Atasözleri ve Anlamları
Emeritus Prof. Dr. Atilla Alptekin Sabancı
Arama
Yasal
İletişim
a
b
c
ç
d
e
f
g
h
ı
i
k
l
m
n
o
ö
p
r
s
ş
t
u
ü
v
y
z
Y
Harfi
ile başlayan atasözleri ve anlamları
Ya baltaya sap olmalı ya toprağa kürek
Ya bu deveyi güdersin yada bu diyardan gidersin
Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli
Ya değnek yememiş ya sayı bilmiyor
Ya deve ya deveci (deve üstündeki hacı)
Ya deve ya deveci yada deve üstündeki hacı
Ya devlet başa ya kuzgun leşe
Ya evlat bir ya ocak kör
Ya evlat bir ya ocak kör gerek
Ya işten artar ya dişten
Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol
Ya olduğun gibi görün yada göründüğün gibi ol
Ya sopa yememiş yada sayı saymayı bilmiyor
Yabancı kim kör o
Yabancı koyun kenara yatar
Yabancı koyun kenara yatar = yabancı kuşun başı kanadı altında olur
Yabancı koyun kenarda yatar
Yabancı köpek yedi mahalleden kovulur
Yabancı kuşun başı kanadı altında olur
Yabancıdan vefa zehirden şifa olur mu?
Yad elde beylik sürmeden yurtta züğürt gezme yeğdir
Yağ (yal) yiyen köpek tüyünden belli olur
Yağ bulamaz aşına fesleğen sokar başına
Yağ ile yavşan sirke ile tavşan
Yağ yiyen köpek tüyünden belli olur
Yağ yiyen köpek tüyünden bellidir
Yağın varsa karnına çulun varsa sırtına
Yağına kıyamayan çöreğini kuru yer
Yağına kıyamayan çöreğini yavan yer
Yağına kıyamayan çöreğini yoz yer
Yağına kıyamayan çöreğini zor yer
Yağına kıymayan çöreğini kuru yer
Yağına kıymayan çöreğini yavan (yoz kuru) yer
Yağına kıymayan çöreğini yavan yer
Yağına kıymayan çöreğini yoz (kuru) yer
Yağına kıymayan çöreğini yoz yer
Yağına kıymayan çöreğini zor yer
Yağırı olan gocunur
Yağlar bol bol akarken peynir tulumuna kim bakar
Yağlı dilimin yoksa yağlı dilinde mi yok
Yağmur diner su durulur
Yağmur olsa kimsenin tarlasına yağmaz
Yağmur tavına ekilen darıdan kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmez
Yağmur yağarken küpleri doldur
Yağmur yağarken küpleri doldurmalı
Yağmur yağarken küpünü doldur
Yağmur yağarken küpünü doldurmalı
Yağmur yağsa kış değil mi? kişi halini bilse hoş değil mi?
Yağmur yağsa kış olur
Yağmur yağsa kış olur kişi halini bilse hoş olur
Yağmur yağsa yaş görmez kavga olsa taş görmez
Yağmur yağsında varsın kerpiççi ağlasın
Yağmurda düşmanın koyunu dostun atı satılsın
Yağmurlu gün tavuk su içmez
Yaka bir tarafta paça bir tarafta
Yakın (hayırlı) dost (komşu) hayırsız akrabadan (hısımdan) yeğdir (iyidir)
Yakın (hayırlı) dost (komşu) uzak (hayırsız) hısımdan (akrabadan) yeğdir (iyidir)
Yakın dost hayırsız akrabadan iyidir
Yakın dost hayırsız akrabadan yeğdir
Yakın dost hayırsız hısımdan yeğdir
Yakın dost uzak akrabadan iyidir
Yakın dost uzak akrabadan yeğdir
Yakın dost uzak hısımdan iyidir
Yakın dost uzak hısımdan yeğdir
Yakın komşu uzak akrabadan iyidir
Yakın komşu uzak akrabadan yeğdir
Yakın komşu uzak hısımdan iyidir
Yakın komşu uzak hısımdan yeğdir
Yal yiyen köpek tüyünden belli olur
Yal yiyen köpek tüyünden bellidir
Yalan parayla alınmaz
Yalan parayla değil ya
Yalan parayla değil ya (alınmaz)
Yalan söyleyen unutkan olmamalı
Yalancı kim? işittiğini söyleyen
Yalancı topaldan kolay tutulur
Yalancının evi yanmış kimse inanmamış
Yalancının ipi kısa olur
Yalancının mumu yatsıya kadar yanar
Yalancının şahidi şıracı olur
Yalancıyı kaçtığı yere kadar kovalamalı
Yalanı oran ile söyle
Yalanı oranla söyle
Yalanı söylemeli amma doğru yanında titremeli
Yalanın dibi kıldır başı dağ
Yalanın kemiği yok ki boğaza bata
Yalanın kemiği yok ki boğazına bata
Yalın varsa karnına çulun varsa sırtına
Yalın varsa karnına giysin varsa sırtına
Yalnız kalanı kurt kapar
Yalnız kalanı kurt yer
Yalnız koyunu kurt kapar
Yalnız koyunu kurt yer
Yalnız öküz boyunduruğa koşulmaz
Yalnız öküz çifte (boyunduruğa) koşulmaz
Yalnız öküz çifte koşulmaz
Yalnız taş duvar olmaz
Yalnız taştan duvar olmaz
Yalnız yiyen sofrasını kendi kaldırır
Yalnız yiyen sofrayı kendi kaldırır
Yalnızlık Allah'a mahsustur
Yalnızlık Allah'a mahsustur (yaraşır)
Yalnızlık Allah'a yaraşır
Yalnızlık hakk a mahsustur
Yaman komşu yaman avrat yaman at birinden göç birin boşa birin sat
Yan yatan tembele bir şey dayanmaz
Yanan harmanın yerinde ne kalır?
