Ekmek tavşan olsun sende tazı ol
Ekmekle oynayanın ekmeğiyle oynanır
Ekmekten kaşık olur ama her yoğurdun hakkına değil
Ekşi yemedim ki karnım ağrısın
Ekşi yüzlünün balı acı olur
El (etek) öpmekle ağız (dudak) aşınmaz
El (etek) öpmekle ağız kirlenmez
El adamı cömert der maldan eder yiğit der candan eder
El ağzı ile çorba içilmez
El ağzına bakan karısını tez boşar
El atına binen tez iner
El beğenmezse yer beğensin
El deliye bende akıllıya muhtacım
El el için ağlamaz başına kara bağlamaz
El el ile değirmen yel ile
El el ile harman yel ile
El el üstünde olur ev ev üstünde olmaz
El elden kalmaz dil dilden kalmaz
El elden üstündür
El elden üstündür (ta arşa kadar)
El elden üstündür arşa çıkınca
El eli yıkar iki el yüzü
El eli yıkar iki elde yüzü
El eli yıkar iki elde yüzü yıkar
El eli yıkar yüzü
El elin aynasıdır
El elin eşeğini türkü çağırarak arar
El elin eşeğini türkü söyleyerek arar
El elin eşeğini yırlaya yırlaya kendi eşeğini terleye terleye arar
El elin nesine gülerek gider yasına
El eliyle yılan tut onuda yalan tut
El eliyle yılan tutan yarısını yalan tutar
El eliyle yılan tutulur
El ermez güç yetmez
El için ağlayan gözden olur
El için ağlayan iki gözden olur yar için dövünen dizden olur
El için ağlayan iki gözden olur yer için dövünen dizden olur
El için ağlayan iki gözden yar için dövünen dizinden olur
El için kuyu kazan evvela kendi düşer
El için kuyu kazan evvela kendisi düşer
El için yanma nara yak çubuğunu bak keyfine
El için yanma nare ara
El için yanma nare yak çubuğunu keyfini ara
El için yanma nare yak çubuğunu safanı ara
El iki söylerse sen bir söyle
El ile alınmayan elli yıl durur
El ile bozgun düzgün
El ile ellenmeyen elli yıl durur
El ile gelen düğün bayram
El ile gelen düğün bayram(dır)
El kazanı ile aş kaynamaz
El kazanıyla aş kaynamaz
El kesesinden sultanım develer olsun kurbanım
El mi yaman bey mi yaman?
El mi yaman bey mi yaman? el yaman
El mi yaman bey mi?
El mi yaman bey mi? el yaman
El öpmekle ağız aşınmaz
El öpmekle ağız kirlenmez
El öpmekle dudak aşınmaz
El öpmekle dudak kirlenmez
El öpmekle saygılı olunmaz
El öpmeyle dudak aşınmaz
El sikiyle gerdeğe girilmez
El sözüne bakan karısını tez boşar
El terazi göz mizan
El uzatılan yere ayak uzatılmaz
El uzatılan yere dil uzatılmaz
El üstünde gömlek eskimez
El vergisi gönül sevgisi
El vergisi gönülün sevgisi
El yarası geçer dil yarası geçmez
El yarası iyi olur dil yarası iyi olmaz
El yarası onulur (geçer iyi olur) dil yarası onulmaz (iyi olmaz)
El yarası onulur dil yarası onulmaz
El yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır
El yumruğu yemeyen kendini kahraman sanır
El yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanır
El yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu bozdoğan armudu sanır
El yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır
El yumruğunu yemiyen kendi yumruğunu bozdoğan armudu sanır
El(in) yumruğu(nu) yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırmış (zannedermiş)
Elalemle düğüne bayrama gidilir
Elbette olur ev yıkanın hanesi viran
Elçiye zeval olmaz
Elçiye zeval olmaz (gelmez)
Elde bulunan beyde bulunmaz
Eldeki bir kuş daldaki iki kuştan iyidir
Eldeki sakal yolunur
Eldeki yara bende duvar deliği
Eldeki yara taştaki kovuktur
Eldeki yara yarasıza duvar deliği
Eldeki yara yarasıza duvar deliği gibi gelir
Eldeki yara yarasıza duvar deliği gibidir
Elden (yabancıdan) vefa zehirden şifa olur mu?
Elden gelen geç gelir ondada karnın aç kalır
Elden gelen öğün olmaz oda vaktinde bulunmaz
Elden gelen öğün olmaz oda vaktinde gelmez
Elden gelen övün olmaz oda vaktinde bulunmaz
Elden vefa zehirden şifa
Elden vefa zehirden şifa olur mu?
Elden yiyen börkmüş keseden yiyen çökmüş
Ele attığın taş kendi başına değer
Ele güven olmaz
Ele uyan eşini boşar
Ele verir talkını (telkini) kendi yutar salkımı
Ele verir talkını kendi yutar salkımı
Ele verir telkini kendi yutar salkımı
Eli boşa ağa uyur derler eli doluya ağa buyur derler
Eli dar olanın dili kısa olur
Eli ile köfte yuvarlıyor gözü kırık kovalıyor
Eli işitip mum ışığı gibi kendin yanarsın
Eli işte gözü oynaşta
Elifin hecesi var gündüzün gecesi var
Elin ağzı torba değil ki büzesin
Elin ağzı torba değil ki çekip büzesin
Elin ayıbını söyleyen seninkinide söyler
Elin hünkar sarayından bizim külhanemiz yeğdir
Elin ile koymadığını kaldırma
Elin iti gider pay getirir bizim it gider beleş getirir
Elin iti gider üleş getirir bizim it gider beleş getirir
Elin kuzu kebabından bizim tarhanamız yeğdir
Elin vergisi gönülün sevgisi
Elin yumruğunu yemeyen kendi yumruğunu balyoz zannedermiş
Elinden gelse bir kaşık suda boğacak
Elinle ettiğin hayrı dilinle bozma
Elinle ver ayağınla ara
Elle gelen düğün bayram
Elmada almada demesini biliriz
Elmanın dibi göl armudun dibi yol
Elmanın dibi göl armudun dibi yol (olmalı)
Elmas çamura düşse yine elmas
Elmayı çayıra armudu bayıra
Elmayı havaya at düşünceye kadar Allah kerim
Elmayı sayda ye armudu soyda ye
Elmayı soyda ye armudu sayda ye
Elti eltiden kaçar görümceler bayrak açar
Elti eltiye eş olmaz arpa unundan aş olmaz
Elvergisi gönül
Emanet ata binen tez iner
Emanet eşeğin (hayvan) kuskunu yokuşta toplar
Emanet eşeğin haltonu gevşek olur
Emanet eşeğin kuskunu yokuşta kopar
Emanet eşeğin paldımı yokuşta kopar
Emanet eşeğin yuları gevşek olur
Emanet hayvanın (eşeğin) kuskunu (paldımı) yokuşta kopar
Emanet hayvanın kuskunu yokuşta kopar
Emanet hayvanın paldımı yokuşta kopar
Emanete hıyanet olmaz
Emanete ihanet olmaz
Emanetin bağrı yufka olur
Emanetin canı az olur
Emanetin canı gözünde olur
Emanetin canı kıçında olur
Emanetin götü çürüktür
Emanetin kıçı kaypak olur
Emek olmadan yemek olmaz
Emek olmayınca sömek olmaz
Emek olmayınca yemek olmaz
Emek olmazsa yemek olmaz
Emeksiz yemek olmaz
Emekte biter yumak
Emmim dayım hepsinden aldım payım
Emmim dayım herkesten aldım payım
Emmim dayım kesem elimi soksam yesem
En kolay iş yemek çiğnemeden yutulmaz
Er (vücut) kocar gönül kocamaz
Er ek geç ek tava ek
Er ekmeği er kursağında kalmaz
Er ekmeği meydan ekmeği
Er giden işine geç giden boşuna
Er gönülü ibrişim dolaşırsa açılmaz
Er kocar gönlü kocamaz
Er kocar gönül kocamaz
Er lokması er kursağında kalmaz
Er olan ekmeğini taştan çıkarır
Er olan lokmasını taştan çıkarır
Er oyunu üçe kadar
Erdemin başı dili
Erdiğine erer ermediğine taş atar
Erenlerin sağı solu belli olmaz
Erenlerin sağı solu olmaz
Ergen gözüyle kız alma gece gözüyle bez alma