Yanan ile yenen elinden vay
Yanan ile yenene bir şey dayanmaz
Yananın olsunda yanmazsa yanmasın
Yananla yenene bir şey dayanmaz
Yananla yenene dağ taş dayanmaz
Yananla yenene dağlar taşlar dayanmaz
Yangını körükleyen saçından tutuşur
Yanık yerin otu tez biter
Yanlış dirhemle doğru ölçü olmaz
Yanlış dirhemlerle doğru ölçü elde edilemez
Yanlış hesap Bağdat'tan döner
Yanlışda bir nakış
Yanlız kalanı kurt yer
Yanlız öküz çifte (boyunduruğa) koşulmaz
Yanlız taş duvar olmaz
Yanlızlık Allah'a mahsustur (yaraşır)
Yanmış harmandan vergi alınmaz
Yanmış harmanın öşrü alınmaz
Yapı taşı açıkta kalmaz
Yapı taşı yapıdan (yerde) kalmaz
Yapı taşı yapıdan kalmaz
Yapı taşı yerde kalmaz
Yapmak güç yıkmak kolaydır
Yapmak zor yıkmak kolaydır
Yaprağa yapış atlas olsun toprağa yapış altın olsun
Yar (dost) beni ansın bir koz ile oda çürük çıksın
Yar beni ansın bir koz ile oda çürük çıksın
Yar elinde yara sarmadan iyileşir
Yar elinde yara sarmadan onulur
Yar yakıldığı gün tozar
Yar yıkıldığı gün tozar
Yara sıcağıyla sarılır
Yara sıcakken sarılır
Yaralı kuşa kurşun sıkılmaz
Yaralı tavşana sıkı atılmaz
Yaramaza kendi belası yeter
Yaramazın cezası kendisidir
Yarası olan gocunsun
Yarası olan gocunur
Yarası olan gocunur (gocunsun)
Yaraya tuz ekilmez
Yarden mi geçersin serden mi?