Ergene avrat boşaması kolaydır
Ergene karı boşamak kolay gelir
Ergene karı boşaması kolay
Ergene karı boşaması kolaydır
Ergene var ergene kaygısız gir yorgana
Erim er (yiğidim yiğit) olsunda yerim (durağım) çalı gibi olsun
Erim er olsunda durağım çalı dibi olsun
Erim er olsunda durağım kaya dibi olsun
Erim er olsunda yerim çalı dibi olsun
Erim er olsunda yerim çalı gibi olsun
Erim er olsunda yerim kaya dibi olsun
Erine göre bağla başını tencerene göre kaynat (pişir) aşını
Erine göre bağla başını tencerene göre kaynat aşını
Erine göre bağla başını tencerene göre pişir aşını
Erinenin oğlu kızı olmamış
Erkeğin kalbine giden yol midesinden geçer
Erkeğin şeytanı kadın
Erkeğin şeytanı kadındır
Erkeğin şeytanı karı
Erkek arslan arslanda dişi arslan arslan değil mi?
Erkek arslan dişisinden kuvvet alır
Erkek aslan aslanda dişi aslan aslan değil mi?
Erkek getirmeyi kadın yetirmeyi bilmeli
Erkek koyun kasap dükkanına yakışır
Erkek sel avrat göl
Erkek sel kadın (avrat) göl
Erkek sel kadın göl
Erkekliğin onda dokuzu kaçmaktır
Erkekliğin yüzde doksanı kaçmaktır
Erkeklik öldü mü?
Erkeklik sende kalsın
Erken çıkan yol alır er evlenen döl alır
Erken evlenen döl alır erken kalkan yol alır
Erken kalkan (çıkan) yol alır er evlenen döl alır
Erken kalkan yol alır
Erken kalkan yol alır er evlenen döl alır
Erken kalktım işime şeker kattım aşıma
Erken öten horozun başını keserler
Erken öten horozun başını koparırlar
Ersiz avrat dizginsiz at gibidir
Ersiz avrat eyersiz at
Ersiz avrat yularsız at
Ersiz avrat yularsız eşek
Ersiz avrat yuvasız at
Erteye kalan arkaya kalır
Esirgenen (sakınan) göze çöp batar
Esirgenen göze çöp batar
Eski çamlar bardak oldu
Eski diye atma kürkünü gerek olur bürünürsün bir günü
Eski dost düşman olmaz olsada dürüst olmaz
Eski dost düşman olmaz yenisinden vefa gelmez
Eski dosttan düşman olmaz yenisinden vefa gelmez
Eski düşman dost olmaz
Eski düşman dost olmaz (olsada dürüst olmaz)
Eski kaçmış iğne iplik geri getirmiş
Eski kurt yolunu şaşırmaz
Eski kurt yolunu şaşmaz
Eskisi olmayanın yenisi (acarı) olmaz
Eskisi olmayanın yenisi olmaz
Eskiye itibar olsa olsa bit pazarına nur yağardı
Eskiye itibar olsa olsaydı bit pazarına nur yağardı
Eskiye itibar olsaydı bit pazarına nur yağardı
Eskiye rağbet (itibar) olsaydı bitpazarına nur yağardı
Eskiye rağbet olsa bit pazarına nur yağardı
Eskiye rağbet olsaydı bit pazarına nur yağardı
Esmere al bağla karşısına geç ağla
Esrik devenin çulu eğri gerek
Esrik devenin çulu eğri olur
Eşeğe altın semer vursalar eşek yine eşektir
Eşeğe altın semer vursalar yine eşektir
Eşeğe cilve yap demişler çifte atmış
Eşeğe cilve yap demişler tekme atmış
Eşeğe kaç gün yol gidersin demişler onu bizlengiç bilir demiş
Eşeğe marifetini göster demişler yıkılıp ağnamış
Eşeğe rakı içirmişler çulunu bahşiş vermiş
Eşeğe semer yük değil
Eşeğe semeri yük değil
Eşeği bağla işini sağla
Eşeği dama çıkaran yine kendi indirir
Eşeği dövemeyen semerinden alır öcünü
Eşeği dövsen at olur mu?