Yardımcının yardımcısı olur
Yardımcısı yar olanın sabahına dünya dar olur
Yarım doktor candan eder yarım imam dinden eder
Yarım elma gönül (hatır) alma
Yarım elma gönül alma
Yarım elma hatır alma
Yarım elme gönül alma
Yarım hekim candan eder yarım hoca dinden eder
Yarım hoca dinden yarım hekim candan eder
Yarın ile öbür gün bitmez
Yarına kalan davadan korkma
Yarının gelişi bugünden bellidir
Yarınki kazdan bugünkü tavuk (yumurta) yeğdir
Yarınki kazdan bugünkü tavuk iyidir
Yarınki kazdan bugünkü tavuk yeğdir
Yarınki kazdan bugünkü yumurta iyidir
Yarınki kazdan bugünkü yumurta yeğdir
Yarınki tavuktan bugünkü yumurta iyidir
Yarınki tavuktan bugünkü yumurta yeğdir
Yaş kesen baş keser
Yaş yetmiş iş bitmiş
Yaşa yaşa gör temaşa
Yaşı at pazarında sorarlar
Yaşı at pazarından sorarlar
Yaşı eşek pazarında sorarlar
Yaşın arasında (yanında) kuruda yanar
Yaşın arasında kuruda yanar
Yaşın yanında kuruda yanar
Yaşlanmış eşekte yıllanmış akıl olur
Yatalak gitmez rızkı tükenen gider
Yatan (hasta yatan) ölmez eceli yeten ölür
Yatan (yatar) aslandan (kurttan) gezen (yeler) tilki yeğdir (iyidir)
Yatan arslandan gezen tilki yeğdir
Yatan aslandan gezen tilki iyidir
Yatan aslandan gezen tilki yeğdir
Yatan kurttan gezen tilki iyidir
Yatan kurttan gezen tilki yeğdir
Yatan kurttan yeler tilki yeğdir
Yatan öküze yem yok
Yatan ölmez eceli gelen ölür
Yatan ölmez eceli yeten ölür
Yatan ölmez yeten ölür
Yatan sipahiden yeler köpek yeğdir
Yatanın yüreğine borcu var
Yatanın yürüyene borcu var
Yatar arslandan gezen tilki yeğdir
Yatar aslandan gezen tilki iyidir
Yatar aslandan gezen tilki yeğdir
Yatar kurttan gezer tilki yeğdir
Yatar kurttan yeler tilki iyidir
Yatsının faziletini güveyden sormalı
Yattığı ahır sekisi çağırdığı istanbul türküsü
Yavaş (yumuşak huylu) atın çiftesi (tekmesi) pek olur
Yavaş (yumuşak) huylu atın çiftesi pek (yavuz) olur
Yavaş atın çiftesi pek olur
Yavaş atın tekmesi pek olur
Yavaş atın tekmesi yavuz olur
Yavaş kaynayan aşın dibi tutmaz
Yavaş tükürüğün sakala zararı olur
Yavaş tükürüğün sakala zararı var
Yavru kuş yuvada gördüğünü yapar
Yavuz (yürük) at yemini (yavuz it ününü) kendi artırır
Yavuz at yemini (yavuz it ününü) kendi artırır
Yavuz at yemini artırır
Yavuz at yemini kendi artırır
Yavuz hırsız ev sahibini bastırır
Yaya atlıya gülmese çatlar
Yaya gözü ile at alma bekar gözü ile kız alma
Yayı atıcısına vermeli
Yaz diye yola çıkarken kışı göze al
Yaz diye yola çıksanda kışı göze al
Yaz günü gölgede yatanın kış günü ekmeği esmer olur
Yaz günü titremeyen kış günü donar
Yaz yalan kış gerçek
Yaz yaz gerek kış kış
Yaza çıkardık danayı beğenmez oldu anayı
Yazın araması kışın taraması olmasa herkes besler mandayı
Yazın araması kışın taraması olmazsa herkes besler mandayı
Yazın başı pişenin kışın aşı pişer
Yazın börtlene börtlene çalış kışın dürte dürte ye
Yazın çalışan kışın gülüşür
Yazın eli yaş olanın kışın ağzı yaş olur
Yazın gölge hoş kışın çuval boş
Yazın gölge kovan kışın karın ovar
Yazın harmana sıçan öküzün kışın yemlikte ağzına gelir
Yazın serçeye kim olsa yem verir
Yazın sıcakta terleyen kışın soğukta üşümez
Yazın yanmayan kışın ısınmaz
Yazın yersen lokumu kışın yersin bokumu
Yazın yorulmayan kışın kurulmaz
Ye kürküm ye
Yedi adım yolun bir yudum suyun hakkı vardır
Yedik içtik gözden düştük
Yedisinde neyse yetmişindede odur
Yeğniği yel alır ağır yerinde kalır
Yeğniyi yel alır ağır yerinde kalır
Yel gelen deliği kapamalı
Yel gibi gelen sel gibi akar
Yel gibi gelen sel gibi gider
Yel kayadan ne alır?
Yel kayadan ne aparır?
Yel kayadan ne koparır
Yel kayadan ne koparır (alır anlar aparır)
Yel kayadan ne koparır (aparır)
Yel üfürdü sel (su) götürdü
Yel üfürdü sel götürdü
Yel üfürdü su götürdü
Yem istemez su istemez
Yemeğin iyisi hazırıdır
Yemek lokma lokma yenir
Yemeksiz yatmak borçlu kalmaktan iyidir
Yemeksiz yatmak borçlu kalmaktan yeğdir
Yemeye hazır dayanmaz
Yemeyenin malını yerler
Yemeyenin malını yerler (demine hu çekerler) (üstüne bir bardak su içerler)
Yemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak bu içerler)
Yemeyenin malını yerler (üstüne bir bardak su içerler)
Yemeyenin malını yerler (üstünede bir bardak su içerler)
Yemeyenin malını yerler demine hu çekerler
Yemin etsem başım ağrımaz
Yemişsiz ağaca taş atmazlar
Yenecek aş buğundan belli olur
Yenenle yanana ne dayanır
Yengece niçin yan yan gidersin? demişler serde kabadayılık var
Yengece niçin yan yan gidersin? demişler serde kabadayılık var. demiş
Yengece niçin yan yan gidersin? demişler. yiğide nice yürürse yaraşır demiş
Yeni dosttan vefa gelmez
Yeni testi suyu soğuk tutar
Yeni testinin suyu soğuk olur
Yenice eleğim seni nerelere asayım?