Eşeği düğüne çağırmışlar ya odun eksik ya su demiş
Eşeği düğüne çağırmışlar ya su lazımdır ya odun demiş
Eşeği sahibinin dediği yere bağlada varsın kurt yesin
Eşeği süren (tırmalayan) osuruğuna katlanır
Eşeği süren osuruğuna katlanır
Eşeği tımarlayan osuruğuna katlanır
Eşeği yardan uçuran bir tutam ottur
Eşeği yoldan çıkaran sıpanın oynaması
Eşeğin adı sakar kendi adını bana takar
Eşeğin gönlüne kalsa bir bağ maydanozu götürmez
Eşeğin kulağını kesmekle küheylan olmaz
Eşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısa
Eşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun kimi kısa der
Eşeğin ölümü köpeğe düğündür
Eşeğin ölümü köpeğe ziyafettir
Eşeğin ölümü köpeğe ziyafettir (düğündür)
Eşeğin sahibinin dediği yere bağlada varsın kurt yesin
Eşeğin yorulduğu yere han yapılmaz
Eşeğin yorulduğu yere köy yapılmaz
Eşeğine bakmaz köye düğüne gider
Eşeğine bakmazda akşamdan sonra oduna gider
Eşeğine bakmazda hasan dağı na oduna gider
Eşeğine gücü yetmeyen semerini döver
Eşeğini dama çıkaran yine kendi indirir
Eşeğini dövemeyen semerini döver
Eşeğini sağlam bağla sonra Allah'a ısmarla
Eşeğini sağlam kazığa bağla sonra Allah'a ısmarla
Eşeğini sağlam kazığa bağla sonra komşunu hırsız çıkarma
Eşeğini salam bağla ki komşunu hırsız etme
Eşeğinin kuyruğunu kalabalıkta kesme kimi uzun der kimi kısa
Eşek (eşkin) eve gelmiş yorga yolda kalmış
Eşek anıra anıra kurdu buldu derler
Eşek at olmaz ciğer et olmaz
Eşek bile bir düştüğü çukura bir daha düşmez
Eşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmez
Eşek büyümekle tavlabaşı olmaz
Eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz
Eşek eşeği ödünç kaşır
Eşek eve gelmiş yorga yolda kalmış
Eşek hoşaftan ne anlar suyunu içer denesini kor
Eşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini bırakır
Eşek hoşaftan ne anlar suyunu içer tanesini kor
Eşek hoşaftan ne anlar?
Eşek kalağı kesilmekle küheylan olmaz
Eşek kocamakla tavla başı olmaz
Eşek kulağı kesilmekle küheylan olmaz
Eşek kuyruğu gibi ne uzar ne kısalır
Eşek küçüktür ama dokuz deveyi yeder
Eşek ölür semeri kalır insan ölür eseri kalır
Eşek siken osuruğuna katlanır
Eşek üzerindede olsa beylik güzel şeydir
Eşkıyanın (ihtiyarın fukaranın) düşkünü beyaz (hasa) giyer kış günü
Eşkıyanın düşkünü beyaz giyer kış günü
Eşkıyanın düşkünü hasa giyer kış günü
Eşkin eve gelmiş yorga yolda kalmış
Et kanlı gerek yiğit canlı
Et kokarsa tuzlanır ya tuz kokarsa ne yapılır?