Yenice eleğim seni nereye asayım?
Yenice elek duvarda gerek
Yenik pehlivan güreşten bıkmaz
Yenik pehlivan oyuna doymaz
Yenilen pehlivan güreşe doymaz
Yenilen pehlivan oyuna doymaz
Yenliceği yel atmış götüne diken batmış
Yerde yatan yumurta gökte uçan kuş olur
Yerdeki yüze basılmaz
Yerdeki yüze basılmaz (kimse basmaz)
Yerdeki yüze kimse basmaz
Yerdiğin küçük yer tutar
Yerdiğin oğlan (küçük) yer tutar
Yerdiğin oğlan yer tutar
Yere bakan yürek yakan
Yere bakar (bakan) yürek yakar
Yere bakar yürek yakar
Yerin kulağı var
Yerin kulağı vardır
Yerinde söz söylemesini bilen özür dilemek zorunda kalmaz
Yerinden oynayan yetmiş kazaya uğrar en küçüğü ölüm
Yerine düşmeyen gelin yerine yerine boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskir
Yerini bilmeyen yılda bir kat elbise eskitir
Yerini bilmeyen yılda bir kat urba eskitir
Yersen kap açık yemezsen kapı açık
Yetimi okşamışlar vay sırtım demiş
Yetişemediğin köyün alt tarafında (beri yanında) yat
Yetişemediğin köyün alt tarafında yat
Yetişemediğin köyün beri yanında yat
Yıkılan ağaca balta vuran çok olur
Yıl başına akıl başına
Yıl harmansız kalmaz
Yıl uğursuzun
Yıl uğursuzundur
Yılan bile doğrulmayınca deliğe girmez
Yılan kendi eğriliğine bakmazda devenin boynu eğri. der
Yılan kendi eğriliğini bilmez deveye boynun eğri der
Yılan kendi eğrisini bilmez deve boynun eğri der
Yılan ne kadar eğri gitse deliğine doğru girer
Yılan sokan uyumuş aç kalan uyumamış
Yılana yumuşak diye el sunma
Yılanın başı küçükken ezilir
Yılanın başı küçükken ezilmeli
Yılanın başı küçükken ezilmeli (ezilir)
Yılanın sevmediği ot deliğinin ağzında biter
Yılın eksiğini nisan getirir nisanın eksiğini yıl getirmez
Yırtıcı (alıcı) kuşun ömrü az olur
Yırtıcı kuşun ömrü az olur
Yırtılan deli ahmet in yakası
Yiğide ver kızını mevlam verir rızkını
Yiğidi kılıç değil kötü söz öldürür
Yiğidi öldür ama hakkını yeme
Yiğidi öldür hakkını yeme
Yiğidim yiğit olsunda yerim çalı dibi olsun
Yiğidin malı meydandadır
Yiğidin malı ortada olur
Yiğidin sözü demirin kertiği
Yiğidin yiğide ekmeği ödünç kötüye sadaka
Yiğit adıyla anılır
Yiğit arkasından vurulmaz
Yiğit at kendine kamçı vurdurmaz
Yiğit başından devlet ırak değildir
Yiğit bin yaşar fırsat bir düşer
Yiğit düşman karşısında alçak savaşta belli olur
Yiğit düştüğü yerden kalkar
Yiğit ekmeğiyle yiğit beslenir
Yiğit lakabıyla anılır
Yiğit meydanda belli olur
Yiğit orduda bilge dernekte belli olur
Yiğit yarasına yiğit katlanır
Yiğit yiğide at bağışlar
Yirmi yılda başa gelmeyen yirmi saniyede gelir
Yiyen bilmez doğrayan bilir
Yoğun canı alınmaz
Yoğun incelene kadar ince süzülür
Yoğun incelene kadar ince üzülür
Yoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmaz
Yoğurdum ekşidir diyen olmaz
Yoğurdum karadır diyen olmaz
Yoğurdunu sarımsağını hesap eden cacık yiyemez
Yok büyümez arık büyür
Yok büyümez zayıf büyür
Yokluk buğday yedirir aşlık çuha giydirir
Yokluk buğday yedirir aşlık ipek giydirir
Yoksul ala ata binse selam almaz
Yoksul ala ata binse selam durmaz
Yoksul ata binse selam almaz
Yoktan yonga çıkmaz
Yokun canı alınmaz
Yokuş adım adım çıkılır
Yol bilen kervana katılmaz
Yol bilen yorulmaz
Yol bilenle yürüyen yorulmaz
Yol ile giden yanılmaz
Yol ile giden yorulmaz
Yol sormakla bulunur
Yol üstüne bostan ekme el için ihtiyarlıkta avrat alma el için
Yol üstüne bostan ekme el için kocalıkta avrat alma el için
Yol yürümekle borç ödemekle
Yol yürümekle borç ödemekle (vermekle) (tükenir) (biter)
Yol yürümekle borç ödemekle biter
Yol yürümekle borç ödemekle tükenir
Yol yürümekle borç vermekle biter
Yol yürümekle borç vermekle tükenir
Yol yürümeyle borç ödemekle biter
Yol yürümeyle borç ödemeyle biter
Yola bilenle giden yorulmaz
Yola giden yorulmaz
Yola yoğurt dökmüş var mı?
Yolcu yolunda gerek
Yoldan (yol ile) giden yorulmaz
Yoldan gelenin heybesine bakarlar
Yoldan giden yorulmaz
Yoldan kal yoldaştan kalma
Yolu ile giden yorulmaz
Yolu sormak kaybolmaktan iyidir
Yolu yordamıyla ormanı baltayla geçersin
Yolundan giden yorulmaz
Yolunu kaybedene köpek sesi bülbül ötüşünden tatlı gelir
Yoluyla giden yorulmaz
Yorgan gitti kavga bitti
Yorgun eşeğin (öküzün) çüş (ıslık) canına minnet
Yorgun eşeğin çüş (ıslık) canına minnet
Yorgun eşeğin çüş canına minnet
Yorgun eşeğin ıslık canına minnet
Yorgun öküzün çüş canına minnet
Yorgun öküzün ıslık canına minnet
Yörüğün göçü gide gide düzelir
Yörük at yemini arttırır
Yularsız ata binilmez
Yularsız deve yedilmez
Yumurtada kıl bitmez
Yumurtadan çıkan yine yumurta çıkarır
Yumurtasına hor bakan civcivini cılk eder
Yumurtlayan tavuk bağırgan olur
Yumuşak huylu atın çiftesi pek olur
Yumuşak huylu atın tekmesi yavuz olur
Yurdun otlusundan kutlusu yeğdir
Yurtta sulh cihanda sulh
Yuvarlanan taş yosun tutmaz
Yuvayı dişi kuş yapar
Yuvayı yapan dişi kuştur
Yuvayı yapan dişi kuştur veya yuvayı dişi kuş yapar
Yuyucunun hakkı eline geçsinde ölü ister cennete gitsin ister cehenneme
Yük altında (yüklü) eşek anırmaz
Yük altında ancak eşek kalır
Yük altında eşek anırmaz
Yük altında eşek kalır
Yük altından eşek kalır
Yüklü eşek anırmaz
Yüksek dağın başı dumanlı olur
Yüksek dağların başında tipi asla eksik olmaz
Yüksekten uçan alçağa konar
Yükü çeken solur
Yürük at kamçı değdirmez
Yürük at yemini kendi artırır
Yürük at yemini kendi arttırır
Yürük ata kamçı değmez
Yürük ata kamçı olmaz
Yürük ata paha olmaz
Yürük tazıyı tilki sevmez
Yürüyenin yatanda hakkı vardır
Yüz güzelliği evden hamama huy güzelliği erzurum dan şam a
Yüz güzelliği hamamdan eve öz güzelliği urum dan şam a
Yüz karası gözyaşıyla yıkanır
Yüz verdik ali ye geldi sıçtı halıya
Yüz verdik deliye geldi sıçtı halıya
Yüz verme arsız edersin az verme hırsız edersin
Yüz verme arsız olur az verme hırsız olur
Yüz versen yüzsüz astarınıda ister
Yüz yüzden utanır
Yüzü benek içi tezek
Yüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sev
Yüzü güzel olanın huyu (da) güzel olur
Yüzü güzel olanın huyu (da) güzeldir
Yüzü güzel olanın huyu güzel olur
Yüzü güzele kırk günde doyulur huyu güzele kırk yılda doyulmaz
Yüzünü bulan astarınıda ister
Yüzünü bulan yüzsüz astarınıda ister