Et ne kadar arık olsa ekmek üstünde yaraşır
Et ne kadar arık olsa üstüne ekmek yaraşır
Et ne kadar arık olsada üstüne ekmek yaraşır
Et ola it ola
Et tırnaktan ayrılmaz
Etek öpmekle ağız aşınmaz
Etek öpmekle ağız kirlenmez
Etek öpmekle dudak aşınmaz
Etek öpmekle dudak kirlenmez
Etek öpmekle saygılı olunmaz
Eteri gider beteri gelir
Eti ciğer edende avrat ciğeri et edende
Eti senin kemiği benim
Eti tadan köpek artık kuru ekmeğe dönmez
Etin çiği et getirir ekmeğin çiği dert getirir
Etle deri yemekle diri
Etle tırnak (karı koca) arasına girilmez
Etle tırnak arasına girilmez
Etme bulma dünyası
Etme bulursun inleme ölürsün
Etme bulursun inleye inleye ölürsün
Ev alanla evlenene Allah yardım eder
Ev alma komşu al
Ev dediğin evrendir ucu dönmez kervandır
Ev deliği dev deliği
Ev dememişler evran demişler
Ev devdir
Ev eksiği dev eksiği ev deliği dev deliği
Ev sahibi mülk sahibi hani bunun ilk sahibi
Ev sahibi mülk sahibi hani nerede bunun ilk sahibi
Ev sahibinin bir evi kiracının bin evi var
Ev sahibinin bir evi var kiracının bin evi var
Ev sahipleri pastırmayı ince doğrasa kurnaz misafir alır ikişer ikişer yutar
Ev yap tuğladan kız al muğladan
Ev yıkanın Allah evini yıkar
Ev yıkanın evi olmaz
Ev yıkanın evi yıkılır
Ev yıkanın evini Allah yıkar
Evceğizim evceğizim saklar benim halceğizim
Evdeki buzağı öküz olmaz
Evdeki hesap çarşıya (pazara) uymaz
Evdeki hesap çarşıya uymaz
Evdeki hesap pazara uymaz
Evdeki pazar (hesap) çarşıya uymaz
Evdeki pazar çarşıya uymaz
Evden bir ölü çıkacak demişler herkes hizmetçinin yüzüne bakmış
Eve konuk gelse uğurda gelir
Eve lazım olan camiye haramdır
Evi ev eden avrat
Evi ev eden avrat yurdu şen eden devlet
Evimiz bezden ne umarsın bizden
Evine göre pişir aşını erine göre bağla başını
Evini tavuk eşiyor çalımı dağdan aşıyor
Evladı ben doğurdum ama gönlü benim değil ki
Evladı ben doğurdum ama gönlünü ben doğurmadım
Evladı ben doğurdum amma gönlünü ben doğurmadım
Evladımı ben doğurdum ama gönlünü ben doğurmadım
Evladın var mı derdin var
Evlat doğurdum gönlünü doğurmadım
Evlat ekmeği zindan ekmeği er ekmeği meydan ekmeği
Evlat ekmeği zindan ekmeği koca ekmeği meydan ekmeği
Evlenenle ev alana (yapana) Allah yardım eder
Evlenenle ev alana Allah yardım eder
Evlenenle ev yapana Allah yardım eder
Evlenenle ev yapanın Allah yardımcısıdır
Evli evinde köylü köyünde gerek
Evli evine köylü köyüne
Evlinin bir evi var evsizin bin evi var
Evlinin bir evi var kiracının bin evi var
Evvel can sonra canan
Evvel deveni bağla sonra hakk a ısmarla
Evvel hesap sonra kasap
Evvel taam (selam) sonra kelam
Evvel yediğim hurmalar bugün kıçımı tırmalar
Evvela can sonra canan
Evvela selam sonra kelam
Evvela taam sonra kelam
Eyerede gelir semere de